آیا خدا، مخلوق ذهن است؟!

این بحثی که اکنون در میان برخی محافل و مجامع دانشجویی بدین شکل شعاری مطرح می‌گردد، مبحثی بسیار قدیمی است که به ویژه در دوره‌ی گذشته [مدرنیسم]، که بر نفی خدا اصرار داشت بسیار مطرح گردید و البته در این دوره [پست مدرنیسم]، به گونه‌ی دیگری که مختصر توضیح داده خواهد شد، مطرح شده و تداوم می‌یابد.

در این بحث، دو محور «ذهن» و «خدا» مطرح است که هر یک باید به صورت جداگانه و به دور از شعار و با در نظر گرفتن تعاریف یا مشخصه‌های هر کدام مورد مطالعه قرار گیرد.

الف-ذهن: از مهم‌ترین کارهای ذهن، «تخیل» و «تصور» است. پس می‌تواند هر چیزی را، اگر چه بر حقیقتی مبتنی نباشد و بر واقعیتی بیرونی نیز انطباق نداشته باشد، تخیل و یا تصور کند. ذهن می‌تواند از چوب شکلی بسازد و نام آن را خدا بگذارد و یا نسل‌کشی کند و نام آن را «جنگ‌پیشگیرانه» یا «دموکراسی» یا «تلاش برای حقوق بشر» و ... بگذارد. یعنی هر حقیقت یا واقعیتی را آن طور که می‌خواهد تخیل و تصور کند و اسمی که می‌پسندد را بر روی آن بگذارد. لذا خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید که اینها چیزی نیست به جز «اسم»هایی که خودتان و پدرانتان بر آن گذاشتید و منشأیی نیز به جز ظن و گمان «اوهام، تخیلات و تصورات» ذهنی خودتان ندارد.

«إِنْ هِیَ إِلاَّ أَسْماءٌ سَمَّیْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ ما أَنْزَلَ اللَّهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدى»‏ (23)

ترجمه: این [بت‏ها] جز نام‏هایى که از طرف شما و پدرانتان بر آنها نهاده شده، هیچ حقیقتی ندارند، و خداى تعالى هیچ مدركى بر الوهیت آنها نازل نكرده، اى پیامبر اینان به جز خیال و پندارى دلخواه را پیروى نمى‏كنند. با اینكه از ناحیه پروردگارشان هدایت برایشان آمده‏ است.

البته در نظریه‌های جدید پست مدرنیسم، چون دیدند نه وجود خدا را می‌توانند انکار کنند و نه این اعتقاد را می‌توانند از عقل و فطرت مردم بازپس گیرند، انسان را به خداسازی در ذهن دعوت می‌کنند و می‌گویند: این تو هستی که می‌توانی خدایی آن طور که دوست داری در ذهن خودت بسازی. مثلاً خدایی که تو را مکلف نکند، خدایی که عقوبتی در نظر نگیرد و ... – که البته این خداسازی ذهنی که نامش را «پست مدرنیسم» گذاشته‌اند، همان گمان‌ها و رفتار بت‌سازان و بت‌پرستان عصر جاهلیت است.

در واقع، این «ایسم»‌ها که همه مبتنی بر نظریه است و هیچ منشأ علمی به جز گمان نظریه‌پردازان ندارند و به همین دلیل عمر مفید بسیار کوتاهی داشته و سریعاً جایگزین می‌شوند، کار ذهن است، نه خداوند متعال.

بدیهی است خدایی که مخلوق ذهن باشد «مثل: گمان‌ها، ایسم‌ها، یا بت‌ها و ...»، خود مخلوق هستند، پس نه آنها می‌توانند خدا و خالق باشند و نه خداوند متعال مخلوق است. لذا این جمله‌ی بندی فقط یک نوع حقه است. بلکه بحث همان بحث قدیمی است که آیا خدایی هست یا نیست؟

ب-خــــدا: اما مقوله‌ توحید و خداشناسی، یک مبحث «عقلی و فطری» در هستی شناسی است و نه یک مقوله ذهنی. بحث به «وجود» یا «عدم» بر می‌گردد که اثبات یا نفی آن نیز کار ذهن نیست، بلکه کار عقل است که با برهان و استدلال مبتنی بر بدیهیات اولیه عقل صورت می‌پذیرد.

عقل است که اثبات می‌نماید، معلول بی‌ علت، حرکت بی‌ محرک، حدوث بدون محدث، نظم بدون ناظم ... یا به تعبیری دیگر،‌ حیات بدون حی، علم بدون علیم – حکمت بدون حکیم – قدرت بدون قادر – زیبایی بدون زیبا ... و در یک کلام موجود بدون به وجود آورنده نمی‌تواند وجود داشته باشد و چون تجلی هستی محض را می‌بینیم، لابد وجود دارد. به همین دلیل حتی ماتریالیست‌ها [ماده‌گراها] در جستجوی منشأ و مبدأ خلقت می‌گردند، منتهی اصرار دارند که آن را به یک ماده، یا انرژی، یا قدرت، یا انفجار، یا تصادف و ... نسبت دهند. غافل از این که باز دچار دور تسلسل می‌شوند.

بدیهی است اگر حیات، علم، زیبایی، قدرت، حکمت، رأفت، رحمت ... و آن چه «هستی» یا همان «کمال» است در مرتبه‌های گوناگون وجود دارد، و هیچ کدام نیز محدود نیست، و اساساً «بودن» تجلی همین هستی و کمال است، پس لابد حی، علیم، جمیل، قادر، حکیم، رئوف، رحیم و ... هستی محضی که هیچ گونه نقص و نیستی به او راه نیابد و منزه «سبحان» از صفات مخلوق باشد نیز وجود دارد. خواه نامش را «الله‌» بگویند یا «خدا» یا «God » یا هر اسم دیگری.    

خدایا با من تماس بگیر !
هر روز
شيطان لعنتي
خط هاي ذهن مرا
اشغال مي كند
هي با شماره هاي غلط ، زنگ مي زند،‏ آن وقت
من اشتباه مي كنم و او
با اشتباه هاي دلم
حال مي كند.
ديروز يك فرشته به من مي گفت:
تو گوشي دل خود را
بد گذاشتي
آن وقت ها كه خدا به تو مي زد زنگ
آخر چرا جواب ندادي
چرا بر نداشتي؟!
يادش به خير
آن روزها
مكالمه با خورشيد
دفترچه هاي ذهن كوچك من را
سرشار خاطره مي كرد
امروز پاره است
آن سيم ها
كه دلم را
تا آسمان مخابره مي كرد.


با من تماس بگير ، خدايا
حتي هزار بار
وقتي كه نيستم
لطفا پيام خودت را
روي پيام گير دلم بگذار.