دو دشمن کليه آدم ها
يكي از وظايف مهم و اصلي كليه، تنظيم تعادل مايعات و املاح بدن است. براي آنکه عملکرد کليه‌ها به درستي انجام شود، بايد خون کافي وارد آنها شود و به شبكه پيچيده مويرگي‌شان برسد...
کليه‌ها علاوه بر تنظيم آب و املاح بدن، وظيفه توليد هورمون اصلي خونساز بدن (اريتروپوئتين) را هم بر‌عهده دارند. يكي ديگر از وظايف كليه، دفع سموم بدن با آب به صورت ادرار است. از آنجا که سلامت کليه ارتباط محکمي با عملکرد صحيح ديگر اعضاي بدن از جمله کبد، قلب، چشم و مغز دارد، مراقبت از اين عضو اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. پرهيز از مصرف برخي موادغذايي مضر، نوشيدن مايعات كافي و در کل تغيير شيوه زندگي، نه تنها عملکرد کليه‌ها را بهبود مي‌بخشد بلکه بر ديگر اعضاي بدن نيز تاثير مثبتي دارد.
يکي از ارکان حفظ سلامت انسان، محافظت از كليه در برابر آسيب‌هاست. بيماري‌هاي کليوي در مراحل اوليه، کاملا بي‌علامت هستند و ممكن است قبل از ايجاد هرگونه شکايت باعث تخريب قسمت عمده‌اي از فعاليت و عملکرد کليه شود. تنها راه اطلاع از ابتلا به بيماري‌هاي کليوي در مراحل ابتدايي، انجام آزمايش‌هاي خون و ادرار است. ابتلا به بيماري مزمن كليوي شيوع بالايي دارد و طبق آمار ارائه‌شده از هر 8 نفر يك نفر به بيماري مزمن كليه مبتلا هستند. تغيير در تعداد دفعات ادرار يا حجم ادرار در شبانه‌روز، شب‌ادراري، تغيير رنگ ادرار، ورم صورت يا ورم پاها و درد يا سوزش حين دفع ادرار، بي‌اشتهايي (سوءتغذيه)، كاهش وزن بيش‌ازحد، تهوع و استفراغ، تنگي نفس و كم‌خوني از علايم ابتلا به بيماري كليوي است. در صورت وجود هر يك از آنها حتما بايد به پزشک مراجعه کرد تا آزمايش‌هاي لازم را برايتان تجويز كند.
تغذيه و نارسايي كليوي
نوع تغذيه، انجام فعاليت‌هاي ورزشي و مصرف داروها نقش موثري در بهبود عملكرد كليه و سالم‌ماندن آن دارد. چاقي شکمي يکي از موارد مهمي است که باعث مي‌شود تا افراد دچار نارسايي کليه شوند ولي مي‌توان با تغذيه صحيح از آن پيشگيري کرد. به گفته متخصصان تغذيه، مصرف موادغذايي پرپروتئين، روغن حيواني و لبنيات پرچرب باعث ابتلا به بيماري‌هاي كليوي مي‌شود. بنابراين توصيه مي‌شود مصرف گوشت قرمز را كاهش دهيد و روزانه كمتر از 3 تا 5/3 گرم نمك مصرف كنيد و دوغ و پنيرهايي كه نمك كمتري دارند، بخوريد. رژيم‌هاي غذايي پرنمک، باعث بالارفتن فشارخون و آسيب كليه مي‌شود. اگرچه نبايد مصرف لبنيات از برنامه غذايي حذف يا محدود شود اما بهتر است نوع كم‌چرب آن را انتخاب و مصرف كرد. توصيه مي‌شود، روغن‌هاي جامد را حذف و از روغن زيتون در تهيه غذاها استفاده كنيد. نوشيدن حداقل 8 ليوان آب، باعث سالم‌ماندن كليه‌ها مي‌شود. در برنامه غذايي خود حتما ميوه و سبزي را بگنجانيد و در طول روز
3 تا 4 عدد ميوه بخوريد.
كساني كه BMI بالايي دارند، حتما بايد وزنشان را كم كنند زيرا كاهش وزن در كنترل فشارخون و عوارض كليوي موثر است. پس روزانه 20 تا 30 دقيقه ورزش‌هاي نرمشي مانند پياده‌روي و دويدن انجام دهيد. بهترين نوع فعاليت ورزشي، ورزش‌هاي هوازي ايروبيك است. فعاليت‌هاي ورزشي، باعث تنظيم جريان خون و كاهش فشارخون مي‌شود. البته فعاليت ورزشي سنگين مانند وزنه‌برداري و بدنسازي با وزنه‌هاي سنگين به دليل اينكه تاثير منفي روي قلب مي‌گذارند، توصيه نمي‌شود.
فشارخون و نارسايي کليه
در صورتي که كسي به بيماري قند (ديابت)، پرفشاري خون يا چاقي دچار باشد يا يک يا چند نفر از اعضاي خانواده بيماري كليوي داشته باشند، سيگار مصرف كنند، يا سنشان بالاتر از 50 سال باشد بيش از سايرين در معرض خطر است. شايع‌ترين علل ابتلا به بيماري‌هاي کليه در دنيا، ديابت و پرفشاري خون است. حدود 80 درصد نارسايي‌هاي کليه به اين دو علت مربوط مي‌شود. كنترل فشارخون در بيماران مبتلا به پرفشاري خون و ديابت، در پيشگيري از آسيب به كليه موثر است. ديابت مي‌تواند باعث از کارافتادن آنها و در نهايت همودياليز شود. 35درصد مبتلايان به ديابت به بيماري کليه مبتلا مي‌شوند.
پس فشارخونتان را به‌طور منظم كنترل و اگر نياز به مصرف دارو است، حتما به‌طور منظم آن را مصرف كنيد. در صورتي كه فشارخون خيلي بالا نباشد، مي‌توان با تغذيه مناسب آن را كنترل كرد اما اگر بيش از 140 بر 90 ميلي‌‌‌جيوه باشد بايد حتما دارو مصرف شود. كنترل منظم قندخون به خصوص در كساني كه به ديابت مبتلا هستند يا قند پنهان دارند (يعني قندخون در حالت ناشتا متعادل است) توصيه مي‌شود. اگر اسيداوريك شما بالاست يا سابقه ابتلا به نقرس در خانواده‌تان ارثي است، حتما به پزشك مراجعه كنيد.
از لوپوس تا آسيب كليه
برخي از علت‌هاي بيماري‌هاي کليوي ناشناخته‌اند. عوارض دارويي و سنگ‌هاي کليه از ديگر علت‌هاي آسيب کليه‌ها هستند. مشكل سنگ كليه‌تان را جدي بگيريد و درمان را منحصر به زماني كه سنگ كليه ساخته شده است، نكنيد. اگرچه سنگ‌سازي كليه، بيماري عودكننده‌اي است اما با رژيم غذايي مناسب، نوشيدن مايعات و تحرك كافي قابل‌پيشگيري است. اگر سنگ كليه با اقدام‌هاي درماني به موقع رفع نشود ممكن است باعث سنگ‌سازي بيشتر شود. در اين صورت ممكن است با جراحي يا سنگ‌شكني، مشكل را برطرف كرد. انجام جراحي مکرر و سنگ‌شكني مي‌تواند به بافت كليه آسيب برساند و در نهايت به نارسايي كليوي بينجامد. در صورتي كه مبتلا به بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند ديابت، فشارخون، كليه پلي‌کيستيک و بيماري?هاي روماتيسمي مثل لوپوس يا آرتريت روماتوييد هستيد حتما به پزشك مراجعه كنيد تا كليه‌هايتان مورد بررسي قرار گيرد.
معمولا بسياري از افراد براي كاهش دردهاي خفيف بدني يا درمان عفونت حتي عفونت ساده‌اي كه ممكن است ويروسي باشد از مسكن‌ها يا آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده مي‌كنند. اگرچه مصرف مسكن‌ها تحت‌نظر پزشك و در مقاطع زماني كوتاه اشكالي ندارد اما مصرف خودسرانه داروهاي مسکن و آنتي‌بيوتيک‌ها، مي‌تواند به کليه‌ها آسيب برساند. پس دارو را در موارد ضروري و تحت‌نظر پزشک مصرف كنيد. ساير داروهاي خاص و بعضي سموم، آفت‌کش‌ها و موادمخدر و... هم مي‌توانند به آسيب کليه منجر شوند. مصرف مكمل‌هاي غذايي به خصوص در ورزشكاران نيز بايد تحت‌نظر متخصص پزشكي ورزشي باشد زيرا تركيب‌هاي موجود در مكمل‌ها مي‌تواند با تاثير بر نفرون‌ها باعث آسيب كليه شود.
کليه‌ها علاوه بر تنظيم آب و املاح بدن، وظيفه توليد هورمون اصلي خونساز بدن (اريتروپوئتين) را هم بر‌عهده دارند. يكي ديگر از وظايف كليه، دفع سموم بدن با آب به صورت ادرار است. از آنجا که سلامت کليه ارتباط محکمي با عملکرد صحيح ديگر اعضاي بدن از جمله کبد، قلب، چشم و مغز دارد، مراقبت از اين عضو اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. پرهيز از مصرف برخي موادغذايي مضر، نوشيدن مايعات كافي و در کل تغيير شيوه زندگي، نه تنها عملکرد کليه‌ها را بهبود مي‌بخشد بلکه بر ديگر اعضاي بدن نيز تاثير مثبتي دارد.
يکي از ارکان حفظ سلامت انسان، محافظت از كليه در برابر آسيب‌هاست. بيماري‌هاي کليوي در مراحل اوليه، کاملا بي‌علامت هستند و ممكن است قبل از ايجاد هرگونه شکايت باعث تخريب قسمت عمده‌اي از فعاليت و عملکرد کليه شود. تنها راه اطلاع از ابتلا به بيماري‌هاي کليوي در مراحل ابتدايي، انجام آزمايش‌هاي خون و ادرار است. ابتلا به بيماري مزمن كليوي شيوع بالايي دارد و طبق آمار ارائه‌شده از هر 8 نفر يك نفر به بيماري مزمن كليه مبتلا هستند. تغيير در تعداد دفعات ادرار يا حجم ادرار در شبانه‌روز، شب‌ادراري، تغيير رنگ ادرار، ورم صورت يا ورم پاها و درد يا سوزش حين دفع ادرار، بي‌اشتهايي (سوءتغذيه)، كاهش وزن بيش‌ازحد، تهوع و استفراغ، تنگي نفس و كم‌خوني از علايم ابتلا به بيماري كليوي است. در صورت وجود هر يك از آنها حتما بايد به پزشک مراجعه کرد تا آزمايش‌هاي لازم را برايتان تجويز كند.
تغذيه و نارسايي كليوي
نوع تغذيه، انجام فعاليت‌هاي ورزشي و مصرف داروها نقش موثري در بهبود عملكرد كليه و سالم‌ماندن آن دارد. چاقي شکمي يکي از موارد مهمي است که باعث مي‌شود تا افراد دچار نارسايي کليه شوند ولي مي‌توان با تغذيه صحيح از آن پيشگيري کرد. به گفته متخصصان تغذيه، مصرف موادغذايي پرپروتئين، روغن حيواني و لبنيات پرچرب باعث ابتلا به بيماري‌هاي كليوي مي‌شود. بنابراين توصيه مي‌شود مصرف گوشت قرمز را كاهش دهيد و روزانه كمتر از 3 تا 5/3 گرم نمك مصرف كنيد و دوغ و پنيرهايي كه نمك كمتري دارند، بخوريد. رژيم‌هاي غذايي پرنمک، باعث بالارفتن فشارخون و آسيب كليه مي‌شود. اگرچه نبايد مصرف لبنيات از برنامه غذايي حذف يا محدود شود اما بهتر است نوع كم‌چرب آن را انتخاب و مصرف كرد. توصيه مي‌شود، روغن‌هاي جامد را حذف و از روغن زيتون در تهيه غذاها استفاده كنيد. نوشيدن حداقل 8 ليوان آب، باعث سالم‌ماندن كليه‌ها مي‌شود. در برنامه غذايي خود حتما ميوه و سبزي را بگنجانيد و در طول روز
3 تا 4 عدد ميوه بخوريد.
كساني كه BMI بالايي دارند، حتما بايد وزنشان را كم كنند زيرا كاهش وزن در كنترل فشارخون و عوارض كليوي موثر است. پس روزانه 20 تا 30 دقيقه ورزش‌هاي نرمشي مانند پياده‌روي و دويدن انجام دهيد. بهترين نوع فعاليت ورزشي، ورزش‌هاي هوازي ايروبيك است. فعاليت‌هاي ورزشي، باعث تنظيم جريان خون و كاهش فشارخون مي‌شود. البته فعاليت ورزشي سنگين مانند وزنه‌برداري و بدنسازي با وزنه‌هاي سنگين به دليل اينكه تاثير منفي روي قلب مي‌گذارند، توصيه نمي‌شود.
فشارخون و نارسايي کليه
در صورتي که كسي به بيماري قند (ديابت)، پرفشاري خون يا چاقي دچار باشد يا يک يا چند نفر از اعضاي خانواده بيماري كليوي داشته باشند، سيگار مصرف كنند، يا سنشان بالاتر از 50 سال باشد بيش از سايرين در معرض خطر است. شايع‌ترين علل ابتلا به بيماري‌هاي کليه در دنيا، ديابت و پرفشاري خون است. حدود 80 درصد نارسايي‌هاي کليه به اين دو علت مربوط مي‌شود. كنترل فشارخون در بيماران مبتلا به پرفشاري خون و ديابت، در پيشگيري از آسيب به كليه موثر است. ديابت مي‌تواند باعث از کارافتادن آنها و در نهايت همودياليز شود. 35درصد مبتلايان به ديابت به بيماري کليه مبتلا مي‌شوند.
پس فشارخونتان را به‌طور منظم كنترل و اگر نياز به مصرف دارو است، حتما به‌طور منظم آن را مصرف كنيد. در صورتي كه فشارخون خيلي بالا نباشد، مي‌توان با تغذيه مناسب آن را كنترل كرد اما اگر بيش از 140 بر 90 ميلي‌‌‌جيوه باشد بايد حتما دارو مصرف شود. كنترل منظم قندخون به خصوص در كساني كه به ديابت مبتلا هستند يا قند پنهان دارند (يعني قندخون در حالت ناشتا متعادل است) توصيه مي‌شود. اگر اسيداوريك شما بالاست يا سابقه ابتلا به نقرس در خانواده‌تان ارثي است، حتما به پزشك مراجعه كنيد.
از لوپوس تا آسيب كليه
برخي از علت‌هاي بيماري‌هاي کليوي ناشناخته‌اند. عوارض دارويي و سنگ‌هاي کليه از ديگر علت‌هاي آسيب کليه‌ها هستند. مشكل سنگ كليه‌تان را جدي بگيريد و درمان را منحصر به زماني كه سنگ كليه ساخته شده است، نكنيد. اگرچه سنگ‌سازي كليه، بيماري عودكننده‌اي است اما با رژيم غذايي مناسب، نوشيدن مايعات و تحرك كافي قابل‌پيشگيري است. اگر سنگ كليه با اقدام‌هاي درماني به موقع رفع نشود ممكن است باعث سنگ‌سازي بيشتر شود. در اين صورت ممكن است با جراحي يا سنگ‌شكني، مشكل را برطرف كرد. انجام جراحي مکرر و سنگ‌شكني مي‌تواند به بافت كليه آسيب برساند و در نهايت به نارسايي كليوي بينجامد. در صورتي كه مبتلا به بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند ديابت، فشارخون، كليه پلي‌کيستيک و بيماري?هاي روماتيسمي مثل لوپوس يا آرتريت روماتوييد هستيد حتما به پزشك مراجعه كنيد تا كليه‌هايتان مورد بررسي قرار گيرد.
معمولا بسياري از افراد براي كاهش دردهاي خفيف بدني يا درمان عفونت حتي عفونت ساده‌اي كه ممكن است ويروسي باشد از مسكن‌ها يا آنتي‌بيوتيك‌ها استفاده مي‌كنند. اگرچه مصرف مسكن‌ها تحت‌نظر پزشك و در مقاطع زماني كوتاه اشكالي ندارد اما مصرف خودسرانه داروهاي مسکن و آنتي‌بيوتيک‌ها، مي‌تواند به کليه‌ها آسيب برساند. پس دارو را در موارد ضروري و تحت‌نظر پزشک مصرف كنيد. ساير داروهاي خاص و بعضي سموم، آفت‌کش‌ها و موادمخدر و... هم مي‌توانند به آسيب کليه منجر شوند. مصرف مكمل‌هاي غذايي به خصوص در ورزشكاران نيز بايد تحت‌نظر متخصص پزشكي ورزشي باشد زيرا تركيب‌هاي موجود در مكمل‌ها مي‌تواند با تاثير بر نفرون‌ها باعث آسيب كليه شود.
