معرفي ۵ بازي که هوش کودکان را افزايش مي دهد
آموزش بازي هاي آپارتماني (قسمت اول)
يادش بخير وقتي نسل ما پدر و مادرهاي امروزي و حتي نسل هاي پيش از ما دوران کودکي خود را مي گذرانديم، فرصت کسب تجربه هاي بسيار خوبي را داشتيم؛ مثل تجربه کشف طبيعت با بازي هاي هيجان انگيزي که همراه دويدن و بالا و پايين پريدن بود. خيلي کم پيش مي آمد که به ما بگويند: «ندو، همسايه پاييني!»، «داد نزن، همسايه بالايي!» و... از اين نظر بايد براي کودکان امروزي که از خانه، فقط درک آپارتماني دارند، دل بسوزانيم، حال آن که بازي براي کودکان مانند اکسيژن ضروري است.
از طرفي وقتي براي والدين امکان فراهم کردن شرايط فضاهايي از اين قبيل نيست، نمي توان به آن ها فشار آورد. متاسفانه براي بيشتر خانواده هاي امروزي امکان برخورداري از خانه هاي بزرگ که داراي حياط، حوض آب و باغچه باشد، نيست و در پي آن امکان انجام برخي بازي هاي هيجان انگيز و همراه با سر و صدا که نياز کودک هم درآن پاسخ داده مي شود، هم وجود ندارد؛ حال بايد چه کرد؟ دست روي دست بگذاريم و غصه بخوريم؟
هر انسان عاقلي به اين سؤال پاسخ منفي مي دهد، از سوي ديگر نياز به آموزش و راهنمايي والدين براي مديريت اين محدوديت ها و البته بهره مندي درست از آن ها وجود دارد.
بر اين اساس تصميم گرفتيم با استفاده از تجربيات کارشناسانه يکي از روانشناسان کودک که سوابق قابل توجهي در بازي کودکان دارد، به آموزش بازي هاي هدفمند براي افزايش هوش کودکان به ويژه در آپارتمان هاي مسکوني بپردازيم.
در اين باره نظر کارشناسانه علي رضا واقف؛ روانشناس کودک را جويا شديم که در ادامه مي خوانيد:
« بازي» به هر گونه فعاليت جسمي يا ذهني هدف دار که به صورت فردي يا گروهي انجام پذيرد و موجب بروز نيازهاي کودک شود، گفته مي شود. بازي وسيله طبيعي کودک براي اظهار و بيان « خود» است.
« آلفردآدلر» روانشناس معروف مي گويد: هرگز نبايد به بازي به عنوان روشي براي وقت کشي نگاه کرد.
اسباب بازي ها را براساس دامنه تاثير آن ها به دو دسته تقسيم مي کنند:
۱ - سازمان يافته
۲ - سازمان نيافته
اسباب بازي هاي سازمان يافته شکل مشخص و از پيش تعيين شده اي دارند که دامنه تاثير آن ها محدود است و به منظور ايجاد موقعيت يادگيري خاص براي کودکان به کار مي روند.
اين گونه اسباب بازي ها به ۶ دسته تقسيم مي شوند:
1. اسباب بازي هايي ويژه خردسالان
2. اسباب بازي هايي براي جلب توجه کودک
3. اسباب بازي هايي براي ايجاد تحرک در کودک
4. اسباب بازي هايي براي تقويت مهارت هاي دست و هماهنگي چشم و انگشتان
5. اسباب بازي هايي براي تقويت قوه تميز و تشخيص
6. اسباب بازي هايي براي تقويت قدرت تکلم و بيان کودک از اسباب بازي هاي سازمان نيافته مي توان به مکعب ها و لگوها اشاره کرد.
دسته اي از اين اسباب بازي ها ، وسايل بازي خلاقه هستند , مانند مداد رنگي و آبرنگ ، در بازي هاي تصويري نيز وسايلي مانند عروسک، خمير مجسمه، شن و آب به کار مي رود.
بازي هاي آپارتماني
در ادامه به نمونه هايي از بازي هاي آپارتماني که والدين قادر به اجراي آن در محيط هاي کوچک مي باشند، اشاره مي کنيم که والدين مي توانند براي کودکان در سنين مختلف متناسب با زبان و فهم کودک آن ها را اجرا کنند.
1- بازي کشف اَشکال :(هدف: ادراک فضايي)
ابتدا به کودکان مي گوييم به پوسترهاي اطراف خود با دقت نگاه کنند، آن گاه از آن ها خواسته مي شود شکل مورد نظر را در اطرافشان پيدا کنند هر کسي سريع تر انگشت خود را روي شکل قرار يا آن را نشان داد برنده است اين کار مي تواند با استفاده از اشياي موجود در اتاق نيز انجام گيرد.
2- بازي مفاهيم( هدف: آموزش مفاهيم و اطلاعات عمومي) :
با استفاده از پوسترهاي آموزشي ، مفاهيمي مانند کوچک و بزرگ، کوتاه و بلند، تر و خشک، چاق و لاغر، باريک و پهن، سنگين و سبک، پشت و رو، تاريک و روشن و ... به صورت سوالي و به شکل مسابقه به کودکان آموزش داده مي شود.
3 - بازي نقطه گذاري( هدف: دقت و جهت يابي):
روي تخته وايت برد، يک دايره رسم و از کودک خواسته مي شود با دقت ، موقعيت خود را تا رسيدن به تابلو در نظر بگيرد و سپس با چشمان بسته در داخل دايره يک نقطه بگذارد، برنده مسابقه کسي است که بتواند با تشخيص موقعيت دقيق خود و تابلو و دايره، علامت را نزديک تر به مرکز دايره بگذارد بازي مي تواند روي کاغذ نيز انجام شود.
4-بازي ترسيم خطوط (هدف: افزايش دقت و تمرکز)
ابتدا روي تابلو خط صاف، مارپيچ و زيگزاگ رسم مي شود و سپس چشمان کودک را مي بنديم و به او مي گوييم به فرمان من بدون آن که دستت را از تابلو برداري خطوط صاف، مارپيچ و زيگزاگ رسم کن، اين کار مي تواند روي کاغذ نيز انجام شود .
5- بازي تخمين فاصله ( هدف : دقت، جهت يابي و ادراک فضايي ) کودک را در فاصله چند متري ديوار قرار مي دهيم و از وي مي خواهيم که حدس بزند که با قدم هاي خودش از جايي که ايستاده تا ديوار چند قدم فاصله دارد برنده مسابقه کسي است که تخمين دقيق تري از فاصله داشته باشد ( قدم ها بايد چسبيده به هم باشد )
از طرفي وقتي براي والدين امکان فراهم کردن شرايط فضاهايي از اين قبيل نيست، نمي توان به آن ها فشار آورد. متاسفانه براي بيشتر خانواده هاي امروزي امکان برخورداري از خانه هاي بزرگ که داراي حياط، حوض آب و باغچه باشد، نيست و در پي آن امکان انجام برخي بازي هاي هيجان انگيز و همراه با سر و صدا که نياز کودک هم درآن پاسخ داده مي شود، هم وجود ندارد؛ حال بايد چه کرد؟ دست روي دست بگذاريم و غصه بخوريم؟
هر انسان عاقلي به اين سؤال پاسخ منفي مي دهد، از سوي ديگر نياز به آموزش و راهنمايي والدين براي مديريت اين محدوديت ها و البته بهره مندي درست از آن ها وجود دارد.
بر اين اساس تصميم گرفتيم با استفاده از تجربيات کارشناسانه يکي از روانشناسان کودک که سوابق قابل توجهي در بازي کودکان دارد، به آموزش بازي هاي هدفمند براي افزايش هوش کودکان به ويژه در آپارتمان هاي مسکوني بپردازيم.
در اين باره نظر کارشناسانه علي رضا واقف؛ روانشناس کودک را جويا شديم که در ادامه مي خوانيد:
« بازي» به هر گونه فعاليت جسمي يا ذهني هدف دار که به صورت فردي يا گروهي انجام پذيرد و موجب بروز نيازهاي کودک شود، گفته مي شود. بازي وسيله طبيعي کودک براي اظهار و بيان « خود» است.
« آلفردآدلر» روانشناس معروف مي گويد: هرگز نبايد به بازي به عنوان روشي براي وقت کشي نگاه کرد.
اسباب بازي ها را براساس دامنه تاثير آن ها به دو دسته تقسيم مي کنند:
۱ - سازمان يافته
۲ - سازمان نيافته
اسباب بازي هاي سازمان يافته شکل مشخص و از پيش تعيين شده اي دارند که دامنه تاثير آن ها محدود است و به منظور ايجاد موقعيت يادگيري خاص براي کودکان به کار مي روند.
اين گونه اسباب بازي ها به ۶ دسته تقسيم مي شوند:
1. اسباب بازي هايي ويژه خردسالان
2. اسباب بازي هايي براي جلب توجه کودک
3. اسباب بازي هايي براي ايجاد تحرک در کودک
4. اسباب بازي هايي براي تقويت مهارت هاي دست و هماهنگي چشم و انگشتان
5. اسباب بازي هايي براي تقويت قوه تميز و تشخيص
6. اسباب بازي هايي براي تقويت قدرت تکلم و بيان کودک از اسباب بازي هاي سازمان نيافته مي توان به مکعب ها و لگوها اشاره کرد.
دسته اي از اين اسباب بازي ها ، وسايل بازي خلاقه هستند , مانند مداد رنگي و آبرنگ ، در بازي هاي تصويري نيز وسايلي مانند عروسک، خمير مجسمه، شن و آب به کار مي رود.
بازي هاي آپارتماني
در ادامه به نمونه هايي از بازي هاي آپارتماني که والدين قادر به اجراي آن در محيط هاي کوچک مي باشند، اشاره مي کنيم که والدين مي توانند براي کودکان در سنين مختلف متناسب با زبان و فهم کودک آن ها را اجرا کنند.
1- بازي کشف اَشکال :(هدف: ادراک فضايي)
ابتدا به کودکان مي گوييم به پوسترهاي اطراف خود با دقت نگاه کنند، آن گاه از آن ها خواسته مي شود شکل مورد نظر را در اطرافشان پيدا کنند هر کسي سريع تر انگشت خود را روي شکل قرار يا آن را نشان داد برنده است اين کار مي تواند با استفاده از اشياي موجود در اتاق نيز انجام گيرد.
2- بازي مفاهيم( هدف: آموزش مفاهيم و اطلاعات عمومي) :
با استفاده از پوسترهاي آموزشي ، مفاهيمي مانند کوچک و بزرگ، کوتاه و بلند، تر و خشک، چاق و لاغر، باريک و پهن، سنگين و سبک، پشت و رو، تاريک و روشن و ... به صورت سوالي و به شکل مسابقه به کودکان آموزش داده مي شود.
3 - بازي نقطه گذاري( هدف: دقت و جهت يابي):
روي تخته وايت برد، يک دايره رسم و از کودک خواسته مي شود با دقت ، موقعيت خود را تا رسيدن به تابلو در نظر بگيرد و سپس با چشمان بسته در داخل دايره يک نقطه بگذارد، برنده مسابقه کسي است که بتواند با تشخيص موقعيت دقيق خود و تابلو و دايره، علامت را نزديک تر به مرکز دايره بگذارد بازي مي تواند روي کاغذ نيز انجام شود.
4-بازي ترسيم خطوط (هدف: افزايش دقت و تمرکز)
ابتدا روي تابلو خط صاف، مارپيچ و زيگزاگ رسم مي شود و سپس چشمان کودک را مي بنديم و به او مي گوييم به فرمان من بدون آن که دستت را از تابلو برداري خطوط صاف، مارپيچ و زيگزاگ رسم کن، اين کار مي تواند روي کاغذ نيز انجام شود .
5- بازي تخمين فاصله ( هدف : دقت، جهت يابي و ادراک فضايي ) کودک را در فاصله چند متري ديوار قرار مي دهيم و از وي مي خواهيم که حدس بزند که با قدم هاي خودش از جايي که ايستاده تا ديوار چند قدم فاصله دارد برنده مسابقه کسي است که تخمين دقيق تري از فاصله داشته باشد ( قدم ها بايد چسبيده به هم باشد )
مرجع : روزنامه خراسان
