مدارس هوشمند در ابتدای تحول

در شرایطی که جوامع با شتاب از مرزهای دانش عبور می‌کنند باید پنجره‌های مدارس زودتر ازهر نهاد دیگری به روی علم و فناوری باز شود تا نسل جدید با نگاهی نو و از دریچه دیگری خاطرات دوران مدرسه خود را ثبت و ضبط کنند و در این میان هوشمندسازی مدارس یعنی ورود به دنیای جدید آموزش و فضای مجازی و خداحافظی با روشهای سنتی یادگیری و یاددهی.
شیوه نامه هوشمند سازی مراکز آموزشی و پرورشی کشور مرداد ماه سال 90 با امضای وزیر به ادارات کل آموزش و پرورش استان‌های کشورابلاغ شد و براساس این بخشنامه ادارات و مناطق آموزشی و پرورشی مکلف شدند تا از تمام امکانات خود برای هوشمند سازی مدارس استفاده کنند؛ در این میان برخی از مدارس بسیار زودتر از آموزش وپرورش گام برداشته و فناوری‌های نو را به درون کلاس‌های خود برده‌اند.
در یک روز بهاری مدرسه شاهد "شهید مجید محسنی" منطقه 17 آموزش و پرورش شهر تهران میزبان خبرنگار و عکاس ایسنا شد تا فرآیند هوشمند سازی از زبان دانش‌آموزان و معلمان و مسوولان این مدرسه بازگو شود. مدرسه‌ای که بیشتر به یک دانشگاه شبیه بود و در جای جای آن همه امکانات و تجهیزات رنگ و بوی تازه‌ای داشت. ورودی این مدرسه که با نقاشی مکتب خانه‌ای آغاز می‌شود، نشان از نماد آغاز تحصیل در ایران دارد و درگاه زیبایی که قرآن را به روی شانه‌هایش نگه‌داشته تا هر روز دانش‌آموزان در هنگام ورود و خروج از مدرسه از زیرآن عبور ‌کنند، حس خوبی را القا می‌کند. وارد سالن مدرسه که می‌شویم فضا یکباره رنگ و بوی جدیدی به خود می‌گیرد؛ همه چیز تازه و از نسل جدیدی است و در میان این تجهیزات به روز، سرو صدا و ههمهه‌ای آشنا به گوش می‌رسد. صدای بچه‌ها در سالن پیچیده؛ زنگ تفریح است؛ معاون مدرسه ما را به دفتر مدیر راهنمایی می‌کند. دفتر مدیر مجهز به یک تلویزیون بزرگ LCD است وپنجره‌های کوچک و تصاویر نقش برجسته ساکن و متحرک به روی صفحه آن از دوربین مداربسته‌ای خبرمی‌دهد که تمام مدرسه را تحت کنترل دارد، از کلاس تا حیاط مدرسه.
مهدی کاظمی - معاون فناوری مدرسه راهنمایی پسرانه شهید مجید محسنی درباره امکانات و تجهیزات این مدرسه می‌گوید: اتاق کامپیوتر تحت شبکه محلی اولین بخش این مدرسه هوشمند است که با استفاده از اینترنت با سرعت بالا تمام برنامه‌های مدرسه و اطلاعات لازم را در دسترس قرار می‌دهد و با پهنای باند قابل قبول، کلاسهای درس، آزمایشگاه، کارگاه، کتابخانه و سایت رایانه مدرسه را تحت پوشش قرار داده است.
وی ادامه داد: این مدرسه دارای دنیای مجازی کاملی است که به همه نیازهای علمی و آموزشی دانش آموزان معلمان و هر اطلاعاتی که نیاز داشته باشند را پاسخ می‌دهد و وب سایت مدرسه که از طریق اتاق کامپوتر تغذیه می‌شود، امکان ثبت‌نام اینترنتی، کارنامه مجازی و هر نوع دسترسی والدین به مدرسه را فراهم کرده است به طوری که والدین می‌توانند از طریق رمز عبوری که دریافت کرده‌اند به آدرس www.mohseni.sch.ir مراجعه و قسمتهای مختلف آن از جمله جزییات کارنامه فرزند خود را مشاهده كنند.

اینترانت مدارس کار نمی‌کند
به گفته وی، اینترانت (شبکه‌ای که وعده راه‌اندازی آن تا پایان برنامه پنجم توسعه داده شده و مهمترین دستاورد آن، ایجاد امنیت و مصون ماندن از حملات اینترنتی عنوان شده است) علیرغم هزینه‌های بالایی که برای آن صرف شده، کار نمی‌کند و علت آن مشخص نیست و به نظر می‌رسد که مشکل آن از سوی مخابرات یا آموزش و پرورش باشد، چرا که به هیچ عنوان نمی‌توان با این سامانه کاری انجام داد ضمن آنکه برنامه‌ای هم درشبکه وجود ندارد.
استفاده دانش آموزان از اینترنت تحت نظارت معلم و معاونان
 وی درباره نظارت براستفاده دانش‌آموزان از اینترنت نیز گفت: استفاده از سایت‌های اینترنتی با نظارت معلم و معاونان فناوری مدرسه و کلاس صورت می‌گیرد و با توجه به این که این مدرسه دارای پنج معاون است و هر یک از معاونها نیز یک معاون از بین دانش‌آموزان در کلاس‌ها انتخاب کرده‌اند، از طریق رمز عبوری که در اختیار دارند، در زمان مشخص دانش‌آموزان می‌توانند دراینترنت و صفحه تخته هوشمند جستجو و مطالب را ذخیره کنند که با نظارت دقیق و فرهنگ‌سازی استفاده از اینترنت که در این مدرسه شکل گرفته، تاکنون هیچ گونه تخلفی دراین زمینه ثبت نشده است. به گفته معاون مدرسه، زمانی می‌توان گفت مدرسه به طور کامل و واقعی هوشمند شده که اولیاء و مخاطبان مدرسه بتوانند به صورت آنلاین با مدرسه ارتباط برقرار کنند، در حالی که بر اساس آمارهای این مدرسه در هر کلاس درس حدود 5 تا 10 نفر در منازل خود رایانه ندارند و به صورت شخصی وارد سامانه مدرسه شوند، اما می‌توان گفت این مدرسه به 90 درصد از برنامه هوشمندسازی دست یافته است.
به گفته کاظمی، این مدرسه دارای اتاق ویژه جلسات انجمن اولیا و مربیان است و بخش اعظمی از برنامه‌های هوشمندسازی نیز از محل اخذ شهریه مصوب سال تحصیلی دانش‌آموزان صورت گرفته است.
حکایت تخته‌های الکترونیکی که جانشین تخته‌ سیاه و گچ شدند
تخته‌های الکترونیک که به نوعی انقلاب مدرن آموزشی مدارس ایران به شمار می‌رود مرزی است که با آمدنش آموزش سنتی گچ و تخته و پاکن را به خاطره‌ها سپرده و پنجره‌ایست که به صورت معجزه‌آسا با سرعت در مقابل چشمان متحیر دانش آموزان با قلم بزرگ بدون آنکه اثری از خود باقی بگذارد می‌تواند میلیونها اطلاعات را با یک اشاره بنویسد، پاک کند و در خود ذخیره کند. اندک آشنایی فرد به رایانه و گذراندن دوره آموزش کافیست تا ساعتها با محتوای تخته الکترونیک وارد دنیای مجازی شود و بدون آنکه به دنبال گچ و تخته و نگران پاک شدن نوشته‌های خود باشد با این تخته آموزش ببیند و آموزش دهد.
یکی از دانش آموزان درباره نحوه استفاده از این تخته‌های جدید می‌گوید: پس از آشنایی با رایانه و اینترنت، استفاده از این تخته‌ها آسان است و قابلیت یک رایانه را دارد و مطالب آن را مسوول IT کلاس در فلش دانش آموزان ذخیره کرده و در اختیار آنها قرار می‌دهد و در کنار تکالیف مکتوب، مطالب این فلشها که مجموعه تدریس معلم و نمونه سوالات است به یادگیری دانش‌آموزان بیشتر کمک می کند. این دانش آموزان تخته‌های الکترونیک را بیشتر از تخته سیاه و وایت برد دوست دارند و از کارکردن با آن لذت می‌برند.
کلاس‌های ضمن خدمت برای آموزش کاربرد تخته‌های الکترونیک کافی نیست
به گفته یکی از معلمان این مدرسه، برای آموزش استفاده از تخته‌های الکترونیک حدود هشت ساعت آموزش توسط مدرسه برای معلمان برگزار شده است، هرچند هنگام کار در کلاس با این تخته‌ها دیگر از خستگی نوشتن با گچ خبر نیست و از لحاظ بهداشت، تنوع و یادگیری بهتر از تخته سیاه بوده و تکرار دروس از مزایای این تخته است، اما باید ساعات آموزش ضمن خدمت برای معلمان بیشتر شود تا با روشهای مختلف استفاده از این ابزار آشنا شوند. وی افزود: در حال حاضر در حد ذخیره کردن مطالب و کارهای جزیی از این تخته استفاده می‌کنیم، چراکه کاربردهای آن را به طور کامل نمی‌دانیم.
این معلم که در مدارس دیگری نیز مشغول تدریس است و در آن مدارس نیز همچنان با گچ روی تخته می‌نویسد، هنوز دلش برای تخته سیاه مدرسه تنگ نشده، اما برخی از معلمان که چندین سال است از وایت برد و اخیرا از تخته هوشمند استفاده می‌کنند، گاهی دلشان برای گچ‌های سفید و سبز و آبی و صورتی تنگ می‌شود. به گزارش ایسنا، این مدرسه دارای آزمایشگاه مجهزبه انواع تجهیزات، کتابخانه مجهز به اینترنت، وسایل کمک آموزشی، سایت کامپیوتری، کارگاه ساخت روبات است دانش آموزان در ساعات فوق برنامه خود در کنار محتواسازی در سایت کامپیوتری بر حسب علاقه در این کارگاه به ساخت انواع روبات‌های بی‌سیم مشغول می‌شوند.
مهدی ربیعی - مدیر این مدرسه نیز درباره هوشمندسازی مدارس می‌گوید: هوشمند شدن مدارس نقطه پایانی ندارد و تا هر زمان که بتوان امکانات آموزشی و پرورشی را به روز کرد باید به این کار ادامه داد. وی که هوشمندسازی مدرسه خود را چند سال قبل از اعلام آموزش و پرورش با یک معلم کامپیوتر و یک رایانه و همزمان با اجرای طرح "پنجره باز" آغاز کرده هوشمند سازی را با یک کلاس کامپیوتر در مدرسه خود را از سال 80 استارت زده است.
مدیر این مدرسه با بیان اینکه برای رسیدن به ارتقا کیفی مدارس مشارکت اولیا و نگرش آنها نقش اساسی در اجرای برنامه‌ها دارد، تصریح کرد: در حال حاضر مطالبات خانواده‌ها به سمت و سوی کیفی شدن آموزش برای فرزندانشان تغییر یافته و همواره 90 درصد اولیا با برنامه‌های مدرسه موافق هستند و مشارکت دارند و 10 درصد از خانواده‌هایی که همواره معترض هستند، در کنار تعداد زیاد موافقان تغییر رای می‌دهند و مشارکت می‌کنند.
به گزارش ایسنا، شاید زمانی دفترچه خاطرات دوران مدرسه و گرفتن عکس دسته جمعی با همکلاسی‌ها با نوشتن جمله " معلم عزیزم روزت مبارک" روی تخته سیاه از خاطرات دوران تحصیل دانش‌آموزان دیروز ایران بود، تخته‌هایی که گویی تا چند سال دیگر به خاطرات خواهند پیوست.
امروز با ورود فناوری‌های جدید همانند تخته‌های هوشمند این امکانات جدید جای خود را زودتر از آنچه فکر می‌کردیم در میان شیطنتهای کودکانه بچه‌های امروز باز کرده و آموزش و پرورش هر روز طرح و برنامه جدیدی برای توسعه هوشمندسازی فضاهای آموزشی و پرورشی تعریف و تدوین می‌کند که امید می‌رود تخته‌های الکترونیک هم به اندازه تخته‌های سیاه خاطره انگیز و یادآور خاطرات شیرین مدرسه باشند.