دکتر صدیقه صلواتی
زنان کلید توسعه پایدار سلامت
(عضو هیات علمی دانشکده علوم پزشکی و دبیر برنامه شهر سالم و ایمن مراغه)
نقش و جایگاه مهم زنان به عنوان کارکنان رسمی بخش سلامت از جمله بیمارستان ها، مراکز بهداشتی و درمانی و ارائه دهندگان خدمات سلامت قابل کتمان نیست و از سوی دیگر نقش و وظایف شان در مراقبت از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی اعضای خانواده، آنان را به بازیگران بی بدیلی در تامین سلامت همه جانبه مردم تبدیل کرده است.
این در حالی است که در هر کشوری با هر درجه از توسعه یافتگی، همواره سلامت زنان و کودکان بیش از سایر اقشار جامعه تحت تاثیرات و عوارض منفی ناشی از خطرات زیست محیطی و چالش های اقتصادی و اجتماعی ناشی از شهرنشینی قرار می گیرد.
برای مثال زیرساخت های حمل و نقل ناایمن و نابرابر، تاثیرات منفی بیشتری بر فرصت های اقتصادی برای زنان در قیاس با مردان دارد، تاثیر مضرات آلودگی هوا بویژه در دوران بارداری بر زنان بیشتر است، زنان سهم بیشتری از شهروندان کم درآمد را به خود اختصاص می دهند و در زمان بلایا و بحران ها آسیب پذیرترند.
همواره بر این تاکید می شود که توانمندسازی و مشارکت جامعه عنصر اصلی تمامی برنامه های توسعه پایدار از جمله توسعه پایدار سلامت و برنامه هایی چون شهر سالم، روستای سالم و محله سالم است. توانمندسازی زنان برای ایفای نقش و مشارکت موثر را می توان محور اساسی برای پیشبرد چنین برنامه هایی دانست.
برخی کشورهای منطقه مدیترانه با پی بردن به این مهم، از سال 1990 دو پروژه توسعه زنان و شهر سالم را همزمان آغاز کردند و برخی شهرهای پیشرو، تجارب ارزشمندی در زمینه اجرای پروژه های عملیاتی و کاربردی مساله محور از طریق آموزش زنان و افزایش آگاهی آنها و استفاده از این ظرفیت در بهبود سواد سلامت و مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی سلامت محور داشته اند. همچنین تاب آوری و توانمندسازی زنان و مهارت افزایی آنان برای مشارکت در پروژه های درآمدزایی از دیگر دستاوردهای شهرهای سالم برای زنان بوده است.
سیاستگذاری حساس به جنسیت در مدیریت شهری به برقراری عدالت جنسیتی و محافظت از سلامت زنان منجر شده و از جمله تجربه های مفید و موثر در برنامه های توسعه پایدار سلامت است. به طور مثال برخی شهرهای دنیا تجارب موثری در طراحی شهری و سیستم حمل و نقل بر اساس جریان سازی جنسیتی داشته اند و با پی بردن به این مهم که ترجیحات حمل و نقل و الگوی تحرک درون شهری زنان اغلب پایدارتر از مردان است، سیاست های حمل و نقل عمومی را با نیازهای زنان منطبق کرده اند که این منجر به افزایش رفاه حال و بهبود فرصت های اقتصادی برای این شهروندان شده است.
زنان در برنامه های توسعه پایدار سلامت، هم باید نقش ویژه ای در چرخه سیاستگذاری سلامت به عنوان تدوینگر، مجری و ناظر بر سیاست های سلامت شهری داشته باشند و هم به عنوان مخاطبان و موثران اصلی این سیاست ها مورد توجه قرار گیرند.
این در حالی است که در هر کشوری با هر درجه از توسعه یافتگی، همواره سلامت زنان و کودکان بیش از سایر اقشار جامعه تحت تاثیرات و عوارض منفی ناشی از خطرات زیست محیطی و چالش های اقتصادی و اجتماعی ناشی از شهرنشینی قرار می گیرد.
برای مثال زیرساخت های حمل و نقل ناایمن و نابرابر، تاثیرات منفی بیشتری بر فرصت های اقتصادی برای زنان در قیاس با مردان دارد، تاثیر مضرات آلودگی هوا بویژه در دوران بارداری بر زنان بیشتر است، زنان سهم بیشتری از شهروندان کم درآمد را به خود اختصاص می دهند و در زمان بلایا و بحران ها آسیب پذیرترند.
همواره بر این تاکید می شود که توانمندسازی و مشارکت جامعه عنصر اصلی تمامی برنامه های توسعه پایدار از جمله توسعه پایدار سلامت و برنامه هایی چون شهر سالم، روستای سالم و محله سالم است. توانمندسازی زنان برای ایفای نقش و مشارکت موثر را می توان محور اساسی برای پیشبرد چنین برنامه هایی دانست.
برخی کشورهای منطقه مدیترانه با پی بردن به این مهم، از سال 1990 دو پروژه توسعه زنان و شهر سالم را همزمان آغاز کردند و برخی شهرهای پیشرو، تجارب ارزشمندی در زمینه اجرای پروژه های عملیاتی و کاربردی مساله محور از طریق آموزش زنان و افزایش آگاهی آنها و استفاده از این ظرفیت در بهبود سواد سلامت و مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی سلامت محور داشته اند. همچنین تاب آوری و توانمندسازی زنان و مهارت افزایی آنان برای مشارکت در پروژه های درآمدزایی از دیگر دستاوردهای شهرهای سالم برای زنان بوده است.
سیاستگذاری حساس به جنسیت در مدیریت شهری به برقراری عدالت جنسیتی و محافظت از سلامت زنان منجر شده و از جمله تجربه های مفید و موثر در برنامه های توسعه پایدار سلامت است. به طور مثال برخی شهرهای دنیا تجارب موثری در طراحی شهری و سیستم حمل و نقل بر اساس جریان سازی جنسیتی داشته اند و با پی بردن به این مهم که ترجیحات حمل و نقل و الگوی تحرک درون شهری زنان اغلب پایدارتر از مردان است، سیاست های حمل و نقل عمومی را با نیازهای زنان منطبق کرده اند که این منجر به افزایش رفاه حال و بهبود فرصت های اقتصادی برای این شهروندان شده است.
زنان در برنامه های توسعه پایدار سلامت، هم باید نقش ویژه ای در چرخه سیاستگذاری سلامت به عنوان تدوینگر، مجری و ناظر بر سیاست های سلامت شهری داشته باشند و هم به عنوان مخاطبان و موثران اصلی این سیاست ها مورد توجه قرار گیرند.
مرجع : ایران
