مصاحبه بالینی چیست و مراحل آن کدامست ؟

مصاحبه بالینی یا مصاحبه ارزیابی بالینی، یکی از روش‌های ارزیابی رفتار و شخصیت افراد در محیط بالینی است که برای تشخیص بیماری‌های روانی و اختلالات رفتاری استفاده می‌شود. این روش در برابر روش‌های دیگر ارزیابی رفتاری، مانند تست‌ها و پرسشنامه‌ها، دارای مزایای بیشتری است.

در مصاحبه بالینی، یک روان‌شناس یا روانپزشک با بیمار ملاقات می‌نماید و با فرد به صورت مستقیم و پویا گفتگو می‌کند. در این گفتگو، اطلاعاتی درباره تاریخچه بیماری، علائم، رفتارها و تجربیات بیمار جمع‌آوری می‌شود. این روش به روان‌شناس امکان ارائه نظریات درباره علت بیماری و شیوع آن را می‌دهد.

 
مراحل مصاحبه بالینی
مصاحبه بالینی شامل 3 مرحله کلی است.
در مرحله اول، روان‌شناس یا روانپزشک با بیمار در مورد مسائل جاری و تجربیات زندگی او صحبت می‌کند. این گفتگو به او اجازه می‌دهد تا با بیمار ارتباط برقرار کند و از وضعیت عمومی و رفتار بیمار آگاه شود. در این مرحله، روان‌شناس یا روانپزشک پرسش‌هایی درباره تاریخچه بیماری، فعالیت‌های روزمره، روابط و تجربیات بیمار مطرح می‌کند.

در مرحله دوم، درمانگر با استفاده از تحلیل و بررسی اطلاعات جمع‌آوری شده در مرحله اول، به تشخیص بیماری می‌پردازد و به بیمار توضیحاتی در آن خصوص ارائه می‌دهد. در این مرحله، به بیمار توضیح داده می‌شود که چگونه می‌تواند با بیماری خود مقابله نماید و بهترین درمان برای او چیست.

در مرحله سوم، روانپزشک یا روان‌شناس با بیمار در مورد درمان مورد نیاز صحبت می‌کند و او را راهنمایی می کند تا بداند که برای درمان خود چه اقداماتی را باید انجام دهد. در این مرحله، روان درمانگر به بیمار توضیح می‌دهد که چگونه می‌توان با تمرین و طی مراحل درمان بهبود پیدا کرد.

مصاحبه بالینی دارای مزایای بیشتری نسبت به روش‌های دیگر ارزیابی رفتاری است. این روش به روان‌شناس یا روانپزشک اجازه می‌دهد که با بیمار به صورت مستقیم و پویا ارتباط برقرار کند و به وضعیت عمومی و رفتار بیمار آگاه شود. همچنین، مصاحبه بالینی به درمانگر این امکان را می‌دهد تا به شکل دقیق‌تری برای درمان بیماری تلاش کند. با این حال، روش مصاحبه بالینی دارای محدودیت‌هایی مانند هزینه بالا و نیاز به یک متخصص بالینی است.

 
مزیت استفاده از روش مصاحبه بالینی
بهبود پروسه تشخیص بیماری
یکی از مهم‌ترین فواید استفاده از روش مصاحبه بالینی، بهبود تشخیص اختلالات روانی است. با این روش، روانشناس می تواند با بررسی شرایط زندگی، تجربیات و نگرش‌های فرد، از اختلالات روانی او آگاه شود. این روش، به عنوان یک ابزار ارزیابی، به روانشناس کمک می‌کند تا به میزان شیوع و شدت اختلالات روانی فرد بهتر دست پیدا کند.
 
ارائه درمان موثر و مناسب
با استفاده از روش مصاحبه بالینی، روانشناس می‌تواند درمان‌هایی را که بهترین نتیجه را به دنبال دارند، به فرد پیشنهاد دهد.
به عنوان مثال در صورتی که یک فرد از افسردگی رنج می‌برد، روش مصاحبه بالینی به روانشناس کمک می‌کند تا مناسب ترین نوع درمان برای فرد مورد نظر که علائم، رفتارها و شرایطش را از نزدیک به خوبی مشاهده کند و بهترین شیوه درمان را پیشنهاد دهد.
بدون شک فرق بسیار زیادی بین درک و درمان بیماری روانی به صورت مشاهده حضوری و بدون مصاحبه بالینی و یا از راه دور وجود دارد. در واقع این روش، به روانشناس کمک می کند تا با دقت و توجه بیشتری در تعیین نوع و شدت اختلالات روانی فرد اطلاعات دست یابد.
 

کمک به افزایش خودآگاهی
روش مصاحبه بالینی، به فرد کمک می کند تا خودآگاهی بیشتری نسبت به خود به دست آورد. در واقع فرد تنها با بیان مشکلات و احساسات به یک فرد دیگر که اینجا روانشناسی امن و مطمئن است، علاوه بر اینکه می تواند از مشاوره و راهنمایی‌های درمانگر بهره مند شود، خودش نیز نسبت به درونیات و حالات خودش به آگاهی بیشتری دست می‌یابد. این امر کمک شایانی در بهبود روند درمان یک بیماری روانی می‌کند.
 
کمک به بهبود ارتباطات شخصی
روش مصاحبه بالینی، در بهبود روابط شخصی نقش بسزایی دارد. بیان مشکلات به یک روانشناس و دریافت بازخوردهای منطقی و بدون قضاوت به مراجع به نوعی آموزش برقراری ارتباط کلامی موثر و امن را نیز آموزش می دهد.
 
محدودیت های مصاحبه بالینی
همانطور که در هر روشی ممکن است معایب یا به عبارت بهتر، محدودیت هایی وجود داشته باشد، در روش  مصاحبه بالینی نیز مواردی وجود دارند که می توان آن ها را  مسئله  تلقی نمود. در حقیقت روش مصاحبه بالینی نیز می تواند با محدودیت هایی مواجه شود. این محدودیت ها می توانند در تشخیص و درمان مشکلات روانی تاثیر منفی داشته باشند. به عنوان مثال، این روش نیازمند مهارت های خاصی است که توسط هر فرد به راحتی قابل به دست آوردن نیست.
در ادامه محدودیت‌های روش مصاحبه بالینی را شرح می‌دهیم.
 
محدودیت‌های زمانی
یکی از مهمترین محدودیت هایی که با مصاحبه بالینی همراه است، محدودیت زمانی است. این محدودیت به دلیل اینکه بسیاری از افراد برای مشاوره و درمان به دنبال راه حل های سریع هستند، بسیار حائز اهمیت است.
اگر چه مصاحبه بالینی دارای قابلیت ارائه درمان است، اما زمان‌بر بودن این روش باعث می شود که بسیاری از افراد در به دست آوردن خدمات روانشناسی به دنبال راه های دیگری باشند که زمان کمتری از آن‌ها را به خود اختصاص دهد.
 
محدودیت‌های مکانی
از آنجایی که بسیاری از افراد در مناطقی زندگی می‌کنند که به خدمات روانشناسی دسترسی ندارند، محدودیت مکانی به یکی از مشکلات مهم مصاحبه بالینی تبدیل شده است. با این حال، با توجه به پیشرفت تکنولوژی، مصاحبه بالینی از طریق ویدئو کنفرانس و یا اینترنت امکان پذیر شده است که البته نه به اندازه تجربه حضوری اما بسیار بهتر از مشاوره های تلفنی و چت آنلاین است.
به عبارتی دیگر پیشرفت تکنولوژی باعث از بین رفتن محدودیت مکانی و عدم دسترسی به درمانگر مورد نظر شده است.
 
 محدودیت های ناشی از تفسیر فردی
یکی دیگر از محدودیت های مصاحبه بالینی، محدودیت‌های ناشی از تفسیر فردی است. به دلیل اینکه روش مصاحبه بالینی بالاخره بر پایه تفسیر انسانی و فردی متکی است، این محدودیت به دلیل تفاوت های فرهنگی، جنسیت، سن و سایر عوامل، می تواند در تشخیص و درمان مشکلات روانی اثرات غیر مطلوب داشته باشد.
 
محدودیت های ناشی از تعیین معیارها
مصاحبه بالینی به دلیل تعیین معیارهایی برای تشخیص و درمان مشکلات روانی، می تواند با محدودیت هایی مواجه شود. به عنوان مثال، تعیین معیارهایی برای تشخیص اختلالات روانی می تواند با تفاوت های فردی و فرهنگی روبرو گردد.
با توجه به موارد فوق، می توان نتیجه گرفت که مصاحبه بالینی، هرچند که یکی از روش های مهم در تشخیص و درمان مشکلات روانی است، اما با محدودیت هایی مواجه است که باید مد نظر قرار گیرد. با این حال، با استفاده از روش های دیگری مانند مشاوره آنلاین و یا درمان دارویی، می توان به تشخیص و درمان مشکلات روانی بدون محدودیت های مصاحبه بالینی دست یافت.
 
انواع مصاحبه بالینی
مصاحبه بالینی می تواند به صورت طرح پرسش هایی دارای ساختار خاص صورت بگیرد. در روش دیگر، به شکلی واقعیت محور و به صورتی که مراجع بتواند داستان خود را به طور کامل و به زبان خودش بیان نماید، صورت می‌گیرد.

بهتر است بدانید که ترکیب این دو حالت می تواند نتیجه بهتری را در اختیار روان شناس یا روانپزشک قرار دهد تا درک بهتری از شرایط مراجع داشته باشد. زیرا با ترکیب این دو روش، اطلاعات به شکل تخصصی و حرفه ای دریافت می‌شود و از نحوه بیان و شرایط بیمار حین تعریف مساله، در جهت درمان استفاده می‌گردد.