خلاقیت چیست و چرا مدارس به آن نیاز دارند؟

اگرچه معلمان ادعا می کنند که به خلاقیت بها می دهند اما معمولا برای خلاقیت، اولویتی قایل نیستند. معلمان اغلب در مورد دانش آموزان خلاق، سوگیری و پیش داوری دارند و می ترسند از اینکه خلاقیت، مخل نظم کلاس شود. آنها وجه های شخصیت خلاق مانند ریسک پذیری، تکانشی و استقلال را ضد ارزش می دانند. آنها تصور می کنند که خلاقیت همان بازتولید دانش و مطیع بودن در کلاس است.
چرا بین دیدگاه رسمی آموزشگران و آنچه واقعا در کلاس اتفاق می افتد، تفاوت هست؟ در دوران تغییرات سریع تکنولوژی که خلاقیت بسیار مورد نیاز است، معلمان چگونه می توانند خلاقیت را در کلاس درس، پرورش دهند؟

 
خلاقیت چیست؟
اگرچه خلاقیت با واژه هایی مانند ارائه محصولی جدید و کاربردی، معرفی می شود اما بهتر است که آن را با واژه های فرایندی تعریف کرد. به خصوص اینکه خلاقیت شامل فرایندی شناختی است که فهم یک فرد از جهان، یا رابطه او با جهان را متحول می کند.
یک جامعه وقتی پیشرفت می کند که شهروندانش فضایی برای خلاقیت داشته باشند یا اینکه از ایده های جدید استفاده کنند. در این زمینه معلمان یک پیام ترکیبی به شاگردان منتقل می کنند. اینکه خلاقیت مولفه تازه تولید شده ای از تکامل فرهنگی است. به عنوان هر نوعی از فرایند تکاملی، نو بودن باید با حفظ آنچه هست، در توازن باشد. در تکامل بیولوژیک، مولفه های تازه تولید شده عبارتد از جهش های ژنتیکی و ترکیب های ژنتیکی. این تکامل ژنتیکی باید تضمین کننده بقا و تولید مثل باشد. در تکامل فرهنگی، مولفه تازه تولید شده، خلاقیت است که باید اجازه تقلید و دیگر فرم های یادگیری اجتماعی را نیز فراهم آورد. برای منفعت از نتایخ خلاقیت، نیاز نیست که همه انسان ها خلاق باشند بلکه ، کافی است که خلاقیت توسط همگی حس شود. می توان از ایده های یک فرد خلاق بهره مند شد وقتی که از او تقلید می شود، مورد احترام قرار می گیرد یا محصولاتش خریداری شود. تعداد کمی از ما می تواند کامپیوتر درست کند یا یک سمفونی بنویسد با این وجود همه می توانند از این محصولات استفاده کنند و لذت ببرند.
در یک مدل سازی کامپیوتری، تکامل جامعه وقتی در سریع ترین حالت خود است که ترکیب مناسبی از افراد خلاق و مقلدان انطباق پذیر وجود داشته باشد. تعداد زیاد افراد خلاق، جلوی پیشرفت را می گیرد. آنها روی ایده های خودشان می چسبند به جای اینکه ایده های موثر را تکثیر کنند.
خلاق یا مقلد؟
البته خلاقیت داری اشکالاتی نیز هست. قطعا افراد خلاق مسایل را حل می کنند، جوک می سازند، نوآوری می کنند، و جهان را جالب و بامزه می کنند. اما تولید ایده های خلاقانه، زمان بر است. ایده خلاقانه برای یک مشکل، یک مشکل جدید دیگر نیز تولید می کند یا اینکه دارای اثرات جانبی منفی غیر منتظره ای است.
خلاقیت توام است با قانون شکنی، هنجارشکنی، ناآرامی اجتماعی، ستیزگی، نزاع گروهی، و یا بی صداقتی. افراد خلاق معمولا انرژی خود را صرف ایده ها می کنند نه روابط؛ از این رو ممکن است خودبین، خودخواه، رقابت جو، متخاصم، خود رای و غیردوستانه به نظر برسند.
معلمان ممکن است از آشفتگی ای که خلاقیت ایجاد می کنند بترسند، اما باید این را مورد تامل و بازبینی قرار داد زیرا تفکر میان رشته ای نیز می تواند منجر به پرورش خلاقیت شود.
این نیز مهم است که افراد خلاق چگونه اطلاعات را رمزگذاری و پردازش می کنند. افراد خلاق تمایل دارند که هر قطعه ای از تجارب را با جزئیاتی بیش از آنچه لازم است کدگذاری کنند. این منجر به اشکالاتی می شود: هر قطعه، فضای زیادی از حافظه را به خود اختصاص می دهد و نیازمند شبکه قوی تری از وقایع مرتبط است که برخی از آنها ممکن است خیالی باشد. جنبه روشن اینکه برخی از این وقایع مرتبط ممکن است به ایده های جدیدتری منجر شود که مفید و یا زیبا باشد.
بنابراین برای اینکه به جهان چاشنی ذهن های خلاق بزنیم، باید توازنی ایجاد کنیم. آنها ممکن است به قدری در درخت خیره شوند که جنگل را نبینند اما ممکن است که مونالیزای بعدی را تولید کنند.

نوآوری ممکن است باعث شناوری ما شود
آیا جامعه نسبت به افراد خلاق و مقلد، به صورت طبیعی خودسازماندهی می شود؟ آیا ما باید از تشویق به خلاقیت در کلاس های درس، اجتناب کنیم؟ جواب به هر دو پرسش، خیر است. سرعت تغییرات فرهنگی در حال شتاب روز افزون است. در برخی از سیستم های بیولوژیکی، وقتی که محیط به سرعت تغیر می کند، میزان جهش ژنتیکی بالا می رود. به همین صورت، در زمان تغییر نیاز است که سطح خلاقیت را بالا ببریم تا ایده های جدید و نوآورانه تولید شود و ما را شناور نگه دارد.
در حال حاضر این از اهمیت زیادی برخوردار است. در محیط پر از هیجان ما، بچه ها زمان زیای را صرف پردازش محرک های جدید می کنند و این باعث می شود زمانی کمی داشته باشند برای پردازش عمیق محرک های که قبلا با آن روبرو بوده اند. همچنین زمان کمی هست برای تفکر درباره ایده ها و موقعیت ها از منظرهای متفاوت. این کار مهم است چون منجر می شود به ارتباط متقابل ایده ها و مدل ذهنی فهم شان با دیگران.

پرورش خلاقیت در کلاس درس
راه های زیادی برای پرورش خلاقیت در کلاس درس هست که سه تا از راه های کلیدی که معلمان می توانند در شروع از آن ستفاده کنند به قرار زیر است:
1- کمتر بر بازتولید اطلاعات تمرکز کنید و بیشتر بر روی تفکر انتقادی و حل مسئله تاکید داشته باشید.
2- به فعالیت هایی بپردازید که باعث ارتقا فعالیت های سنتی می شود؛ مانند نقاشی دیواری در مورد زنجیره های غذایی، اجرای وقایع تاریخی، نوشتن شعر در مورد جهان هستی. بعد از همه اینها، جهان بر اساس علوم مختلف شکل نگرفته است. فرهنگ ما می گوید که این مرزهای بین علوم واقعی هستند و تفکر ما در این دام افتاده است.
3- پرسش و چالش مطرح کنید و اجازه دهید که دانش آموزان در خلوت خود به آنها بیاندیشند و تامل کنند. این زمان و فضایی ایجاد می کند تا ارتباط های جدید در ذهن شکل بگیرد و این برای خلاقیت، حیاتی است.

مترجم : حمید همتی از اینجا