آشنايي با رشته‌‌ها: كتابداري
رشتهٔ کتابداری از رشته‌های درسی دانشگاهی علوم انسانی است که به کتابداری و جنبه‌های اطلاع رسانی و دانش‌های مربوط به آن می‌پردازد.کتابخانه حامی نظام کلی ارتباطات جامعه‌است. اگر چه کتابخانه عاملی است که برای به حداکثر رساندن بهره وری در امور مختلف، اما از طریق کار با افراد به این هدف نائل می‌گردد و خدمت به جامعه از مجرای خدمت به افراد صورت می‌گیرد. می‌توان گفت به طور کلی تشکیل یک کتابخانه، رسیدن به هدف مذکور و ایفای نقش واسط بودن بین منابع اطلاعاتی و کاربران و... نیاز به یک کتابدار دارد. تربیت این کتابداران در گروه‌های کتابداری دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد.
كشور ايران با جمعيت حدود 70 ميليون كه 48 ميليون نفر از آنها باسواد هستند، كمتر از 1500 كتابخانه عمومي دارد كه تعداد كتاب بهترين و بزرگترين آنها به زحمت به يك ميليون و 500 هزار جلد مي‌رسد. اين در حالي است كه كشور همسايه ما، آذربايجان، با جمعيت حدود جمعيت ايران ده هزار كتابخانه دارد و در كشورهاي پيشرفته يك كتابخانه براي شروع كار بايد 600 تا 700 هزار جلد كتاب داشته باشد.البته در كشور ما جمعيت استفاده كننده از همين حداقل امكانات نيز بسيار اندك است و كتابخانه‌ها در ايران فعاليت چشمگيري ندارند.
در واقع كشور ما با اين كه زماني مهد تمدن و دانش بوده و بزرگترين كتابخانه‌هاي عالم و نفيس‌ترين كتب را داشته است، اكنون در زمينه كتاب و كتابخواني دچار فقر فرهنگي است و كتابخانه‌ها، مراكز ساكن و ساكتي هستند كه فقط در دوران امتحانات دانش‌آموزان يا دانشجويان، قرائت‌خانه آنها شلوغ مي‌شود.
هدف رشته كتابداري و اطلاع‌رساني كه در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي كشور ما ارائه مي‌شود، تربيت همين دسته از متخصصان است. در واقع رشته كتابداري هموار كردن مسير ارتباط ميان دو عنصر كتاب (در معناي وسيع آن كه شامل هر گونه اثري مي‌شود كه ثبت و ضبط شده باشد) و استفاده كننده از كتاب است.
البته براي آن كه بتوانيم اين ارتباط را امكان‌پذير كنيم بايد نه تنها هر يك از اين دو عنصر را به درستي بشناسيم، بلكه لازم است چگونگي پيوند ميان آن دو را نيز بياموزيم. تمام دروس پايه و اختصاصي در رشته كتابداري (خصوصاً دوره كارشناسي) براساس همين سه وظيفه تدوين شده است؛ يعني دانشجوي اين رشته منابع و متون را مي‌شناسد، از ويژگي‌هاي انواع مواد انتشار يافته آگاه مي‌گردد، محتواي آنها و چگونگي تبديل انديشه‌هاي موجود در ذهن نويسنده به پديده‌اي عيني و قابل شناسايي را درك مي‌كند و قابليت‌ها و توانايي‌هاي رسانه‌هاي گوناگون از قبيل كتاب (به معناي محدود)، مجله، روزنامه، نوار، لوح فشرده، اينترنت و مانند آنها را درمي‌يابد.
از سوي ديگر دروسي نيز در برنامه اين رشته هست كه براي شناخت انسان، چگونگي شكل‌گيري دانش و معرفت افراد در ذهن آنان، تأثير محيط، فرهنگ و جامعه دانسته‌ها و باورهاي مردم مفيد است. زيرا اگر بخواهيم مواد و منابع براي مراجعان قابل استفاده باشد، بايد مراجعان را به درستي بشناسيم، با محيط فرهنگي آنها آشنا باشيم و نيازهاي اطلاعاتي آنها را تشخيص دهيم. البته دانستن ويژگي‌هاي كتاب و خواننده يا استفاده كننده به تنهايي براي انجام وظيفه كتابداري كفايت نمي‌كند. بلكه بايد تدابير مربوط به ايجاد ارتباط ميان آن دو را نيز شناخت. براي اين كار لازم است به فرآيند ارتباط آگاه بود و دانست در چه شرايطي ارتباط آسان مي‌شود و تحت چه شرايطي دچار اختلال مي‌گردد.
توانايي‌هاي لازم :
رشته كتابداري با دانش‌اندوزي سر و كار دارد. بنابراين هر فردي كه دامنه مطالعات و تتبعات او گسترده‌تر باشد، قابليت پيشرفت بيشتري در اين رشته دارد. زيرا قناعت به دانسته‌هاي موجود و خود را بي‌نياز از ارتقاء و بهبود دانش و معرفت دانستن، آفتي خطرزا براي رشته كتابداري است.
فراگيري آهسته و پيوسته و شكيبايي و بردباري در برخورد با اطرافيان و پرسش كنندگان نيز دو ويژگي عمده‌اي است كه دانشجويان اين رشته بايد در خود بپرورانند. اصرار بر تحميل نظرات خود به ديگران و خودداري از شنيدن و تحليل كردن آراء آنان، كتابدار را به تدريج در چارچوب بسته و بدون روزنه‌اي محبوس مي‌كند و سبب مي‌شود كه نه ديگران تاب تحمل او را داشته باشند و نه او بتواند ديگران را تحمل كند. (رشته كتابداري از هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني، علوم تجربي و علوم‌انساني دانشجو مي‌پذيرد.)
موقعيت شغلي در ايران :
با توجه به پيشرفت سريع جوامع انساني و افزايش ميزان انتشارات در زمينه‌هاي مختلف دانش بشري، ايجاد و گسترش كتابخانه‌ها امري الزامي است. از اين رو كتابداري يكي از رشته‌هايي است كه چشم‌انداز فرصت‌هاي شغلي آن بسيار روشن است. كتابخانه‌هاي عمومي در سراسر كشور و كتابخانه‌هاي مدارس در مقاطع مختلف هنوز چشم به راه كتابداراني هستند كه دوره‌هاي دانشگاهي را طي كرده باشند.
كتابخانه‌هاي دانشگاهي و تخصصي و مراكز اطلاع‌رساني نيز هنوز آماده پذيرش فارغ‌التحصيلان اين رشته هستند. البته بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه مراكز و كتابخانه‌هايي كه در صدد استخدام فارغ‌التحصيلان هستند، افراد شايسته‌تر را ترجيح مي‌دهند و اين بر دانشجويان است كه از آغاز ورود به رشته به خودسازي و گسترش دانش و عمق بخشيدن به مهارت‌هاي خود بپردازند و از اين طريق چشم‌انداز شغلي خود را پيشاپيش ترسيم نمايند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترك در گرايش‌هاي كتابداري : روانشناسي اجتماعي ، روانشناسي عمومي، تاريخ تمدن، مباني جامعه‌شناسي ، تاريخ ادبيات ايران، تاريخ ادبيات جهان، تاريخ عمومي فلسفه ، متون اختصاصي انگليسي ، متون اختصاصي فرانسه ، متون اختصاصي آلماني ، متون اختصاصي روسي، متون اختصاصي عربي، كتابخانه و كتابداري ، مجموعه سازي، سازماندهي مواد، مرجع‌شناسي عمومي (فارسي و عربي)، ساختمان و تجهيزات كتابخانه، مواد سمعي و بصري، مواد خدمات كتابخانه براي بزرگسالان نوسواد، مواد خدمات كتابخانه براي كودكان و نوجوانان، ماشين‌نويسي فارسي ، ماشين‌نوسي لاتين ، اداره كتابخانه، مرجع شناسي عمومي(لاتين)، اصول كار مرجع ، گزارش نويسي ، كارآموزي.
دروس تخصصي گرايش علوم انساني و اجتماعي: آمار و احتمالات مقدماتي، مباني كامپيوتر و برنامه‌نويسي، مباني سازمان و مديريت، مباني علم حقوق، مباني تاريخ اجتماعي ايران، جغرافياي شهري و روستاشناسي، كليات علم اقتصاد، روانشناسي كودك و نوجوان، تاريخ اديان، آشنايي با بانك‌هاي اطلاعاتي.
دروس تخصصي گرايش فني و مهندسي: تاريخ علوم، زمين‌شناسي، رياضيات عمومي، فيزيك عمومي، شيمي عمومي، آمار و احتمالات، فيزيولوژي عمومي، آشنايي با بانك‌هاي اطلاعاتي علوم پايه، مباني كامپيوتر و برنامه‌نويسي، برنامه‌نويسي كاربردي.
