«نه» گفتن هم مهارت مي خواهد

اولين سيگار را زماني کشيد که هنوز ديپلم نگرفته بود و دانش آموز بود. بعد از يکي از امتحانات ثلث سوم با همکلاسي هايش از مدرسه به خانه مي آمد که چند نفر از بچه ها به او سيگار تعارف کردند. در يک لحظه تمام نصيحت هاي پدر و مادرش در اين باره که بارها تکرار کرده بودند از جلوي چشم هايش گذشت، ولي بازهم نتوانست به درخواست دوستانش «نه» بگويد. مي دانست کاري که مي کند نادرست است اما مي ترسيد «نه» بگويد. مي ترسيد دوستانش به ترسو بودن متهمش کنند و جلوي آن ها کم بياورد. حالا ده سالي از آن روزها گذشته و او سال هاست که درگير اعتياد است و همه چيزش را از دست داده است.نگاهي به حال و روزش مي اندازد و افسوس مي خورد که اي کاش آن روز مي توانستم سيگار تعارفي دوستانم را رد کنم.اي کاش خيلي محکم مي گفتم «نه من سيگار نمي کشم».


نوجوانان و جوانان مهارت نه گفتن ندارند
نه گفتن به برخي درخواست ها، نظرات، پيشنهاد ها و حتي آدم‌ها مهارت مي خواهد.شايد به ظاهر ودر کلام مخالفت کردن و نه گفتن به درخواستي ساده بيايد، اما در عمل، افراد بسياري هستند که مهارت و قدرت نه گفتن را ندارند و تمام زندگي و آينده شان را در راه اين بي اختياري از دست مي دهند. دکتر امان ا... قرائي مقدم استاد جامعه شناسي دانشگاه خوارزمي علت اصلي و ريشه‌اي بسياري از آسيب هاي اجتماعي مانند اعتياد،روابط نادرست و فرار از خانه را در اين مي داند که جوانان ما مهارت نه گفتن به درخواست هاي نامتعارف را ندارند.وي در تشريح بروز اين مشکل و علت اصلي آن به نوع تربيت فرزندان در خانواده ها اشاره مي کند و مي گويد:خانواده هايي که از همان دوران کودکي به فرزندان خود اعتماد به نفس نمي دهند و آنها را درتصميمات خانوادگي شريک نمي کنند ظلم بزرگي به فرزندان خود مي‌کنند؛ چرا که اين افراد درزندگي اجتماعي خود نيز قادر به تصميم گيري نيستند و استقلال فکري ندارند و نمي توانند در برابر درخواست‌هاي نامتعارف افراد جامعه نه بگويند.


مهارت آموزي در خانواده
وي برگزاري جلسات همفکري در خانواده ها را يکي از راه‌هاي تبادل افکار بين اعضاي خانواده دانست و گفت:نشستن افراد بر سريک سفره که بارها در آموزه هاي ديني ما بر آن تاکيد شده است اين فرصت را به پدر و مادر و فرزندان مي دهد که با يکديگر صحبت کنند و بسياري از مهارت هاي زندگي را بياموزند.درحالي که برعکس اين موضوع باعث دور شدن اعضاي خانواده از يکديگر مي شود و فرد را به برقراري ارتباط با افراد خارج از منزل ترغيب مي کند.

وي ريشه اصلي مهارت نداشتن برخي افراد در نه گفتن به درخواست هاي غير متعارف را در خانواده ها دانست و گفت:برخورد منطقي با فرزندان و استدلال آوردن براي آنها براي هر يک از رفتارهايمان مي‌تواند اين مهارت را از کودکي در آنها تقويت کند تا درآينده نسبت به هر درخواست و پيشنهادي بدون دلايل مستدل پاسخ مثبت ندهند.


کم کاري مدارس در آموزش مهارت هاي زندگي
وي نقش مدرسه، معلم و نظام آموزشي را در آموزش اين مهارت به دانش آموزان بسيار موثر دانست و اظهار داشت: تا زماني که کلاس درس را معلم به عنوان متکلم وحده اداره مي کند و پرسش و پاسخ و روش هاي مکاشفه اي در مدارس اجرا نمي شود نمي توان انتظار داشت دانش آموزان مهارت استدلال کردن و نه گفتن را بياموزند. در گام اول بايد سيستم آموزشي به سمت مداخله دانش آموز در اداره کلاس درس و شنيدن استدلال هاي دانش آموزان برود و به موازات آن محتويات کتاب هاي درسي نيز بايد در اين راستا تغيير کند تا دانش آموز بياموزد مي تواند در مقابل حرف هاي معلم،پدر و مادر و ساير افراد اجتماع واکنش نشان دهد و حتي به آن اعتراض کند.

مطمئنا چنين دانش آموزي پس از ورود به اجتماع مي تواند به مسائلي که مخالف استدلال هاي عقلي اوست نه بگويد و مقاومت کند.


مهارت نه گفتن نهادينه نشده است
وي افزود: مهارت نه گفتن هنوز در بين مردم نهادينه نشده است و براي اصلاح اين فرهنگ به زمان زيادي نياز است. وي بر نقش نهادخانواده، آموزش و پرورش و تمامي نهادها اعم از نهادهاي فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي براي اصلاح اين رفتار تاکيد کرد و گفت: مهارت نه گفتن وقتي بروز و ظهور مي کند که اعضاي خانواده، مديران مدرسه و... انتقادپذير باشند و نوجوانان و جوانان بتوانند به جرات انتقاد کنند و حرف هاي خود را بزنند.     خراسان