مشاوران دانشگاه از پیشگیری تا درمان !

براساس داده‌های موجود شمار قابل تاملی از دانشجویان با ضعف‌های مهارت رفتاری در زمینه تعامل مطلوب، کنترل خشم، زیست صحیح، خودمراقبتی و تاب‌آوری مواجه هستند؛ مشاوران نیز در دانشگاه‌ها هستند اما گویا آنقدر تعدادشان دربرابر نیاز کم است یا اعتبار مدنظر در اختیار نیست که بیشتر مجبورند به درمان بپردازند تا پیشگیری.

 مساله آسیب‌های اجتماعی مربوط به دانشجویان، شیوه‌های تقویت مهارت های ارتباطی بین فردی و نحوه تقویت درون در مواجهه با پدیده های بیرونی زندگی از جمله نظام‌مسائل مهم کشور به شمار می‌رود؛ در شرایطی دانشگاه ها فرزندان این سرزمین را تحویل می‌گیرند که در بسیاری از این زمینه ها دچار مشکلاتی هستند و قبل از آن آموزش های به‌اندازه و مناسب چه در خانواده یا مدرسه ندیده اند.

از سویی مسئولان وزارت علوم می گویند باتوجه به وضعیت موجود، دانشگاه ها روی درمان تکیه کرده اند و تغییر این رویه و تقویت پیشگیری، اعتبارات مالی زیادی طلب می کند که در شرایط کنونی موجود نیست.

تنها پنج درصد بودجه دانشگاه، راهگشاست

در این شرایط مدیرکل دفتر مشاوره وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به ضعف‌های مهارتی دانشجویان معتقد است که اگر تنها پنج درصد بودجه هر دانشگاه به حوزه سلامت تخصیص پیدا کند می توان گفت می شود شرایط مطلوبی را رقم زد.

ابراهیم نعیمی که طی هفته گذشته به جیرفت سفر کرده بود تا از دانشگاه این شهرستان بازدید داشته باشد، در جریان این بازدید مصاحبه اختصاصی نیز با خبرنگار ایرنا داشت که ماحصل آن ارائه می شود.

ضعف مهارت رفتار در دانشجویان؛ چرا مشاوران دانشگاه‌ بیشتر به درمان می‌پردازند تا پیشگیری؟

وی با بیان اینکه دانشجو با ضعف‌های مهارتی از جمله در زمینه تعامل مطلوب، کنترل خشم، صحیح زیستن، خودمراقبتی، سازگاری و تاب آوری وارد دانشگاه می‌شود تاکید کرد: دانشجویان اگر به این مهارت ها مجهز شوند و آموزش ببینند، نظام‌مسائل خود را مدیریت خواهند کرد و اگر اینها را نیاموزند در چالش و بحران قرار می گیرند و به نقطه شکنندگی می‌رسند.

نعیمی با اشاره به اینکه ساختار، تشکیلات و بودجه با اولویت‌ها و نیازها همخوانی ندارد زیرا درخواست ها و نیازها زیاد است اما بودجه نداریم گفت: وضعیت تشکیلات از این منظر مناسب نیست و بدنه کارشناسی نیروی انسانی موردنیاز نداریم.

وی افزود: به طور مثال دانشگاه جیرفت با بیش از سه هزار دانشجو فقط یک کارشناس دارد.
مدیرکل دفتر مشاوره وزارت علوم در عین حال با اشاره به اینکه حمایت های مالی را به تناسب بعضی از برنامه‌ها انجام می‌دهیم تاکید کرد: البته امسال به دانشگاه‌ها ابلاغ کرده ایم در بودجه تفصیلی سال آینده خود اولویت های راهبردی جدید وزراتخانه را در این عرصه ببینند و در آن برنامه ریزی کنند.

درمان به پیشگیری تغییر کند
وی یادآور شد: بیشترین ورود مشاوران در دانشگاه‌ها در حوزه درمانی است، اما رویکرد ما این است که قبل از اینکه دانشجو به این نقطه برسد ما به سراغ او برویم و توانمندی هایش را تقویت کنیم.
نعیمی افزود: با شرایط کنونی، دانشگاه‌ها بر روی درمان تکیه کرده‌اند و تغییر آن به پیشگیری اعتبارات زیادی می خواهد که اعلام کردیم برای سال بعد این اعتبار را پیش بینی کنند.

ضعف دانشجو در حل مساله و کنترل خشم
وی با بیان اینکه پژوهش‌هایی سالانه یا ٢ سال یک بار انجام می‌شود ادامه داد: این پژوهش‌ها نشان می دهد مهارت حل مساله، تنظیم هیجان و کنترل خشم، سازگاری و تاب آوری دانشجویان ضعیف است.

نعیمی افزود: دانشجویان نمی توانند خود را با شرایطی که در آن قرار می گیرند تطبیق دهند و بهترین راهکارها را برای مدیریت کردن زندگی در آن شرایط انتخاب کنند.
مدیرکل دفتر مشاوره وزارت علوم اضافه کرد: خودمراقبتی در ابعاد جسمانی و روانی یکی دیگر از مهارت‌هایی است که دانشجویان با آن آشنایی ندارند و نمی‌دانند باید از خود مراقبت کنند و به فکر خود باشند، خوددلسوزی داشته باشند و با خود مهربان باشند.

شناسنامه غربالگری
عضو هیات علمی دانشگاه طباطبایی افزود: برای دانشجویان در بدو ورود به دانشگاه کارنامه سلامت تهیه می شود و در پرسشنامه‌هایی به ۵۲ سوال جواب می دهند و از این طریق غربالگری سلامت انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: کسانی که آسیب هایی از جمله افسردگی، اضطراب و نگرانی های زیاد، وسواس و انواع اختلالات داشته باشند، در این مرحله مشخص می شوند.
نعیمی با بیان اینکه این افراد برای مرکز مشاوره دعوت می شوند، ادامه داد: ۹۰ درصد و اکثریت دانشجویان سلامت عمومی دارند اما به این معنا نیست که هیچ مشکل و چالشی نداشته باشند.
وی افزود: دانشجویان فقدان هایی دارند و ما تلاش می کنیم این فقدان ها را با مهارت های زندگی جبران کنیم که اساسا به نقطه ورود به اختلال نرسند و قبل از آن توانمندسازی اتفاق بیافتد که دچار آسیب نشوند.

    مهارت حل مساله، تنظیم هیجان و کنترل خشم، سازگاری و تاب آوری دانشجویان ضعیف است و نمی توانند خود را با شرایطی که در آن قرار می گیرند تطبیق دهند.

پنج اولویت راهبردی مراکز مشاوره

نعیمی در ادامه با اشاره به اینکه پنج اولویت راهبردی برای مراکز مشاوره و سبک زندگی دانشگاه طراحی کردیم گفت: اولویت اول غربالگری و شناسایی دانشجویان در معرض خطر و آسیب است، بنابراین همه ورودی های جدید و کسانی که در خوابگاه‌ هستند را مورد سنجش قرار می دهیم که اگر دچار مساله‌ای هستند آنها را رصد کنیم، پرونده تشکیل دهیم و پیگیری کنیم تا به نقطه آسیب نرسند.

وی افزود: اولویت دوم ما پیشگیری و توانمندسازی دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه هاست؛ انواع مهارت های زندگی را به همه ورودی های جدید در ۳۵ دانشگاه کشور آموزش می دهیم.

نعیمی ادامه داد: در سایر دانشگاه ها چون مهارت آموزی ها در سرفصل های درسی نیامده در قالب کارگاه برگزار می شود.
مدیرکل دفتر مشاوره وزارت علوم با اشاره به اینکه اولویت سوم درمان و پیگیری است گفت: اولویت چهارم هم هوشمندسازی است و سامانه‌ای طراحی کرده‌ایم که نام آن ساما یا سامانه الکترونیکی مشاوره است.
وی اضافه کرد: پرونده های کاغذی، الکترونیکی می شود و کل دانشجویان کشور می‌توانند به خدمات مشاوره حتی به صورت غیرحضوری دسترسی پیدا کنند و به صورت صوتی یا صوتی - تصویری با مشاوره خود ارتباط بگیرند.

نعیمی یادآور شد: دانشجویان می‌توانند در روزهای تعطیل هم جلسه مشاوره داشته باشند و امکان ارزیابی مشاور هم از طریق این سامانه وجود دارد.

وی افزود: اولویت پنجم ما فعالیت های اجتماع‌محور است که در مجموعه های دانشجویی در قالب همیاران سلامت، دانشجویان را آموزش دهیم که از ظرفیت آنان برای سلامت سایر دانشجویان استفاده کنیم.

نعیمی تاکید کرد: همیاران سلامت دانشجویان مستعد رشته‌های مختلف هستند که آنان را در قالب کانون دانشجویان همیاران سلامت گردهم می‌آوریم و آموزش می دهیم تا از ظرفیت این دانشجویان برای سلامت دیگر دانشجویان استفاده شود و اطلاعات و مفاهیم را انتقال دهند.