تب هزار چهره را بشناسیم
بروسلوز یک بیماری مهم مشترک بین انسان و دام بوده و در انسان به نام تب مواج، تب مالت، تب مدیترانه، تب دیوانه و ... معروف است.
● عامل بیماری:
۴ نوع بروسلا به عنوان عامل عفونت زا در انسان تشخیص داده شده است که عبارتند از :
۱ ـ بروسلا ملی تنسیس دارا سه سروتایپ: مخازن آن گوسفند یا بزآلوده، گاو ـ شتر (سرو تایپ ۱ به عنوان تایپ بومی ایران شناخته شده است) نوع غالب بروسلا در ایران، بروسلا ملی تنسیس است.
۲ ـ بروسلا آبورتوس دارای هفت بیوتایپ، مخازن آن گاو، گاومیش،
شتر، گاو کوهان دارتبتی (بیوتایپ ۳ به عنوان تایپ بومی ایران شناخته شده است).
۳ ـ بروسلا سوئیس دارای پنج بیوتایپ: مخزن خوک است.
۴ ـ بروسلا کنیس؛ مخزن سگ است بروسلا اوویس مخزن گوسفند است . بروسلا نئوتومه: مخزن موش صحرایی است ـ بروسلا ماریس: مخزن پستاندارن دریایی (دولفین ).
● راههای سرایت بیماری:
۱ـ تماس مستقیم چشم، پوست انسان با ترشحات، مواد دفعی، یا بافت های حیوانات آلوده
۲ آلودگی از راه خوراکیها: مانند مصرف شیرخام و فرآورده های لبنی خصوصاً پنیر تازه، خامه، سرشیر و بستنی، آب آلوده به ترشحات آلوده ی حیوانات، سبزیجات خام رشد یافته در خاک آلوده.
۳ انتقال تنفسی از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه.
● دوره ی نهفتگی:
اغلب بین ۱ تا ۳ هفته است، گاهی بین ۶ تا ۱۷ ماه نیز گزارش شده است.
● علائم بیماری:
علائم شامل: لرز ناگهانی، درد عمومی بدن بخصوص درد پشت، تعریق، کاهش اشتها، ضعف و سستی است شایعترین اعضای گرفتار شامل استخوان ها، مفاصل، سیستم اعصاب مرکزی، قلب، ریه، طحال، بیضه ها، کبد، کیسه صفرا، کلیه ها، پروستات و پوست است که باکتری های بروسلا می توانند در این اعضا عفونت موضعی نمایند.
● راههای پیشگیری
۱ ـ آزمون و کشتار جانوران آلوده به بروسلوز، واکسیناسیون منظم ۷ ـ ۱۰ ساله، اقدامات بهداشتی شامل تدارک محیط زیست تمیز و بهسازی برای جانوران و آموزش بهداشت برای افراد درگیر با حیونات.
۲ ـ خودداری از مصرف شیر غیر پاستوریزه، پنیر و سایر لبنیات و گوشت های تأیید نشده.
۳ ـ استفاده از وسایل محافظتی بدن برای مانند دستکش، محافظ چشم، پیش بند و ... هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات واکسن زنده ب. آبورتوس سویه ۱۹ ـ ABبرای انسان موجود است.
● تشخیص آزمایشگاهی بیماری
۱ ـ جدا کردن عامل بروسلا از نمونه های بالینی در محیط کشت
۲ ـ تیتر رایت مساوی یا بیشتر از یک هشتادم
۳ ـ ازمایش مساوی یا بیشتر از یک چهلم.
۴ ـ آزمایش کومبس رایت با فاصله ۳ رقت بالاتر از رایت
موارد ۱ ـ۲ ـ ۳ به عنوان معیارهای تشخیص قطعی بیماری تلقی می گردد.
● درمان و بزرگسالان:
۱ـ روزانه ۶۰۰ ـ ۹۰۰ میلی گرم ریفامپیسین (۳ـ۲ کپسول ۳۰۰ میلی گرمی) صبح ناشتا یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا به صورت مقدار واحد یا منقسم ۸ ـ ۱۲ ساعت به همره داکسی سیکلین (۱۰۰ میلی گرم) ۲ بار در روز خوراکی برای مدت ۸ هفته.
۲ ـ داکسی سیکلین با همان مقدار یا تتراسیکلین (۵۰۰ میلی گرم) هر ۶ ساعت خوراکی برای مدت ۸ هفته به همراه جنتامایسین(۵ ـ ۳ میلی گرم به ازاری هر کیلوگرم روزانه عضلانی با استرپتومایسین (۱ گرم عضلانی) برای مدت ۲ هفته .
۳ ـ ریفامپیسین با همان مقدار به همراه کوتریموکسازول بالغین (۶ قرص در ۲ یا ۳ روز منقسم ) به مدت ۸ هفته درمان اطفال:
ریفامپیسین به مقدار ۲۰ـ ۱۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (در هر قطره ریفامپیسین اطفال ۵ میلی گرم ماده ی مؤثر موجود است) صبح ناشتا به اضافه کوتریموکسازول به مقدار ۸ مقدار میلی گرم تری متوپریم برای هر کیلوگرم وزن بدن منقسم درد و مقدار، صبح وعصر به مدت ۸ هفته، ضمناً ترکیب کوتریموکسزول جنتامایسین نیز توصیه می شود.
● درمان زنان باردار:
درمان زنان باردار شبیه درمان بزرگسالان با ترکیب کوتریموکسازول + ریفامپیسین است. فقط در ماه اول و ماه اخر حاملگی ریفامپیسین به تنهایی تجویز می شود.
● درمان زنان شیرده:
در زنان شیرده در ۴ هفته اول از تجویز کوتریموکسازول باید خودداری شود و در سایر ماه های شیر دهی درمان های استاندارد بلامانع است.
● درمان فرم های لوکالیزه(موضعی) بروسلوز:
در درمان فرم های لوکالیزه بیمار باید به پزشک متخصص ارجاع شود.
شروع درمان تک دارویی در مورد تب مالت توصیه نمی شود مگر در ماه اول و ماه آخر حاملگی.
۱ ـ دوره درمان ۸ هفته و حداکثر آن بستگی به نظر پزشک معالج دارد.
۲ ـ با توجه به اهمیت برنامه ی کنترل رشد جمعیت، درمان موارد مبتلا به تب مالت با رژیم درمان دارای استرپتومایسین سبب بی اثر شدن قرص های کنتراسپتیو می شود که به بیماران واجد شرایط باید آگاهی لازم داده شود.
۳ ـ برای کنترل نتیجه ی درمان بیمار، بررسی آزمایشگاهی به تنهایی توصیه نمی شود بلکه علائم بالینی و نتیجه ی آزمایشگاهی خصوصاً تیترME۲ با همدیگر در میزان پاسخ به درمان تعیین کننده هستند.
نویسندگان: دکتر زهرا ترابی، متین رضایتمند، بتول کیانی، مرضیه کیوانی، فاطمه غیاثی
راسخون ( www.rasekhoon.net )
● عامل بیماری:
۴ نوع بروسلا به عنوان عامل عفونت زا در انسان تشخیص داده شده است که عبارتند از :
۱ ـ بروسلا ملی تنسیس دارا سه سروتایپ: مخازن آن گوسفند یا بزآلوده، گاو ـ شتر (سرو تایپ ۱ به عنوان تایپ بومی ایران شناخته شده است) نوع غالب بروسلا در ایران، بروسلا ملی تنسیس است.
۲ ـ بروسلا آبورتوس دارای هفت بیوتایپ، مخازن آن گاو، گاومیش،
شتر، گاو کوهان دارتبتی (بیوتایپ ۳ به عنوان تایپ بومی ایران شناخته شده است).
۳ ـ بروسلا سوئیس دارای پنج بیوتایپ: مخزن خوک است.
۴ ـ بروسلا کنیس؛ مخزن سگ است بروسلا اوویس مخزن گوسفند است . بروسلا نئوتومه: مخزن موش صحرایی است ـ بروسلا ماریس: مخزن پستاندارن دریایی (دولفین ).
● راههای سرایت بیماری:
۱ـ تماس مستقیم چشم، پوست انسان با ترشحات، مواد دفعی، یا بافت های حیوانات آلوده
۲ آلودگی از راه خوراکیها: مانند مصرف شیرخام و فرآورده های لبنی خصوصاً پنیر تازه، خامه، سرشیر و بستنی، آب آلوده به ترشحات آلوده ی حیوانات، سبزیجات خام رشد یافته در خاک آلوده.
۳ انتقال تنفسی از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه.
● دوره ی نهفتگی:
اغلب بین ۱ تا ۳ هفته است، گاهی بین ۶ تا ۱۷ ماه نیز گزارش شده است.
● علائم بیماری:
علائم شامل: لرز ناگهانی، درد عمومی بدن بخصوص درد پشت، تعریق، کاهش اشتها، ضعف و سستی است شایعترین اعضای گرفتار شامل استخوان ها، مفاصل، سیستم اعصاب مرکزی، قلب، ریه، طحال، بیضه ها، کبد، کیسه صفرا، کلیه ها، پروستات و پوست است که باکتری های بروسلا می توانند در این اعضا عفونت موضعی نمایند.
● راههای پیشگیری
۱ ـ آزمون و کشتار جانوران آلوده به بروسلوز، واکسیناسیون منظم ۷ ـ ۱۰ ساله، اقدامات بهداشتی شامل تدارک محیط زیست تمیز و بهسازی برای جانوران و آموزش بهداشت برای افراد درگیر با حیونات.
۲ ـ خودداری از مصرف شیر غیر پاستوریزه، پنیر و سایر لبنیات و گوشت های تأیید نشده.
۳ ـ استفاده از وسایل محافظتی بدن برای مانند دستکش، محافظ چشم، پیش بند و ... هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات واکسن زنده ب. آبورتوس سویه ۱۹ ـ ABبرای انسان موجود است.
● تشخیص آزمایشگاهی بیماری
۱ ـ جدا کردن عامل بروسلا از نمونه های بالینی در محیط کشت
۲ ـ تیتر رایت مساوی یا بیشتر از یک هشتادم
۳ ـ ازمایش مساوی یا بیشتر از یک چهلم.
۴ ـ آزمایش کومبس رایت با فاصله ۳ رقت بالاتر از رایت
موارد ۱ ـ۲ ـ ۳ به عنوان معیارهای تشخیص قطعی بیماری تلقی می گردد.
● درمان و بزرگسالان:
۱ـ روزانه ۶۰۰ ـ ۹۰۰ میلی گرم ریفامپیسین (۳ـ۲ کپسول ۳۰۰ میلی گرمی) صبح ناشتا یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا به صورت مقدار واحد یا منقسم ۸ ـ ۱۲ ساعت به همره داکسی سیکلین (۱۰۰ میلی گرم) ۲ بار در روز خوراکی برای مدت ۸ هفته.
۲ ـ داکسی سیکلین با همان مقدار یا تتراسیکلین (۵۰۰ میلی گرم) هر ۶ ساعت خوراکی برای مدت ۸ هفته به همراه جنتامایسین(۵ ـ ۳ میلی گرم به ازاری هر کیلوگرم روزانه عضلانی با استرپتومایسین (۱ گرم عضلانی) برای مدت ۲ هفته .
۳ ـ ریفامپیسین با همان مقدار به همراه کوتریموکسازول بالغین (۶ قرص در ۲ یا ۳ روز منقسم ) به مدت ۸ هفته درمان اطفال:
ریفامپیسین به مقدار ۲۰ـ ۱۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (در هر قطره ریفامپیسین اطفال ۵ میلی گرم ماده ی مؤثر موجود است) صبح ناشتا به اضافه کوتریموکسازول به مقدار ۸ مقدار میلی گرم تری متوپریم برای هر کیلوگرم وزن بدن منقسم درد و مقدار، صبح وعصر به مدت ۸ هفته، ضمناً ترکیب کوتریموکسزول جنتامایسین نیز توصیه می شود.
● درمان زنان باردار:
درمان زنان باردار شبیه درمان بزرگسالان با ترکیب کوتریموکسازول + ریفامپیسین است. فقط در ماه اول و ماه اخر حاملگی ریفامپیسین به تنهایی تجویز می شود.
● درمان زنان شیرده:
در زنان شیرده در ۴ هفته اول از تجویز کوتریموکسازول باید خودداری شود و در سایر ماه های شیر دهی درمان های استاندارد بلامانع است.
● درمان فرم های لوکالیزه(موضعی) بروسلوز:
در درمان فرم های لوکالیزه بیمار باید به پزشک متخصص ارجاع شود.
شروع درمان تک دارویی در مورد تب مالت توصیه نمی شود مگر در ماه اول و ماه آخر حاملگی.
۱ ـ دوره درمان ۸ هفته و حداکثر آن بستگی به نظر پزشک معالج دارد.
۲ ـ با توجه به اهمیت برنامه ی کنترل رشد جمعیت، درمان موارد مبتلا به تب مالت با رژیم درمان دارای استرپتومایسین سبب بی اثر شدن قرص های کنتراسپتیو می شود که به بیماران واجد شرایط باید آگاهی لازم داده شود.
۳ ـ برای کنترل نتیجه ی درمان بیمار، بررسی آزمایشگاهی به تنهایی توصیه نمی شود بلکه علائم بالینی و نتیجه ی آزمایشگاهی خصوصاً تیترME۲ با همدیگر در میزان پاسخ به درمان تعیین کننده هستند.
نویسندگان: دکتر زهرا ترابی، متین رضایتمند، بتول کیانی، مرضیه کیوانی، فاطمه غیاثی
راسخون ( www.rasekhoon.net )
