با چه کسانی مشورت کنیم؟
مشورت از ابزارهای رسیدن به یک نظر واحد جهت انجام فعالیت‌های گوناگون در محیط زندگی شخصی و اجتماعی است، ولی افرادی که برای انجام مشورت انتخاب میشوند باید دارای ویژگی‌هایی باشند تا آدمی را به سوی انحراف نبرند.
بخشی از مفاهیم آیه ۳۸ از سوره «شوری» پیرامون این موضوع که «با چه کسانی می‌توان مشورت کرد» است که در ادامه به متن، ترجمه و برخی از مفاهیم مرتبط با آن اشاره میشود:
متن آیه
«وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ»
ترجمه آیه
«و کسانی که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را برپا داشته و کارشان با مشورت می‌انشان انجام می‌گیرد و از آنچه روزیشان داده‌ایم انفاق می‌کنند.»
برخی از مفاهیم مرتبط با آیه
پس از به خلافت رسیدن امام علی (ع)، طلحه و زبیر به آن حضرت گفتند: ما به شرطی با تو هستیم که در هر کار با ما مشورت کنی، زیرا حساب ما از دیگران جدا است، امام علی (ع) فرمودند:
«نظرتُ فی کتاب اللّه و سنّه رسوله فامضیت ما دلاّنی علیه و اتبعته و لم احتج الی آرائکما فیه و لا رأی غریکما ولو وقع حکم لیس فی کتاب‌اللّه بیانه و لا فی‌السنّه برهانه و احتیج الی المشاوره فیه لشاورتکما فیه»
«من در کتاب خدا و سنت رسول او نگاه می‌کنم هر چه بود پیروی می‌کنم و نیازی به رأی و مشورت شما و دیگران ندارم ولی هرگاه امری بود که در کتاب و سنت برهانی بر آن نداشتم و نیاز به مشورت بود با شما مشورت خواهم کرد.»
در آیه ۳۸ از سوره «شوری»، نظام مشورت برای اداره امور جامعه مورد تاکید قرار گرفته و به همین جهت این سوره این نام را به خود گرفته است. ما نیز به همین مناسبت، بخشی از روایات در باب مشورت و شوری را در اینجا می‌آوریم. (بحار الانوار، ج۷۲، ص ۱۰۵)
«شاور العلماء الصالحین»
«با دانشمندان وارسته مشورت کن.»
«و اجعل مشورتک من یخاف الله»
«در مشورت خود کسانی را قرار ده که خداترس باشند.»
«شاورالمتّقین الّذین یؤثرون الاخره علی الدنیا»
«با اهل تقوی که معاد را بر معاش ترجیح می‌دهند مشورت نما.»
«خیر من شاورت ذوی النهی و العلم و اولوالتجارب و الحزم»
«با عقلایی که دارای علم و تجربه هستند مشورت کن.»
«لا تدخلّن فی مشورتک بخیلاً و لا جباناً و لا حریصا»
«با افراد بخیل و ترسو و حریص مشورت مکن.»
«رأی الرجل علی قدر تجربته»
«ارزش رأی به مقدار تجربه صاحب رأی است.»
«أن یکون حرّاً متدیّناً صدیّقاً و ان تطلعه علی سرّک»
«با افرادی مشورت کن که راستگو باشند و وابستگی نداشته باشند و او را بر راز خود آگاه کن تا بتواند رأی جامع و کامل ارائه دهد.»
«مشاوره العاقل الناصح رشد و یمن و توفیق من‌الله»
«در مشورت با عاقل خیرخواه رشد و برکت و توفیق الهی است.»
«شاور فی امورک من فیه خمس خصال...»
«در کارهای خود با کسی مشورت کن که او در پنج خصلت باشد: عقل، علم، تجربه، خیرخواهی و تقوا.»
سوال: چرا در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه از مشورت با زنان نهی شده است؟
پاسخ: مشورت تابع جنسیت نیست، بلکه تابع معیار و ملاک است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «فانّ رأیهن الی افن» چون زن عاطفی و احساساتی است، معمولا رأی و نظر او استدلالی نیست. بنابراین در حدیث دیگری می‌فرمایند: هرگاه تجربه‌ای از عقل و کمال یک زن داشتید، با او مشورت کنید. بنابراین دلیل نهی از مشورت با زنان، سستی رأی بوده است و هرگاه مردی نیز اینگونه باشد نباید مورد مشورت قرار گیرد.
سوال: با اینکه قرآن می‌فرماید: اکثر مردم اهل اندیشه نیستند «اکثرهم لا یعقلون» (سوره «مائده» آیه ۱۰۳)، «اکثرهم لا یعلمون» (سوره «انعام» آیه ۳۷)، بسیاری از آنان فاسقند «اکثرهم فاسقون» (سوره «توبه» آیه ۸) و بسیاری در برابر حق تسلیم نیستند «اکثرهم للحق کارهون» (سوره «مومنون» آیه ۷۰) پس سفارش به مشورت برای چیست؟
پاسخ: قرآن اکثریت مردمی را در نظر دارد که گرفتار شرک، فساد و هوس هستند و هرگز مرادش «اکثر المتّقین» و «اکثرالمومنین» نیست. منبع:
ـ کتاب دقایقی با قرآن، تالیف حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، ناشر مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، نوبت چاپ پانزدهم زمستان سال ۱۳۹۰
ـ پایگاه تخصصی ترجمه قرآن کریم www. maarefquran. net
منبع: خبرگزاری ایسنا
بخشی از مفاهیم آیه ۳۸ از سوره «شوری» پیرامون این موضوع که «با چه کسانی می‌توان مشورت کرد» است که در ادامه به متن، ترجمه و برخی از مفاهیم مرتبط با آن اشاره میشود:
متن آیه
«وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ»
ترجمه آیه
«و کسانی که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را برپا داشته و کارشان با مشورت می‌انشان انجام می‌گیرد و از آنچه روزیشان داده‌ایم انفاق می‌کنند.»
برخی از مفاهیم مرتبط با آیه
پس از به خلافت رسیدن امام علی (ع)، طلحه و زبیر به آن حضرت گفتند: ما به شرطی با تو هستیم که در هر کار با ما مشورت کنی، زیرا حساب ما از دیگران جدا است، امام علی (ع) فرمودند:
«نظرتُ فی کتاب اللّه و سنّه رسوله فامضیت ما دلاّنی علیه و اتبعته و لم احتج الی آرائکما فیه و لا رأی غریکما ولو وقع حکم لیس فی کتاب‌اللّه بیانه و لا فی‌السنّه برهانه و احتیج الی المشاوره فیه لشاورتکما فیه»
«من در کتاب خدا و سنت رسول او نگاه می‌کنم هر چه بود پیروی می‌کنم و نیازی به رأی و مشورت شما و دیگران ندارم ولی هرگاه امری بود که در کتاب و سنت برهانی بر آن نداشتم و نیاز به مشورت بود با شما مشورت خواهم کرد.»
در آیه ۳۸ از سوره «شوری»، نظام مشورت برای اداره امور جامعه مورد تاکید قرار گرفته و به همین جهت این سوره این نام را به خود گرفته است. ما نیز به همین مناسبت، بخشی از روایات در باب مشورت و شوری را در اینجا می‌آوریم. (بحار الانوار، ج۷۲، ص ۱۰۵)
«شاور العلماء الصالحین»
«با دانشمندان وارسته مشورت کن.»
«و اجعل مشورتک من یخاف الله»
«در مشورت خود کسانی را قرار ده که خداترس باشند.»
«شاورالمتّقین الّذین یؤثرون الاخره علی الدنیا»
«با اهل تقوی که معاد را بر معاش ترجیح می‌دهند مشورت نما.»
«خیر من شاورت ذوی النهی و العلم و اولوالتجارب و الحزم»
«با عقلایی که دارای علم و تجربه هستند مشورت کن.»
«لا تدخلّن فی مشورتک بخیلاً و لا جباناً و لا حریصا»
«با افراد بخیل و ترسو و حریص مشورت مکن.»
«رأی الرجل علی قدر تجربته»
«ارزش رأی به مقدار تجربه صاحب رأی است.»
«أن یکون حرّاً متدیّناً صدیّقاً و ان تطلعه علی سرّک»
«با افرادی مشورت کن که راستگو باشند و وابستگی نداشته باشند و او را بر راز خود آگاه کن تا بتواند رأی جامع و کامل ارائه دهد.»
«مشاوره العاقل الناصح رشد و یمن و توفیق من‌الله»
«در مشورت با عاقل خیرخواه رشد و برکت و توفیق الهی است.»
«شاور فی امورک من فیه خمس خصال...»
«در کارهای خود با کسی مشورت کن که او در پنج خصلت باشد: عقل، علم، تجربه، خیرخواهی و تقوا.»
سوال: چرا در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه از مشورت با زنان نهی شده است؟
پاسخ: مشورت تابع جنسیت نیست، بلکه تابع معیار و ملاک است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «فانّ رأیهن الی افن» چون زن عاطفی و احساساتی است، معمولا رأی و نظر او استدلالی نیست. بنابراین در حدیث دیگری می‌فرمایند: هرگاه تجربه‌ای از عقل و کمال یک زن داشتید، با او مشورت کنید. بنابراین دلیل نهی از مشورت با زنان، سستی رأی بوده است و هرگاه مردی نیز اینگونه باشد نباید مورد مشورت قرار گیرد.
سوال: با اینکه قرآن می‌فرماید: اکثر مردم اهل اندیشه نیستند «اکثرهم لا یعقلون» (سوره «مائده» آیه ۱۰۳)، «اکثرهم لا یعلمون» (سوره «انعام» آیه ۳۷)، بسیاری از آنان فاسقند «اکثرهم فاسقون» (سوره «توبه» آیه ۸) و بسیاری در برابر حق تسلیم نیستند «اکثرهم للحق کارهون» (سوره «مومنون» آیه ۷۰) پس سفارش به مشورت برای چیست؟
پاسخ: قرآن اکثریت مردمی را در نظر دارد که گرفتار شرک، فساد و هوس هستند و هرگز مرادش «اکثر المتّقین» و «اکثرالمومنین» نیست. منبع:
ـ کتاب دقایقی با قرآن، تالیف حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، ناشر مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، نوبت چاپ پانزدهم زمستان سال ۱۳۹۰
ـ پایگاه تخصصی ترجمه قرآن کریم www. maarefquran. net
منبع: خبرگزاری ایسنا
