بايد و نبايدها پس از آزمون سراسري
اين روزها که تب و تاب کنکور فروکش کرده و تعطيلات تابستاني هم آغاز شده است، بسياري از جوانان منتظرند تا نتيجه تلاششان زودتر آشکار شود تا بتوانند براي آينده برنامه ريزي کنند. عده اي هم که براي کنکور آمادگي چنداني نداشته اند تلاش مي کنند براي سال آينده آماده شوند. در اين ميان خانواده هاي نگران و مضطرب هر ۲ گروه، به آينده فرزندانشان چشم دوخته اند و اميدوارند که آنها بهترين انتخاب ها را داشته باشند. در اين مطلب سعي کرده ايم وضعيت اين روزهاي جوانان پشت کنکوري و بايدها و نبايدهاي روزهاي آينده آنها را با گفت وگو با يکي از کارشناسان تربيتي تا حد مقدور بررسي کنيم.
مسئوليت شکست
در حال حاضر جواناني که در کنکور شرکت کرده اند در ۳ سطح مختلف قرار مي گيرند. افرادي که مطمئن هستند مجاز به انتخاب رشته مي شوند، افرادي که مطمئن هستند مجاز نمي شوند و افرادي هم هستند که تا زمان اعلام نتايج به اصطلاح در برزخ به سر مي برند و نمي دانند مجاز مي شوند يا خير.دسته اول وضعيت با ثبات تري دارند چون مي دانند که مجاز به انتخاب رشته هستند و از هم اکنون روي رشته هاي مورد علاقه مطالعه مي کنند، دسته دوم به ۲ گروه تقسيم مي شوند يک عده افرادي هستند که فقط در کنکور شرکت کرده اند و دليل و هدف و انگيزه اي ندارند اما افرادي هم هستند که خود را آماده کرده بودند اما بنا به دلايلي نتوانستند نتيجه لازم را بگيرند. دسته سوم هم دچار مشکلات زيادي مي شوند و بي هدف و بي انگيزه به راه ادامه مي دهند. حسين سليمان پور مقدم روان شناس تربيتي و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسي با بيان اين مقدمه به خراسان اضافه مي کند: چه افرادي که در کنکور قبول مي شوند چه افرادي که قبول نمي شوند بايد به اين نکته توجه کنند که شکست يا موفقيت شان را به چه چيزي نسبت مي دهند. طبق نظريه «اسنادها» در روان شناسي افراد ممکن است موفقيت يا شکست خود را به عوامل بيروني يا دروني نسبت دهند و به همين دليل واکنش هاي متفاوتي هم بروز مي دهند.جواني که شکست احتمالي را به خود نسبت مي دهد، عامل دروني را مدنظر قرار مي دهد و در نتيجه مسئوليت رفتارش را مي پذيرد. اما فردي که رفتارش را به عوامل بيروني نسبت مي دهد و سختي سوالات، نامناسب بودن زمان امتحان را دليل شکست خود مي داند، در واقع عوامل بيروني را مطرح مي کند. مهم اين است که جوان بايد مسئوليت رفتار خود را بپذيرد و با پذيرش اين مسئوليت از شکست بعدي پيشگيري کند. به عبارتي بايد جوان را تشويق کرد تا شکست خود را به عوامل بيروني نسبت ندهد و دليل آن را در خودش پيدا کند. اعتراف کند که به اندازه کافي تلاش نکرده است و بايد برنامه ريزي کند تا سال آينده به آنچه مي خواهد برسد. اگر اين تغيير نگرش ايجاد شود، وي مي تواند اميدوار باشد که در سال آينده به هدفش مي رسد. هر اندازه نقش عوامل بيروني در ذهن جوان پررنگ تر باشد، وي بي هدف تر، بي انگيزه تر و بي برنامه تر خواهد بود و شکايت بسياري از جوانان پشت کنکوري از بي هدفي، بي انگيزگي و سردرگمي از همين مسئله ناشي مي شود.
کمک مشاور
جداي از اين مسئله بهتر است پس از کنکور جوانان يک استراحت ۲هفته اي به خود دهند و سپس برنامه ريزي کنند. اگر قصد شرکت دوباره در کنکور را ندارند، سعي کنند اوقات فراغت خود را با ورزش و تفريحات سالم پر کنند و اگر قصد دارند در سال آينده رتبه بهتري بياورند براي مطالعات خود، از همين الان برنامه ريزي کنند.توصيه ما به جواناني که نمي توانند هدف خود را تعيين کنند اين است که از يک مشاور کمک بگيرند. جواني که پس از تلاش براي قبولي در کنکور مي گويد تلاش کردم و موفق مي شوم در واقع عزت نفس و اعتماد به نفس بالايي دارد اما جواني که خود را اسير موانع مي بيند، کم کم اعتماد به نفس خود را از دست مي دهد. بنابراين لازم است اين دسته از جوانان حتما به مشاور يا روان شناس مراجعه کنند.از طرفي اين دسته از جوانان بايد مواظب ويروس ها و ميکروب هاي رواني محيط پيرامون خود باشند؛ زيرا بي هدفي و بي انگيزگي آن ها را مستعد درگيرشدن با تفريحات ناسالمي مانند مواد، سيگار، الکل و ... مي کند. افرادي که بيش از ۲هفته وقت خود را به تماشاي تلويزيون، خوردن و خوابيدن، وقت گذراني بيهوده، گوشه گيري و دوري از اجتماع مي گذرانند نياز مبرم به روان شناس دارند.
مشق رفتاري
سليمان پور با تاکيد بر اين که مشاور يا روان شناس با تنظيم اهداف و نه فقط صحبت کردن به جوان کمک مي کند، مي گويد: در واقع مشاور ابتدا از جوان برنامه ها و اهدافش را مي پرسد سپس آن ها را معنا مي کند و يکي از اهداف را مشخص مي کند و مشق رفتاري به وي ارائه مي دهد تا ظرف چند هفته آن را انجام بدهد. به اين ترتيب رفتار جوان جهت دار مي شود. اين کار اولين گام براي افزايش انگيزه و هدف هايي است که در سر دارد و باعث تقويت اعتماد به نفس وي مي شود. اين گام به ويژه براي افرادي که کنکور قبول نمي شوند، برنامه اي ندارند و دوره سربازي در پيش دارند، بسيار اساسي است. مشاور هدف هاي کوتاه مدت و بلندمدت جوان را فهرست مي کند و سپس از او مي خواهد آن ها را براساس اولويت درجه بندي کند تا راهش مشخص تر شود.گاهي لازم است خانواده با توجه به وضعيت جوان از مشاور کمک بگيرد. والدين بايد نسبت به شرايط جواني که مدتي است منزوي و گوشه گير شده است، ساعت ها در اتاقش تنها مي ماند، کم حرف شده ودائم پاي تلويزيون است حساس باشند و در مراجعه به مشاور از او کمک بخواهند.
نارضايتي دائم
اين روان شناس تربيتي با اشاره به اين که نهايت کاري که بيشتر خانواده ها در قبال ابراز نارضايتي و يا شکايت فرزندشان دارند، نصيحت است، مي گويد: اين درحالي است که نصيحت کردن،مقايسه کردن و مثال آوردن کمکي به جوان نمي کند و بهتر است والدين بدانند که در اين مواقع نبايد زبان به نصيحت باز کنند. در واقع اولين گام و بهترين برخورد با جواني که همواره و از همه چيز شکايت مي کند اين است که نصيحتش نکنيم بلکه با وي همدلي و همراهي کنيم. وقتي جوان از همه چيز شکايت مي کنددر يک موقعيت مناسب درباره خواسته هايش با وي گفت وگو و سعي کنند به وي در رسيدن به آنچه مي خواهد ياري برسانند.
هنگام تجربه شکست کنار فرزند خود باشيد
مروي-به طور طبيعي براي والدين دشوار است که شکست فرزند خود را ببينند بنابراين سعي مي کنند به هر نحو ممکن او را از شکست نجات دهند و کاري کنند که احساس برنده بودن کند. مسعود هنربخش کارشناس تربيتي و مشاور با بيان اين نکته به خراسان مي گويد: اين احساس از غريزه والدگري آن ها نشأت مي گيرد زيرا پدر و مادر به طور غريزي حمايت گر و کمک کننده هستند اما در مواجهه با شکست، والدين بايد کنار وي بايستند تا فرزندشان خود اين شکست را تحمل کند. آن ها بايد به فرزند خود بگويند که شکست در زندگي بد نيست و کسب موفقيت به دنبال شکست رخ مي دهد، آنچه ناراحت کننده است تکرار آن است. وي ادامه مي دهد: بيان تجربيات از شکست هايي که والدين در زندگي تجربه کرده اند و سپس موفقيت هايي که به دنبال شکست به دست آورده اند، براي جوانان بسيار آموزنده است. والدين آگاه و هوشيار مي توانند با ترکيب همدلي و واقع نگري به جوان خود کمک کنند تا تجربه شکست را با دستاورد مثبت پشت سر بگذارد.
خراسان/ شماره انتشار 18158
مسئوليت شکست
در حال حاضر جواناني که در کنکور شرکت کرده اند در ۳ سطح مختلف قرار مي گيرند. افرادي که مطمئن هستند مجاز به انتخاب رشته مي شوند، افرادي که مطمئن هستند مجاز نمي شوند و افرادي هم هستند که تا زمان اعلام نتايج به اصطلاح در برزخ به سر مي برند و نمي دانند مجاز مي شوند يا خير.دسته اول وضعيت با ثبات تري دارند چون مي دانند که مجاز به انتخاب رشته هستند و از هم اکنون روي رشته هاي مورد علاقه مطالعه مي کنند، دسته دوم به ۲ گروه تقسيم مي شوند يک عده افرادي هستند که فقط در کنکور شرکت کرده اند و دليل و هدف و انگيزه اي ندارند اما افرادي هم هستند که خود را آماده کرده بودند اما بنا به دلايلي نتوانستند نتيجه لازم را بگيرند. دسته سوم هم دچار مشکلات زيادي مي شوند و بي هدف و بي انگيزه به راه ادامه مي دهند. حسين سليمان پور مقدم روان شناس تربيتي و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسي با بيان اين مقدمه به خراسان اضافه مي کند: چه افرادي که در کنکور قبول مي شوند چه افرادي که قبول نمي شوند بايد به اين نکته توجه کنند که شکست يا موفقيت شان را به چه چيزي نسبت مي دهند. طبق نظريه «اسنادها» در روان شناسي افراد ممکن است موفقيت يا شکست خود را به عوامل بيروني يا دروني نسبت دهند و به همين دليل واکنش هاي متفاوتي هم بروز مي دهند.جواني که شکست احتمالي را به خود نسبت مي دهد، عامل دروني را مدنظر قرار مي دهد و در نتيجه مسئوليت رفتارش را مي پذيرد. اما فردي که رفتارش را به عوامل بيروني نسبت مي دهد و سختي سوالات، نامناسب بودن زمان امتحان را دليل شکست خود مي داند، در واقع عوامل بيروني را مطرح مي کند. مهم اين است که جوان بايد مسئوليت رفتار خود را بپذيرد و با پذيرش اين مسئوليت از شکست بعدي پيشگيري کند. به عبارتي بايد جوان را تشويق کرد تا شکست خود را به عوامل بيروني نسبت ندهد و دليل آن را در خودش پيدا کند. اعتراف کند که به اندازه کافي تلاش نکرده است و بايد برنامه ريزي کند تا سال آينده به آنچه مي خواهد برسد. اگر اين تغيير نگرش ايجاد شود، وي مي تواند اميدوار باشد که در سال آينده به هدفش مي رسد. هر اندازه نقش عوامل بيروني در ذهن جوان پررنگ تر باشد، وي بي هدف تر، بي انگيزه تر و بي برنامه تر خواهد بود و شکايت بسياري از جوانان پشت کنکوري از بي هدفي، بي انگيزگي و سردرگمي از همين مسئله ناشي مي شود.
کمک مشاور
جداي از اين مسئله بهتر است پس از کنکور جوانان يک استراحت ۲هفته اي به خود دهند و سپس برنامه ريزي کنند. اگر قصد شرکت دوباره در کنکور را ندارند، سعي کنند اوقات فراغت خود را با ورزش و تفريحات سالم پر کنند و اگر قصد دارند در سال آينده رتبه بهتري بياورند براي مطالعات خود، از همين الان برنامه ريزي کنند.توصيه ما به جواناني که نمي توانند هدف خود را تعيين کنند اين است که از يک مشاور کمک بگيرند. جواني که پس از تلاش براي قبولي در کنکور مي گويد تلاش کردم و موفق مي شوم در واقع عزت نفس و اعتماد به نفس بالايي دارد اما جواني که خود را اسير موانع مي بيند، کم کم اعتماد به نفس خود را از دست مي دهد. بنابراين لازم است اين دسته از جوانان حتما به مشاور يا روان شناس مراجعه کنند.از طرفي اين دسته از جوانان بايد مواظب ويروس ها و ميکروب هاي رواني محيط پيرامون خود باشند؛ زيرا بي هدفي و بي انگيزگي آن ها را مستعد درگيرشدن با تفريحات ناسالمي مانند مواد، سيگار، الکل و ... مي کند. افرادي که بيش از ۲هفته وقت خود را به تماشاي تلويزيون، خوردن و خوابيدن، وقت گذراني بيهوده، گوشه گيري و دوري از اجتماع مي گذرانند نياز مبرم به روان شناس دارند.
مشق رفتاري
سليمان پور با تاکيد بر اين که مشاور يا روان شناس با تنظيم اهداف و نه فقط صحبت کردن به جوان کمک مي کند، مي گويد: در واقع مشاور ابتدا از جوان برنامه ها و اهدافش را مي پرسد سپس آن ها را معنا مي کند و يکي از اهداف را مشخص مي کند و مشق رفتاري به وي ارائه مي دهد تا ظرف چند هفته آن را انجام بدهد. به اين ترتيب رفتار جوان جهت دار مي شود. اين کار اولين گام براي افزايش انگيزه و هدف هايي است که در سر دارد و باعث تقويت اعتماد به نفس وي مي شود. اين گام به ويژه براي افرادي که کنکور قبول نمي شوند، برنامه اي ندارند و دوره سربازي در پيش دارند، بسيار اساسي است. مشاور هدف هاي کوتاه مدت و بلندمدت جوان را فهرست مي کند و سپس از او مي خواهد آن ها را براساس اولويت درجه بندي کند تا راهش مشخص تر شود.گاهي لازم است خانواده با توجه به وضعيت جوان از مشاور کمک بگيرد. والدين بايد نسبت به شرايط جواني که مدتي است منزوي و گوشه گير شده است، ساعت ها در اتاقش تنها مي ماند، کم حرف شده ودائم پاي تلويزيون است حساس باشند و در مراجعه به مشاور از او کمک بخواهند.
نارضايتي دائم
اين روان شناس تربيتي با اشاره به اين که نهايت کاري که بيشتر خانواده ها در قبال ابراز نارضايتي و يا شکايت فرزندشان دارند، نصيحت است، مي گويد: اين درحالي است که نصيحت کردن،مقايسه کردن و مثال آوردن کمکي به جوان نمي کند و بهتر است والدين بدانند که در اين مواقع نبايد زبان به نصيحت باز کنند. در واقع اولين گام و بهترين برخورد با جواني که همواره و از همه چيز شکايت مي کند اين است که نصيحتش نکنيم بلکه با وي همدلي و همراهي کنيم. وقتي جوان از همه چيز شکايت مي کنددر يک موقعيت مناسب درباره خواسته هايش با وي گفت وگو و سعي کنند به وي در رسيدن به آنچه مي خواهد ياري برسانند.
هنگام تجربه شکست کنار فرزند خود باشيد
مروي-به طور طبيعي براي والدين دشوار است که شکست فرزند خود را ببينند بنابراين سعي مي کنند به هر نحو ممکن او را از شکست نجات دهند و کاري کنند که احساس برنده بودن کند. مسعود هنربخش کارشناس تربيتي و مشاور با بيان اين نکته به خراسان مي گويد: اين احساس از غريزه والدگري آن ها نشأت مي گيرد زيرا پدر و مادر به طور غريزي حمايت گر و کمک کننده هستند اما در مواجهه با شکست، والدين بايد کنار وي بايستند تا فرزندشان خود اين شکست را تحمل کند. آن ها بايد به فرزند خود بگويند که شکست در زندگي بد نيست و کسب موفقيت به دنبال شکست رخ مي دهد، آنچه ناراحت کننده است تکرار آن است. وي ادامه مي دهد: بيان تجربيات از شکست هايي که والدين در زندگي تجربه کرده اند و سپس موفقيت هايي که به دنبال شکست به دست آورده اند، براي جوانان بسيار آموزنده است. والدين آگاه و هوشيار مي توانند با ترکيب همدلي و واقع نگري به جوان خود کمک کنند تا تجربه شکست را با دستاورد مثبت پشت سر بگذارد.
خراسان/ شماره انتشار 18158
