تعریف خانواده و رابطه آن با ثبات جامعه
هنوز در اکثر تعاریف از "خانواده" بر این نکته تاکید می شود که خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که ثبات جامعه وابسته به ثبات و استحکام آن است و ارتباطات سالم و مناسب درجامعه بر اساس مناسبات متعادل و متوازن در خانواده به وجود می آید.
تعریف خانواده
درباره تعریف خانواده و چگونگی شکل گیری و اهداف آن، هر گروهی از علما و دانشمندان بنا به ذوق و سلیقه خود مطالبی بیان نموده اند که به طور کلی در مورد تعریف آن می توان گفت خانواده کوچکترین و در عین حال مهمتربن واحد اجتماعی می باشد که باعث تولید نسل و تکثیر انسان ها و نگهداری و تربیت آنها می باشد.
در بحث خانواده نقش زنان و مادران را در تشکیل آن نمی توان نادیده گرفت چرا که نوزاد در آغوش پر مهر ومحبت مادر رشد می کند و کلیه قواعد و مسائل زندگی را از قبیل محبت کردن، راه رفتن، ادب، اخلاق و نزاکت را فرامی گیرد و در این مرحله است که شخصیت او شکل می گیرد و رفتار وکردار وی تحت کنترل و نظارت ومراقبت والدین قرار دارد چنانکه از کارهای بد و نادرست او را منع کرده و درانجام کار های خوب تشویق می نمایند تا وقتی که وارد سایر کانونهای اجتماعی مانند مهد کودک ومدرسه بشود و بتواند خود را بشناسد و با آن محیط ها و امور مربوط به آنها توجیه نماید و تا حدودی استعداد های خود رابروز دهد.
بدیهی است در این زمینه نقش پدر را که به عنوان رئیس یا مدیر خانواده و بر حسن انجام امور آن نظارت و مراقبت دارد را نیز نمی توان نادیده گرفت. برای اینکه امور و وظایف سنگین زندگی از لحاظ تهیه جا و مکان وتامین وسایل زندگی موردنیاز افراد خانواده که در قانون به آنها نفقه گویند از وظایف و تکالیف اختصاصی او می باشد. خانواده هسته اصلی واساسی اجتماع است که با توجه به ارزش های تاریخی، قومی، قبیله ای و زبان و فرهنگ ومذهب و موقعیت جغرافیایی و زمان و مکان و عرف و قوانین حاکم بر هر کشور فرق می نماید.
دربحث از ساخت ومناسبات و تحولات نظام خانه وخانواده، اکثرمحققین سعی در پیاده کردن ایده آل ها ومطلوب های ذهنی خود دارند ونوشته های آنها همیشه مملو ازباید و نبایدها و دستورات اخلاقی برای بهبود شرایط زندگی خانوادگی است. هرگز به تجزیه و تحلیل واقعیات موجود خانواده وچراهای زندگی خانوادگی نمی پردازند و نمی خواهند ویا نمی توانند تصورکنند که خانواده نیز مانند بسیاری از عناصر و اندام های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی می تواند مطابق با تحولات امروزی ارتباط، مناسبات و ابعاد خود را متحول کرده و تشکل و ساختار دیگری پیدا کند.
ثبات جامعه وابسته به خانواده سالم
کاهش وسعت ابعاد خانواده، اشتغال مادران و فعالیت های خارج از خانه نوعی دگرگونی پی در پی ارزش های اجتماعی دراثر گسترش نظام سرمایه داری و نابرابری های بسیاری ازمعیارهای ارزشی، اخلاقی و معنوی خانواده ها را دگرگون کرده وتشخیص وتمیز سره از ناسره را برای والدین و مربیان ومسئولین دشوار ساخته است. لذا به نظر می رسد که توجه و شناخت و ریشه یابی این تحولات وتاثیر آنها بر مناسبات خانوادگی در معنای خاص و روابط اجتماعی درمعنای عام وگسترده بتواند درارائه راهکارهای علمی جهت سرو سامان بخشیدن به ارتباطات خانوادگی موثر ومفید واقع شود.
نکته مشترکی که هنوز در اکثر تعاریف مربوط به خانواده در نظر گرفته می شود این است که خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که ثبات جامعه وابسته به ثبات واستحکام آن است و ارتباطات سالم ومناسب درجامعه بر اساس مناسبات متعادل ومتوازن در خانواده به وجود می آید. به درستی هیچ جامعه ای نمی تواند ادعای سلامت کند. چنانچه از خانواده های متعادل و سالم برخوردار نباشد و هیچ یک از آسیب های اجتماعی نیست که فارغ از تاثیر خانواده پدیدآمده باشد.
از سوی دیگر خانواده ازآنجا که نماد و یا نشان اجتماعی است و برآیند یا انعکاس از کل جامعه است دریک جامعه منحط نیز خانواده ها خود به خود منحط خواهد بود. به نظر می رسد که امروزه تحولات ودگرگونی های پی در پی سیاست های اقتصادی، فرهنگی واجتماعی کشورهای صنعتی وفرا صنعتی که دراغلب موارد با هدف ونیت های سوداگرانه وتجاری و یکسان سازی بی سابقه الگوهای فرهنگی به کشور های جهان سوم نفوذ می کنند. اثرات عمیقی بر جو فرهنگی جامعه وفرهنگ خانواده ها گذاشته است. البته این آثار دربرخی از موارد مثبت، اما دربرخی دیگربه دلیل بی برنامه بودن، عدم اتخاذ سیاست های فرهنگی واقدامات و تدابیر مناسب جهت برخورد با فرهنگ تحمیلی، منفی است.
تعریف خانواده
درباره تعریف خانواده و چگونگی شکل گیری و اهداف آن، هر گروهی از علما و دانشمندان بنا به ذوق و سلیقه خود مطالبی بیان نموده اند که به طور کلی در مورد تعریف آن می توان گفت خانواده کوچکترین و در عین حال مهمتربن واحد اجتماعی می باشد که باعث تولید نسل و تکثیر انسان ها و نگهداری و تربیت آنها می باشد.در بحث خانواده نقش زنان و مادران را در تشکیل آن نمی توان نادیده گرفت چرا که نوزاد در آغوش پر مهر ومحبت مادر رشد می کند و کلیه قواعد و مسائل زندگی را از قبیل محبت کردن، راه رفتن، ادب، اخلاق و نزاکت را فرامی گیرد و در این مرحله است که شخصیت او شکل می گیرد و رفتار وکردار وی تحت کنترل و نظارت ومراقبت والدین قرار دارد چنانکه از کارهای بد و نادرست او را منع کرده و درانجام کار های خوب تشویق می نمایند تا وقتی که وارد سایر کانونهای اجتماعی مانند مهد کودک ومدرسه بشود و بتواند خود را بشناسد و با آن محیط ها و امور مربوط به آنها توجیه نماید و تا حدودی استعداد های خود رابروز دهد.
بدیهی است در این زمینه نقش پدر را که به عنوان رئیس یا مدیر خانواده و بر حسن انجام امور آن نظارت و مراقبت دارد را نیز نمی توان نادیده گرفت. برای اینکه امور و وظایف سنگین زندگی از لحاظ تهیه جا و مکان وتامین وسایل زندگی موردنیاز افراد خانواده که در قانون به آنها نفقه گویند از وظایف و تکالیف اختصاصی او می باشد. خانواده هسته اصلی واساسی اجتماع است که با توجه به ارزش های تاریخی، قومی، قبیله ای و زبان و فرهنگ ومذهب و موقعیت جغرافیایی و زمان و مکان و عرف و قوانین حاکم بر هر کشور فرق می نماید.
دربحث از ساخت ومناسبات و تحولات نظام خانه وخانواده، اکثرمحققین سعی در پیاده کردن ایده آل ها ومطلوب های ذهنی خود دارند ونوشته های آنها همیشه مملو ازباید و نبایدها و دستورات اخلاقی برای بهبود شرایط زندگی خانوادگی است. هرگز به تجزیه و تحلیل واقعیات موجود خانواده وچراهای زندگی خانوادگی نمی پردازند و نمی خواهند ویا نمی توانند تصورکنند که خانواده نیز مانند بسیاری از عناصر و اندام های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی می تواند مطابق با تحولات امروزی ارتباط، مناسبات و ابعاد خود را متحول کرده و تشکل و ساختار دیگری پیدا کند.
ثبات جامعه وابسته به خانواده سالم
کاهش وسعت ابعاد خانواده، اشتغال مادران و فعالیت های خارج از خانه نوعی دگرگونی پی در پی ارزش های اجتماعی دراثر گسترش نظام سرمایه داری و نابرابری های بسیاری ازمعیارهای ارزشی، اخلاقی و معنوی خانواده ها را دگرگون کرده وتشخیص وتمیز سره از ناسره را برای والدین و مربیان ومسئولین دشوار ساخته است. لذا به نظر می رسد که توجه و شناخت و ریشه یابی این تحولات وتاثیر آنها بر مناسبات خانوادگی در معنای خاص و روابط اجتماعی درمعنای عام وگسترده بتواند درارائه راهکارهای علمی جهت سرو سامان بخشیدن به ارتباطات خانوادگی موثر ومفید واقع شود.
نکته مشترکی که هنوز در اکثر تعاریف مربوط به خانواده در نظر گرفته می شود این است که خانواده کوچکترین واحد اجتماعی است که ثبات جامعه وابسته به ثبات واستحکام آن است و ارتباطات سالم ومناسب درجامعه بر اساس مناسبات متعادل ومتوازن در خانواده به وجود می آید. به درستی هیچ جامعه ای نمی تواند ادعای سلامت کند. چنانچه از خانواده های متعادل و سالم برخوردار نباشد و هیچ یک از آسیب های اجتماعی نیست که فارغ از تاثیر خانواده پدیدآمده باشد.
از سوی دیگر خانواده ازآنجا که نماد و یا نشان اجتماعی است و برآیند یا انعکاس از کل جامعه است دریک جامعه منحط نیز خانواده ها خود به خود منحط خواهد بود. به نظر می رسد که امروزه تحولات ودگرگونی های پی در پی سیاست های اقتصادی، فرهنگی واجتماعی کشورهای صنعتی وفرا صنعتی که دراغلب موارد با هدف ونیت های سوداگرانه وتجاری و یکسان سازی بی سابقه الگوهای فرهنگی به کشور های جهان سوم نفوذ می کنند. اثرات عمیقی بر جو فرهنگی جامعه وفرهنگ خانواده ها گذاشته است. البته این آثار دربرخی از موارد مثبت، اما دربرخی دیگربه دلیل بی برنامه بودن، عدم اتخاذ سیاست های فرهنگی واقدامات و تدابیر مناسب جهت برخورد با فرهنگ تحمیلی، منفی است.
