یک روانپزشک:
ترس بیمارگونه چیست؟ / زنان از موش می‌ترسند مردان از تزریق خون
دكتر افشین طیبی در گفت‌‌وگو با فارس، با بیان فوبیا یا ترس بیمارگونه، اظهار داشت: فوبیا، ترسی افراطی و شدید است که فرد نسبت به حیوانات، برخی موقعیت‌ها، عوامل طبیعی و خون دارد و خود به غیر منطقی و شدید بودن آن معتقد است.
وی افزود: بر خلاف اضطراب که عامل آن مشخص نیست، منبع ترس‌های بیمارگونه مشخص است و چنانچه فرد در آن موقعیت قرار گیرد، دلهره شدیدی پیدا می‌کند که با علائم جسمی همراه است.
این متخصص حوزه بهداشت روان، تصور فرد از قرار گرفتن در موقعیت ترس‌آور را نیز موجب ایجاد علائم ترس مرضی عنوان کرد و افزود: گاهی فرد بعد از قرار گرفتن در موقعیت ترس‌آور مانند هواپیما علائم جسمانی و روانی ترس بیمارگونه را نشان می‌دهد، اما گاهی تصور سوار شدن در هواپیما نیز می‌تواند این حالت را به وجود آورد.
طیبی گفت: اجتناب از موقعیتی که ترس شدید را ایجاد می‌کند راهکار مبتلایان به فوبیا است، مثلاً فردی که از هواپیما می‌ترسد، سوار آن نمی‌شود و اگر مجبور به سوار شدن شود، به شدت احساس دلهره می‌کند که با علائم جسمانی مانند افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، خشکی دهان و تعریق همراه است.
وی با تشریح انواع فوبیا، اظهار داشت: ترس شدید از حیوانات که شایع‌ترین آن موش و سوسک است، موجب میشود تا افراد مبتلا با دیدن این حیوانات دلهره شدیدی را تجربه کنند.
وی گفت: این نوع ترس بیمارگونه در زنان بیشتر از مردان است.
همچنین فوبیای موقعیتی شامل قرار گرفتن در ارتفاع و محیط‌های بسته است که بر اساس آن فرد مبتلا یک بار در آن موقعیت قرار گرفته و بسیار ترسیده است، بنابراین شرطی شده و فکر می‌کند اگر باز در آن موقعیت قرار گیرد، همان اتفاق برایش تکرار میشود.
طیبی ادامه داد: ترس از عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله و رعد و برق نیز نوعی ترس بیمارگونه است، از طرفی تزریق خون نیز نوعی فوبیاست که بر خلاف سایر ترس های بیمارگونه که با فعال شدن سیستم سمپاتیک و ایجاد حالات اضطرابی همراه است، ترس از تزریق خون با فعال شدن سیستم پاراسمپاتیک و غش کردن خود را نشان می‌دهد که در مردان بیشتر از زنان دیده میشود.
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: علت اختلالات روانی زیستی،روانی و اجتماعی است که در مورد ترس‌های بیمارگونه باید به عوامل روانشناختی به ویژه رفتاری در بروز آنها اشاره کرد. وی ادامه داد: بر اساس تئوری رفتاری، وقتی فرد در یک موقعیت خنثی مانند رعد و برق حالش بد میشود، در موقعیت مشابه که رعد و برق را می‌بیند یا صدای آن را می‌شنود دوباره حالش بد میشود.
وی تأکید کرد: مبتلایان در همان مراحل اولیه باید برای درمان اقدام کنند، چرا که اگر مدت زمان زیادی مثلاً یک سال از این ترس بگذرد، واکنش فرد به موقعیت ترس‌آور شدیدتر است. طیبی حساسیت‌زدایی کلاسیک، تدریجی و غرقه‌سازی را درمان فوبیا دانست و افزود: غرقه‌سازی به صورت مواجهه ناگهانی با موقعیت ترس‌آور است که زیاد مورد قبول روانشناسان و روانپزشکان نیست، اما حساسیت‌زدایی تدریجی که بر اساس آن فرد به آرامی در موقعیت‌های ترس‌آور قرار می‌گیرد، توصیه میشود.
وی گفت: همچنین فرد باید یک طبقه‌بندی از مواردی که بیشترین تا کمترین ترس را در آن موقعیت در او ایجاد می‌کند، ارائه دهد، مثلاً در مورد ترس بیمارگونه از موش چنانچه فرد از دیدن تصویر موش کمتر از دیدن واقعی می‌ترسد، باید آن را بیان کند.
این روانپزشک اظهار داشت: درمان به تدریج از خط پایه که شامل کمترین استرس است، به صورت پله پله تا بالاترین استرس انجام میشود و پس از مواجهه با آن که البته باید واقعی باشد نه ذهنی، فرد آرام‌سازی عضلانی انجام می‌دهد.
وی با اشاره به دارو درمانی در درمان این اختلال خاطرنشان کرد: دارو 5 تا 10 درصد می‌تواند به درمان فوبیا کمک کند، زیرا علت ابتلا رفتاری است و درمان نیز باید رفتاری باشد، اما چنانچه فرد بر اثر فوبیا به افسردگی مبتلا شده باشد، می‌توان از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد.
وی افزود: بر خلاف اضطراب که عامل آن مشخص نیست، منبع ترس‌های بیمارگونه مشخص است و چنانچه فرد در آن موقعیت قرار گیرد، دلهره شدیدی پیدا می‌کند که با علائم جسمی همراه است.
این متخصص حوزه بهداشت روان، تصور فرد از قرار گرفتن در موقعیت ترس‌آور را نیز موجب ایجاد علائم ترس مرضی عنوان کرد و افزود: گاهی فرد بعد از قرار گرفتن در موقعیت ترس‌آور مانند هواپیما علائم جسمانی و روانی ترس بیمارگونه را نشان می‌دهد، اما گاهی تصور سوار شدن در هواپیما نیز می‌تواند این حالت را به وجود آورد.
طیبی گفت: اجتناب از موقعیتی که ترس شدید را ایجاد می‌کند راهکار مبتلایان به فوبیا است، مثلاً فردی که از هواپیما می‌ترسد، سوار آن نمی‌شود و اگر مجبور به سوار شدن شود، به شدت احساس دلهره می‌کند که با علائم جسمانی مانند افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا، خشکی دهان و تعریق همراه است.
وی با تشریح انواع فوبیا، اظهار داشت: ترس شدید از حیوانات که شایع‌ترین آن موش و سوسک است، موجب میشود تا افراد مبتلا با دیدن این حیوانات دلهره شدیدی را تجربه کنند.
وی گفت: این نوع ترس بیمارگونه در زنان بیشتر از مردان است.
همچنین فوبیای موقعیتی شامل قرار گرفتن در ارتفاع و محیط‌های بسته است که بر اساس آن فرد مبتلا یک بار در آن موقعیت قرار گرفته و بسیار ترسیده است، بنابراین شرطی شده و فکر می‌کند اگر باز در آن موقعیت قرار گیرد، همان اتفاق برایش تکرار میشود.
طیبی ادامه داد: ترس از عوامل طبیعی مانند سیل، زلزله و رعد و برق نیز نوعی ترس بیمارگونه است، از طرفی تزریق خون نیز نوعی فوبیاست که بر خلاف سایر ترس های بیمارگونه که با فعال شدن سیستم سمپاتیک و ایجاد حالات اضطرابی همراه است، ترس از تزریق خون با فعال شدن سیستم پاراسمپاتیک و غش کردن خود را نشان می‌دهد که در مردان بیشتر از زنان دیده میشود.
این متخصص حوزه بهداشت روان گفت: علت اختلالات روانی زیستی،روانی و اجتماعی است که در مورد ترس‌های بیمارگونه باید به عوامل روانشناختی به ویژه رفتاری در بروز آنها اشاره کرد. وی ادامه داد: بر اساس تئوری رفتاری، وقتی فرد در یک موقعیت خنثی مانند رعد و برق حالش بد میشود، در موقعیت مشابه که رعد و برق را می‌بیند یا صدای آن را می‌شنود دوباره حالش بد میشود.
وی تأکید کرد: مبتلایان در همان مراحل اولیه باید برای درمان اقدام کنند، چرا که اگر مدت زمان زیادی مثلاً یک سال از این ترس بگذرد، واکنش فرد به موقعیت ترس‌آور شدیدتر است. طیبی حساسیت‌زدایی کلاسیک، تدریجی و غرقه‌سازی را درمان فوبیا دانست و افزود: غرقه‌سازی به صورت مواجهه ناگهانی با موقعیت ترس‌آور است که زیاد مورد قبول روانشناسان و روانپزشکان نیست، اما حساسیت‌زدایی تدریجی که بر اساس آن فرد به آرامی در موقعیت‌های ترس‌آور قرار می‌گیرد، توصیه میشود.
وی گفت: همچنین فرد باید یک طبقه‌بندی از مواردی که بیشترین تا کمترین ترس را در آن موقعیت در او ایجاد می‌کند، ارائه دهد، مثلاً در مورد ترس بیمارگونه از موش چنانچه فرد از دیدن تصویر موش کمتر از دیدن واقعی می‌ترسد، باید آن را بیان کند.
این روانپزشک اظهار داشت: درمان به تدریج از خط پایه که شامل کمترین استرس است، به صورت پله پله تا بالاترین استرس انجام میشود و پس از مواجهه با آن که البته باید واقعی باشد نه ذهنی، فرد آرام‌سازی عضلانی انجام می‌دهد.
وی با اشاره به دارو درمانی در درمان این اختلال خاطرنشان کرد: دارو 5 تا 10 درصد می‌تواند به درمان فوبیا کمک کند، زیرا علت ابتلا رفتاری است و درمان نیز باید رفتاری باشد، اما چنانچه فرد بر اثر فوبیا به افسردگی مبتلا شده باشد، می‌توان از داروهای ضد افسردگی استفاده کرد.
