ورود دبیران مرد به مدارس دخترانه ممنوع!

تحصیلات زنان بعد از رایگان شدن تحصیلات در ایران، به مرور و با پذیرش فرهنگی جامعه مبنی بر تحصیل دختران در جامعه، همواره روندی رو به رشد داشته است. طبق آمار سال 1380 دو وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارایی به ترتیب با دارا بودن 64/25 درصد و 31/19 درصد از سهم کل مدیران، بیشترین تعداد مدیران زن را داشته‌اند.

در نیمه دهه 70، با اوج میزان تمایل برای ورود به دانشگاه در سطح کشور مواجه بودیم. محدود بودن ظرفیت‌ دانشگاه‌ها از سویی و بالابودن نرخ داوطلبین ورود به دانشگاه، نیاز به کشف و دستیابی برای کسب فرصت‌های بهتر برای موفقیت در تحصیل را برای والدین و دانش آموزان در اولویت قرار داد. در همین دوران به مرور با گسترش کلاس‌های تقویت و کنکور مواجه بودیم که با شیوه آموزش در مدارس تفاوت بسیار داشت و بارزترین این تفاوت، استفاده از دبیران مرد و اغلب جوان در کادر آموزشی‌شان بود. جو تماماٌ زنانه مدارس با نظارت معاونین، به یکباره شکسته شد و در فضای درس و فشار رقابت، فرصتی فرح‌بخش برای دخترانی که در این آموزشگاه‌ها استفاده می‌کردند، ایجاد کرد. ابتدا در دروسی مانند فیزیک، حسابان و شیمی این دبیران آغاز به کار کردند و به تدریج به دروس عمومی نیز رسید. این رویه به تدریج و با تبلیغات صرف آموزشی بود در حالی که هیچ رویه‌ای در جامعه انسانی خود به خودی و بدون عوامل ایجاد کننده رخ نمی‌دهد.این تغییر در روند آموزش، به همراه اهداف استعماری و امپریالیسم فرهنگی و برتر دانستن علوم فنی بر علوم انسانی تقویت شد.

این تابو شکنی هم برای دانش آموزان دختری که تا کنون با مدرس مرد و غیر هم‌جنس مواجه نشده بودن، جذاب بود و هم برای والدینی که تصور می‌کردند مدرسان مرد، مجرب‌تر هستند و موفقیت فرزندانشان را با ثبت نام در این کلاس‌ها تضمین می‌کنند.

بعد از این سال‌ها به مرور در مدارس غیرانتفاعی در کادر رسمی و عمومی مدرسه از معلمان مرد استفاده شد و مدارس دولتی نیز، در برنامه‌های فوق برنامه خود از دبیران مرد استفاده کردند. به گونه‌ای که وجود دبیر مرد برای یک مدرسه، امتیازی ویژه برای آن مدرسه محسوب می‌شد. روابط صمیمی، خنده و شوخی، تلاش برای جلب توجه و ... در کلاس‌های درس معنی یافت. این پدیده پیامدهای مثبت و منفی به همراه داشت که البته در دو دسته تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم قابل تفکیک هستند:

تا اینکه سرانجام در بخشنامه‌ای که در سال 1386 تصویب شد، این چنین آمده است:

«استفاده از نیروهای مرد فقط در فعالیت‌های فوق برنامه و منوط به متاهل بودن دبیر مرد، داشتن 35 سال سن به بالا و بهره‌مندی از سابقه و تخصص در رشته مورد نظر برای سال تحصیلی 86-87 بلامانع است.»

وزیر آموزش و پرورش در خصوص طرح حذف معلمان مرد از دبیرستان‌های دخترانه گفت: بكارگیری معلم مردم در مدارس دخترانه در زمانی كه معلم زن به تعداد كافی وجود دارد، توهین به معلمان زن است. محمود فرشیدی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی فارس افزود: طرح حذف معلم مرد از دبیرستان‌های دخترانه، برای این دوره آموزش و پرورش نیست و از سال‌گذشته وجود داشته است تنها ما در اجرای آن تأكید داشتیم. وی اضافه كرد: وقتی در شهر یا روستاهایی معلم زن برای دانش‌آموزان وجود دارد، هیچ دلیلی ندارد كه از معلم مرد استفاده شود. فرشیدی اظهار داشت: آموزش و پرورش تأكید كرده است كه در مناطقی كه معلم زن داریم، از معلم مرد در دبیرستان‌های دخترانه استفاده نشود.

وی افزود: زمانی كه دبیر زن در منطقه‌ای برای تدریس در دبیرستان دخترانه وجود ندارد، تدریس معلم مرد در آن مدرسه بلامانع است. وزیر آموزش و پرورش اظهار داشت: شكایات زیادی از معلمان زن داشتیم كه عنوان می‌كردند با استفاده از معلمان مرد به جای ما، ما را تحقیر می‌‌كنید.

 اما این رویه در سال‌های اخیر باز شدت یافته است و معروف بودن برخی از مدارس به دلیل حضور برخی از دبیران مرد است. برخی معتقدند که اگر این رویه در فضای آموزشی مدارس نهادینه شود، بعد از مدتی دختران دیگر درگیر این مسائل نمی‌شوند و برایشان عادی می‌گردد. اما باید گفت که سن بلوغ و اوج جذابیت‌های جنس مخالف برای دختران در همان سال‌های دبیرستان است و این نهادینه شدن، تغییری در رفتار و واکنش آنان ندارد؛ هم‌چنین برخی نیز این ممنوعیت را توهین به دبیران مرد می‌دانند اما در واقع این برداشت تقلیل گرایانه است زیرا ما در رشته‌های علوم پایه و یا دروس عمومی، تحصیل‌کردگان دانشگاهی زن بسیاری داریم که توانایی و صلاحیت تدریس را دارند و می‌توان از ظرفیت‌های بالقوه این گروه استفاده کرد.

آیا ضرورتی برای استفاده از دبیران مرد در مدارس دخترانه وجود دارد؟ حضور فعال زنان ایران در عرصه‌های علم در داخل و خارج کشور، باز هم نتوانسته است جایگاه آنان را در تدریس و مدارس تثبیت کند؟ آیا رواج این فرهنگ که مردان در فعالیت‌های شغلی خود کوشاتر و بهتر هستند، عامدانه و از سوی گروهی معاند شکل نگرفته است؟ آیا حضور زنان در جامعه تنها باید در ساخت مد و مدل‌های زنده در خیابان باشد؟

وزارت آموزش و پرورش که داعیه‌دار آموزش و پرورش اسلامی و علمی کودکان این مرز و بوم است آیا با بی توجهی در این امر، حقوق زنان را نادیده نگرفته است؟ زنان تحصیل‌کرده با روند ناعادلانه جذب در مدارس سطح تهران، آیا دچار یاس و طرد اجتماعی نمی‌شوند؟

 اگر دبیران مرد موفقیت‌های چشم‌گیرتر و بیشتری از دبیران زن دارند، الان باید حضور پسران در دانشگاه‌ها بسیار بیشتر از دختران بود در حالی که می بینم این گونه نیست.

ممنوعیت تدریس مدرسان مرد در مدارس دخترانه به معنای عدم مجرب دانستن دبیران مرد نیست بلکه ما خواهان آن هستیم که از ظرفیت‌های زنان تحصیل کرده و هزینه‌ای که جامعه و افراد برای احراز این رتبه علمی صرف کرده‌اند بهره کافی ببریم و به خودشکوفایی زنان جامعه کمک کنیم و از آن مهم‌تر موازین اسلامی و اخلاقی در امکان آموزشی رعایت شده و فضای تحصیل به موضوعات حاشیه‌ای و غیرضروری آمیخته نگردد.

با این وجود هادی‌ دوست‌ محمدی‌(عضو دیگر كمیسیون‌ آموزش‌ و تحقیقات‌ مجلس‌):جداسازی‌ دبیران‌ مرد در هر شرایطی‌ قابل‌ اجرا نیست‌... البته‌ تحقیقات‌ جهانی‌!نشان‌ می‌دهد كه‌ همگونی‌ جنسی‌ میان‌ مدرس‌ و دانش‌ پذیر امری‌ مثبت‌ است‌ كه‌ به‌ انگیزه‌های‌ تحصیلی‌ قویتر منجر می‌شود اما درصورتی‌ كه‌ همه‌ امكانات‌ در این‌ خصوص‌ فراهم‌ باشد...من‌ بخشی‌ ازاین‌ ماجرا را قبول‌ دارم‌ كه‌ اگر دبیر دختران‌ در مدارس‌ زن‌ باشد دانش‌آموزان‌ از لحاظ‌ پوشش‌ راحت‌ تر هستند چون‌ درغیر این صورت‌ حتما باید پوشش‌ خاصی‌ را رعایت‌ كنند.گرچه‌ معلم‌ مثل‌ پدر است‌ اما مرزهایی‌ هست‌ كه‌ باید رعایت‌ شود و از این‌ نظر قابل‌ قبول‌ است...اما در هر شرایطی‌ نباید این‌ اتفاق‌ رخ‌ دهد چون‌ در رشته‌هایی‌ ممكن‌ است‌ دبیر زن‌ كم‌ داشته‌ باشیم‌ و یا اصلا نداشته‌ باشیم‌ و نباید اجرای‌ این‌ طرح‌ منجر به‌ لطمه‌ درسی‌ به‌ دانش‌ آموز شود.