باورنكردنياماواقعي؛ مرگدر پيشکستن پا!
آیا آمبولی از خطرات شکستگی لگن به شمار میرود؟
شکستگی پا؛ آسیبهای پا از خطر ایجاد لخته خون تا آمبولی ریوی
به اختلال در ساختار استخوانی لگن، شکستگی لگن میگویند. این آسیبها و شکستگیها معمولا در اثر ضربه ایجاد میشوند و میتوانند از خفیف -مثلا در اثر دویدن- تا خیلی شدید بوده و حتی باعث مرگ شود. این نوع شکستگیها اغلب نیاز به مراقبتهای فوری پزشکی دارند و درمان فیزیکی طولانی مدت و توانبخشی میتواند تا حد زیادی به بهبود افراد کمک کند.
شکستگی در لگن عارضه دردناک و آسیبزایی است که به ویژه در افراد مبتلا به پوکی استخوان میتواند خطرناک باشد. با این که این نوع آسیب فقط حدود ۳ درصد از شکستگیهای بزرگسالان را تشکیل میدهد، اما میتواند باعث از کار افتادگی و حتی مرگ شود.
لگن انسان رابط نیمه بالایی و پایینی بدن بوده و نزدیک به بخشی از اندامهای مهم و رگهای خونی بدن قرار دارد. پس هر نوع شکستگی در لگن که صدمات همراه با خونریزی شدید را در پی داشته باشد میتواند برای افراد و به ویژه سالمندان خطرناک باشد. هم چنین بروز شکستگیهای ناپایدار و باز که در آن استخوان از پوست بیرون میزند، جدیتر هستند. چون در چنین شرایطی احتمال عفونت در زخم ایجاد شده وجود دارد و ممکن است خطرساز باشد.
گرچه آسیبهای جزئی معمولا تهدیدی برای سلامتی فرد به حساب نمیآیند، اما شکستگیهای گسترده که به شریانها و اندامهای داخلی آسیب وارد کند ممکن است تهدید کننده زندگی بیمار هم باشد. هر چه تشخیص و درمان این شکستگی زودتر انجام شود، احتمال تشدید آسیب و عوارض آن هم کمتر شده و بیمار زودتر به زندگی طبیعی خود باز خواهد گشت.
به اختلال در ساختار استخوانی لگن، شکستگی لگن میگویند. این آسیبها و شکستگیها معمولا در اثر ضربه ایجاد میشوند و میتوانند از خفیف -مثلا در اثر دویدن- تا خیلی شدید بوده و حتی باعث مرگ شود. این نوع شکستگیها اغلب نیاز به مراقبتهای فوری پزشکی دارند و درمان فیزیکی طولانی مدت و توانبخشی میتواند تا حد زیادی به بهبود افراد کمک کند.
شکستگی در لگن عارضه دردناک و آسیبزایی است که به ویژه در افراد مبتلا به پوکی استخوان میتواند خطرناک باشد. با این که این نوع آسیب فقط حدود ۳ درصد از شکستگیهای بزرگسالان را تشکیل میدهد، اما میتواند باعث از کار افتادگی و حتی مرگ شود.
لگن انسان رابط نیمه بالایی و پایینی بدن بوده و نزدیک به بخشی از اندامهای مهم و رگهای خونی بدن قرار دارد. پس هر نوع شکستگی در لگن که صدمات همراه با خونریزی شدید را در پی داشته باشد میتواند برای افراد و به ویژه سالمندان خطرناک باشد. هم چنین بروز شکستگیهای ناپایدار و باز که در آن استخوان از پوست بیرون میزند، جدیتر هستند. چون در چنین شرایطی احتمال عفونت در زخم ایجاد شده وجود دارد و ممکن است خطرساز باشد.
گرچه آسیبهای جزئی معمولا تهدیدی برای سلامتی فرد به حساب نمیآیند، اما شکستگیهای گسترده که به شریانها و اندامهای داخلی آسیب وارد کند ممکن است تهدید کننده زندگی بیمار هم باشد. هر چه تشخیص و درمان این شکستگی زودتر انجام شود، احتمال تشدید آسیب و عوارض آن هم کمتر شده و بیمار زودتر به زندگی طبیعی خود باز خواهد گشت.
آمبولی جیست؟
آمبولی، گرفتگی یا بسته شدن یک رگ بر اثر حرکت یک لخته خون و یا جسم خارجی دیگر در مسیر گردش خون است (emboli) و به خود لخته و یا جسم خارجی هم گفته میشود. آمبولی از محل شکل گیریاش وارد مسیر گردش خون شده و به سوی بخش دیگری از بدن حرکت میکند تا سرانجام در نقطهای درون رگ متوقف میشود و جریان خون در آن رگ را مسدود میکند. آمبولی معمولا از لختهی خون تشکیل میشود ولی گاهی هم از هوا، چربی و یا نسج تومورها بهوجود میآید. آمبولی میتواند چندگانه یا کوچک، منفرد و یا بزرگ و پرحجم باشد. آمبولیها بسیار خطرناک و مرگآورند و نیاز به مراقبت پزشکی فوری (اورژانس) دارند. آمبولیها در سه ردهی شریانی (Arterial)، گازی و ریوی (Pulmonary) هستند که آمبولی ریوی از همه شایعتر است.
سندرم آمبولی چربی با جراحات ناشی از ضربه و یا سایر بیماری ها دیده می شود. شیوع این بیماری در شکستگی استخوان های بلند5-2 درصد است. آمبولی چربی به علت انسداد رگ های خونی بدن توسط گلبول های چربی وارد شده به جریان خون ایجاد میشود.آمبولی، گرفتگی یا بسته شدن یک رگ بر اثر حرکت یک لخته خون و یا جسم خارجی دیگر در مسیر گردش خون است (emboli) و به خود لخته و یا جسم خارجی هم گفته میشود. آمبولی از محل شکل گیریاش وارد مسیر گردش خون شده و به سوی بخش دیگری از بدن حرکت میکند تا سرانجام در نقطهای درون رگ متوقف میشود و جریان خون در آن رگ را مسدود میکند. آمبولی معمولا از لختهی خون تشکیل میشود ولی گاهی هم از هوا، چربی و یا نسج تومورها بهوجود میآید. آمبولی میتواند چندگانه یا کوچک، منفرد و یا بزرگ و پرحجم باشد. آمبولیها بسیار خطرناک و مرگآورند و نیاز به مراقبت پزشکی فوری (اورژانس) دارند. آمبولیها در سه ردهی شریانی (Arterial)، گازی و ریوی (Pulmonary) هستند که آمبولی ریوی از همه شایعتر است.
آمبولی چربی در شکستگی های استخوان های بلند اندام تحتانی بخصوص افراد میانسال، بعنوان عارضه تهدید کننده حیات بیمار باید مد نظر بوده و از تعیین سطح اکسیژن خون شریانی می توان به عنوان یافته آزمایشگاهی قابل اعتماد استفاده نمود.
سقوط از پلهها یکی از شایعترین دلایل آسیب دیدگی لگن است
شکستگی لگن در سالمندان
یکی از اصلیترین دلایل نقص عضو و زمینگیر شدن ناشی از شکستگیها، شکستگی لگن در افراد مسن است. این عارضه به ویژه در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان روی میدهد. احتمال شکسته شدن لگن در اثر تصادف، افتادن از بلندی و سر خوردن روی پلهها بیش از شرایط دیگر است. بروز پوکی استخوان هم در خانمها به دلیل کاهش ترشح هورمون استروژن بعد از یائسگی، حدود سه تا پنج برابر بیشتر از مردان است. بر اساس آمارها فقط درصد کمی از سالمندان بعد از بروز شکستگی در لگن به زندگی طبیعی خود بر میگردند و حدود ۲۵ درصد آنها زمینگیر خواهند شد. همچنین ممکن است حدود ۲۵ درصد آنها هم در سال اول بعد از شکستگی جان خود را از دست بدهند. به نظر میرسد که لخته شدن خون در پاها و مشکلات ریوی از عوارض خطرناکی هستند که میتوانند به مرگ این بیماران منجر شوند.
همچنین آسیب وارده به مجاری ادراری، اندامهای تناسلی و خونریزی داخلی میتواند شرایط بیمار را وخیم کند. بنابراین لازم است که همه سالمندان از جمله مبتلایان به آسیبهای استخوانی و پوکی استخوان بیشتر مراقب سلامتی خود باشند و از انجام فعالیتهای خطرناک و بروز آسیب به لگن خودداری کنند.
شکستگی لگن در سالمندان
یکی از اصلیترین دلایل نقص عضو و زمینگیر شدن ناشی از شکستگیها، شکستگی لگن در افراد مسن است. این عارضه به ویژه در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان روی میدهد. احتمال شکسته شدن لگن در اثر تصادف، افتادن از بلندی و سر خوردن روی پلهها بیش از شرایط دیگر است. بروز پوکی استخوان هم در خانمها به دلیل کاهش ترشح هورمون استروژن بعد از یائسگی، حدود سه تا پنج برابر بیشتر از مردان است. بر اساس آمارها فقط درصد کمی از سالمندان بعد از بروز شکستگی در لگن به زندگی طبیعی خود بر میگردند و حدود ۲۵ درصد آنها زمینگیر خواهند شد. همچنین ممکن است حدود ۲۵ درصد آنها هم در سال اول بعد از شکستگی جان خود را از دست بدهند. به نظر میرسد که لخته شدن خون در پاها و مشکلات ریوی از عوارض خطرناکی هستند که میتوانند به مرگ این بیماران منجر شوند.
همچنین آسیب وارده به مجاری ادراری، اندامهای تناسلی و خونریزی داخلی میتواند شرایط بیمار را وخیم کند. بنابراین لازم است که همه سالمندان از جمله مبتلایان به آسیبهای استخوانی و پوکی استخوان بیشتر مراقب سلامتی خود باشند و از انجام فعالیتهای خطرناک و بروز آسیب به لگن خودداری کنند.
بهترین راه برای تشخیص شکستگی در لگن و شدت آن، عکسبرداری است. این کار به وسیله ام آر آی و سی تی اسکن انجام شده و نوع و میزان شکستگی را با وضوح بالا نشان میدهد.
علت ایجاد آمبولی چیست؟
در شکستگی های لگن و ران به علت مجاورت استخوان شکسته با رگ های خونی بزرگ همیشه خطر قطع یا پارگی رگ توسط نوک تیز استخوان شکسته و به دنبال آن خطر خونریزی شدید داخلی و حتی احتمال مرگ مصدوم وجود دارد. خطر دیررس دیگری که به خصوص در شکستگی ران اتفاق می افتد حرکت چربی در عروق خونی بدن و گسترش آن به سمت رگ های ظریف ریوی و آمبولی چربی و درنهایت انسداد رگ های ریوی است. این اتفاق معمولا ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از شکستگی روی می دهد و با علائمی چون سرفه، تنگی نفس، احساس بی قراری، اضطراب، تندشدن تنفس و نبض و علائم شوک همراه است. آتل بندی و ثابت کردن سریع شکستگی بلافاصله پس از وقوع حادثه احتمال بروز این عارضه خطرناک را تا حد زیادی کاهش میدهد.
چندین عامل هستند که میتوانند بر روی روند جریان خون در وریدهای عمیق تاثیرگذار باشند و خطر احتمال تشکیل لختههای خون را افزایش دهند. برخی از این عوامل عبارتند از:
بالا رفتن سن
سابقه شخصی و یا خانوادگی در ابتلا به DVT یا آمبولی ریه
ابتلا به انواع خاصی از سرطانهای بدخیم
ابتلا به بیماری وریدی همچون رگهای واریسی
سیگار کشیدن
مصرف قرصهای ضدبارداری یا هورمون تراپی
بارداری
داشتن اضافه وزن یا چاقی مفرط
ارثی بودن اختلال لخته خون
شکستگی استخوان لگن و یا ساق پا و یا انجام عملهای جراحی بزرگ بر روی مفاصل ران، زانو یا قسمتهای پایینی ساق پا میتواند بر روی عملکردی طبیعی جریان خون تاثیر گذاشته و منجر به تشکیل لخته خون شود. در این شرایط ارتوپدی، سه عامل اصلی در تشکیل لختههای خون در رگها نقش دارند. این سه عامل عبارتند از: کند شدن جریان خون ، افزایش انعقاد خون و آسیبدیدگی رگها.
شناخت علائم آمبولی به شما کمک خواهد کرد تا در صورت مشاهده این موارد، احتمال رخ دادن آمبولی را بدهید و با این احتمال، جلوی بروز اتفاقات ناگوار مانند مرگ ناگهانی بیمار یا عزیزانتان را بگیرید. مواردی که در ادامه آورده شدهاند، به عنوان علائم این اختلال شناخته میشوند؛
سنکوپ که با غش کردن یا بیحالی ناگهانی نمود پیدا میکند،
تغییر صدای قلب،
کبود شدن نوک انگشتان،
صورت یا لبها به واسطه کم شدن مقدار اکسیژن،
درد شدید در قفسه سینه به دلیل آمبولی ریه،
احساس گیجی تعریق شدید،
بالا رفتن ضربان قلب احساس تنگی نفس شدید،
سرفههای شدید که در برخی موارد با خلط خونی همراه است (در مواردی که ابتلا به آمبولی ریه صورت گرفته باشد)، تب، و… .
در صورتی که احتمال رخ دادن آمبولی را میدهید و یکی از موارد نام برده شده را مشاهده میکنید، حتماً به پزشک مراجعه فرمایید که تا جلوی اتفاقات ناگوار احتمالی را بگیرید.
شکستگی استخوان لگن و یا ساق پا و یا انجام عملهای جراحی بزرگ بر روی مفاصل ران، زانو یا قسمتهای پایینی ساق پا میتواند بر روی عملکردی طبیعی جریان خون تاثیر گذاشته و منجر به تشکیل لخته خون شود. در این شرایط ارتوپدی، سه عامل اصلی در تشکیل لختههای خون در رگها نقش دارند. این سه عامل عبارتند از: کند شدن جریان خون ، افزایش انعقاد خون و آسیبدیدگی رگها.
شناخت علائم آمبولی به شما کمک خواهد کرد تا در صورت مشاهده این موارد، احتمال رخ دادن آمبولی را بدهید و با این احتمال، جلوی بروز اتفاقات ناگوار مانند مرگ ناگهانی بیمار یا عزیزانتان را بگیرید. مواردی که در ادامه آورده شدهاند، به عنوان علائم این اختلال شناخته میشوند؛
سنکوپ که با غش کردن یا بیحالی ناگهانی نمود پیدا میکند،
تغییر صدای قلب،
کبود شدن نوک انگشتان،
صورت یا لبها به واسطه کم شدن مقدار اکسیژن،
درد شدید در قفسه سینه به دلیل آمبولی ریه،
احساس گیجی تعریق شدید،
بالا رفتن ضربان قلب احساس تنگی نفس شدید،
سرفههای شدید که در برخی موارد با خلط خونی همراه است (در مواردی که ابتلا به آمبولی ریه صورت گرفته باشد)، تب، و… .
در صورتی که احتمال رخ دادن آمبولی را میدهید و یکی از موارد نام برده شده را مشاهده میکنید، حتماً به پزشک مراجعه فرمایید که تا جلوی اتفاقات ناگوار احتمالی را بگیرید.
آمبولی چربی
سندرم آمبولی چربی Fat Embolism Syndrome یکی از عوارض جدی و خطرناک بعد از شکستگیها است که گرچه نادر است ولی میتواند کشنده باشد.
آمبولی چربی اگر چه شیوع زیادی ندارد, اما یکی از جدی ترین عوارض شکستگی است که غالبا کشنده می باشد. این عارضه بر اثر انسداد عروق کوچک توسط گلبول های چربی ایجاد می شود که در نتیجه انسداد عروق کوچک در مغز و ریه ها به صورت خونریزی داخل آلوئول و اختلال در انتقال اکسیژن نمایان می شود.
علایم بالینی بارز آن تنگی نفس, کاهش سطح هوشیاری, تب, تاکی کاردی و پتشی است که معمولا به دنبال شکستگی اندام های تحتانی (ران و ساق) بروز می کند.
مشخصه اصلی این عارضه مسدود شدن مویرگها با قطرات چربی است. آمبولی چربی چگونه ایجاد میشود این عارضه بیشتر در شکستگی های استخوانهای بلند بخصوص ران دیده میشود. به نظر میرسد در هنگام شکستگی، قسمتی از چربی مغز استخوان بصورت ذرات و قطرات بسیار ریزی به درون جریان خون راه پیدا میکنند. این ذرات سپس از طریق جریان خون به اعضای حیاتی بدن رفته و با انسداد مسیر مویرگهای آن بافت ها موجب کاهش جریان خون بافت و اختلال در عملکرد آن میشوند.
از مهمترین بافتهای گرفتار شده در جریان آمبولی چربی، ریه است. با انسداد مویرگهای ریه بهوسیلهی قطرات چربی و همچنین تاثیر بعضی مواد شیمیایی که از این چربی مشتق میشوند، ( بر اثر هیدرولیز این چربیها اسیدهای چرب ایجاد میشوند) بافت کیسه های هوایی ریه متورم شده و خونریزی میکند. بدنبال آن کارکرد کیسه هوایی در جهت اکسیژن دهی به خون کاهش میابد و نتیجه این روند، کاهش میزان اکسیژن جریان خون بیمار است و در واقع بیمار خفه میشود. بافت مهم دیگری که درگیر میشود مغز است. بهدنبال خونریزی در مویرگهای مغز و تورم بافت مغز، بیمار هشیاری خود را از دست داده و به کما میرود.
خونریزی در مویرگ های پوست موجب دیده شدن لکههای خونریزی کوچک ( در حد چند میلیمتر) در پوست جلوی گردن و جلوی بغل و داخل پلک میشود. قطرات چربی ذکر شده یا گلبولهای چربی در جریان خون بیشتر بیمارانی که دچار شکستگی استخوان های بلند میشوند دیده شده است ولی مقدار آنها معمولا آنقدر کم است که منجر به علائم بالینی و مشکل خاصی نمیشوند و فقط در مواردیکه به علت شدت آسیب، مقدار این گلبولها زیاد میشود علائم بالینی و مشکلات بیماری ایجاد میشوند. علائم آمبولی چربی این عارضه بیشتر در شکستگیهای شدید و خرد شده اندام تحتانی بخصوص در شکستگی های ران و ساق دیده میشود. وقتی چند استخوان با هم شکسته شده باشد احتمال ایجاد این عارضه بیشتر میشود. شیوع آن در افراد جوان و جنس مذکر بیشتر است.
آمبولی چربی بیشتر در شکستگیهای بسته ایجاد میشود و احتمال وقوع آن در شکستگی های باز کم است. شروع علائم این عارضه در ۴۸ ساعت اول بعد از شکستگی است. از خصوصیات مهم آمبولی چربی این است که بین زمان ایجاد شکستگی و زمان شروع علائم یک فاصله زمانی وجود دارد که بیمار مشکلی ندارد به زبان دیگر شروع علائم این عارضه با تاخیر است. وقتی بیمار بلافاصله بدنبال تصادف دچار کاهش سطح هوشیاری و سپس کما میشود علت آن بیشتر ضربه به سر و مغز است و وقتی این کاهش سطح هوشیاری بعد از چند ساعت ( 48-12 ساعت) ایجاد میشود میتواند به علت سندروم آمبولی چربی باشد. در این بیماران ابتدا سطح هوشیاری کم شده و آگاهی بیمار به زمان و مکان و شناسایی افراد کم میشود و سپس بیمار به کمای کامل میرود. در آمبولی چربی سرعت سیر علائم از کاهش سطح هوشیاری به طرف کما زیاد است.بیمار دچار علائم تنفسی بصورت تاکی پنه Tachypnoea (افزایش تعداد تنفس) میشود و نفس کشیدن برایش سخت میشود. تعداد ضربان قلب بیمار زیاد شده و بیمار تب میکند. خونریزی های کوچک پوستی که به آن پتشی petechia میگویند در پوست جلو و عقب قسمت های بالایی سینه و داخل چشم و دهان بوجود میاید.
در بررسیهای آزمایشگاهی میتوان کاهش میزان اکسیژن خون را بررسی کرد. فشار اکسیژن خون این بیماران PaO2 به زیر 60 میلیمتر جیوه میرسد. درمان آمبولی چربی بیماری اگر موجب مرگ بیمار نشود خود بخود خوب میشود پس هدف از درمان اینست که تا مدتی که سیر بیماری تمام میشود وضعیت بیماری را تحت کنترل درآوریم.یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از وقوع این عارضه، بیحرکت کردن سریع شکستگی ایجاد شده با عمل جراحی است.
آمبولی ریوی چگونه ایجاد میشود
آمبولی ریه از شایعترین و خطرناکترین عوارضی است که بیماران بستری در بیمارستان و خصوصا در آی سی یو را گرفتار میکند.
سندرم آمبولی چربی Fat Embolism Syndrome یکی از عوارض جدی و خطرناک بعد از شکستگیها است که گرچه نادر است ولی میتواند کشنده باشد.
آمبولی چربی اگر چه شیوع زیادی ندارد, اما یکی از جدی ترین عوارض شکستگی است که غالبا کشنده می باشد. این عارضه بر اثر انسداد عروق کوچک توسط گلبول های چربی ایجاد می شود که در نتیجه انسداد عروق کوچک در مغز و ریه ها به صورت خونریزی داخل آلوئول و اختلال در انتقال اکسیژن نمایان می شود.
علایم بالینی بارز آن تنگی نفس, کاهش سطح هوشیاری, تب, تاکی کاردی و پتشی است که معمولا به دنبال شکستگی اندام های تحتانی (ران و ساق) بروز می کند.
مشخصه اصلی این عارضه مسدود شدن مویرگها با قطرات چربی است. آمبولی چربی چگونه ایجاد میشود این عارضه بیشتر در شکستگی های استخوانهای بلند بخصوص ران دیده میشود. به نظر میرسد در هنگام شکستگی، قسمتی از چربی مغز استخوان بصورت ذرات و قطرات بسیار ریزی به درون جریان خون راه پیدا میکنند. این ذرات سپس از طریق جریان خون به اعضای حیاتی بدن رفته و با انسداد مسیر مویرگهای آن بافت ها موجب کاهش جریان خون بافت و اختلال در عملکرد آن میشوند.
از مهمترین بافتهای گرفتار شده در جریان آمبولی چربی، ریه است. با انسداد مویرگهای ریه بهوسیلهی قطرات چربی و همچنین تاثیر بعضی مواد شیمیایی که از این چربی مشتق میشوند، ( بر اثر هیدرولیز این چربیها اسیدهای چرب ایجاد میشوند) بافت کیسه های هوایی ریه متورم شده و خونریزی میکند. بدنبال آن کارکرد کیسه هوایی در جهت اکسیژن دهی به خون کاهش میابد و نتیجه این روند، کاهش میزان اکسیژن جریان خون بیمار است و در واقع بیمار خفه میشود. بافت مهم دیگری که درگیر میشود مغز است. بهدنبال خونریزی در مویرگهای مغز و تورم بافت مغز، بیمار هشیاری خود را از دست داده و به کما میرود.
خونریزی در مویرگ های پوست موجب دیده شدن لکههای خونریزی کوچک ( در حد چند میلیمتر) در پوست جلوی گردن و جلوی بغل و داخل پلک میشود. قطرات چربی ذکر شده یا گلبولهای چربی در جریان خون بیشتر بیمارانی که دچار شکستگی استخوان های بلند میشوند دیده شده است ولی مقدار آنها معمولا آنقدر کم است که منجر به علائم بالینی و مشکل خاصی نمیشوند و فقط در مواردیکه به علت شدت آسیب، مقدار این گلبولها زیاد میشود علائم بالینی و مشکلات بیماری ایجاد میشوند. علائم آمبولی چربی این عارضه بیشتر در شکستگیهای شدید و خرد شده اندام تحتانی بخصوص در شکستگی های ران و ساق دیده میشود. وقتی چند استخوان با هم شکسته شده باشد احتمال ایجاد این عارضه بیشتر میشود. شیوع آن در افراد جوان و جنس مذکر بیشتر است.
آمبولی چربی بیشتر در شکستگیهای بسته ایجاد میشود و احتمال وقوع آن در شکستگی های باز کم است. شروع علائم این عارضه در ۴۸ ساعت اول بعد از شکستگی است. از خصوصیات مهم آمبولی چربی این است که بین زمان ایجاد شکستگی و زمان شروع علائم یک فاصله زمانی وجود دارد که بیمار مشکلی ندارد به زبان دیگر شروع علائم این عارضه با تاخیر است. وقتی بیمار بلافاصله بدنبال تصادف دچار کاهش سطح هوشیاری و سپس کما میشود علت آن بیشتر ضربه به سر و مغز است و وقتی این کاهش سطح هوشیاری بعد از چند ساعت ( 48-12 ساعت) ایجاد میشود میتواند به علت سندروم آمبولی چربی باشد. در این بیماران ابتدا سطح هوشیاری کم شده و آگاهی بیمار به زمان و مکان و شناسایی افراد کم میشود و سپس بیمار به کمای کامل میرود. در آمبولی چربی سرعت سیر علائم از کاهش سطح هوشیاری به طرف کما زیاد است.بیمار دچار علائم تنفسی بصورت تاکی پنه Tachypnoea (افزایش تعداد تنفس) میشود و نفس کشیدن برایش سخت میشود. تعداد ضربان قلب بیمار زیاد شده و بیمار تب میکند. خونریزی های کوچک پوستی که به آن پتشی petechia میگویند در پوست جلو و عقب قسمت های بالایی سینه و داخل چشم و دهان بوجود میاید.
در بررسیهای آزمایشگاهی میتوان کاهش میزان اکسیژن خون را بررسی کرد. فشار اکسیژن خون این بیماران PaO2 به زیر 60 میلیمتر جیوه میرسد. درمان آمبولی چربی بیماری اگر موجب مرگ بیمار نشود خود بخود خوب میشود پس هدف از درمان اینست که تا مدتی که سیر بیماری تمام میشود وضعیت بیماری را تحت کنترل درآوریم.یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از وقوع این عارضه، بیحرکت کردن سریع شکستگی ایجاد شده با عمل جراحی است.
آمبولی ریوی چگونه ایجاد میشود
آمبولی ریه از شایعترین و خطرناکترین عوارضی است که بیماران بستری در بیمارستان و خصوصا در آی سی یو را گرفتار میکند.
آمبولی به معنی حرکت مادهای در جریان خون به شکل جامد یا گاز است. از انواع آن میتوان به آمبولی لخته، چربی و هوا اشاره کرد. خطرناک ترین مشکلی که این لخته های خون میتوانند ایجاد کنند کنده شدن آنها از داخل ورید های ساق و حرکت آنها به طرف قلب است. حرکت لخته در داخل وریدهای عمقی را ترمبوآمبولی Thromboembolism میگویند. بعد از رسیدن این لخته ها به قلب آنها به ریه میرسند. در درون ریه اولین مانع بر سر راه این لخته ها مویرگ های ریه هستند. رسیدن لخته به وریدهای ریه را ترمبوآمبولی ریوی Pulmonary Thromboembolism میگویند. رگ هایی که خون را به ریه میرسانند به مویرگ های بسیار ریزی تبدیل میشوند. این مویرگ ها در کنار کیسه های هوایی قرار میگیرند تا گاز کربنیک خون را به درون کیسه هوایی آزاد کرده و اکسیژن هوای درون کیسه هوایی را به خود جذب کنند. وقتی لختهها به این مویرگ ها میرسند نمیتوانند از آنها عبور کنند و در نتیجه مسیر جریان خون در مویرگهای ریوی را مسدود میکنند. اگر این انسداد کم و در بعضی مویرگ ها باشد مشکل خاصی ایجاد نمیشود. بدن انسان بعد از مدتی با استفاده از بعضی مواد لخته ها را حل کرده و از بین میبرد و بدین وسیله مسیر جریان خون را دوباره باز میکند. اگر انسداد مویرگهای وریدی به علت لخته زیاد و شدید باشد نه تنها خون به اندازه کافی نمیتواند اکسیژن به خودش جذب کند بلکه نمیتواند از ریه عبور کرده و به بدن برسد. انسداد مسیر جریان خون به معنای مرگ است. پس میبینیم که در ابتدا لخته یا ترومبوز Thrombosis در ورید های ساق بوجود میاید که به آن ترومبوز عروق عمقی یا Deep vein thrombosis DVT میگویند. با حرکت لخته به سوی ریه با بیماری جدیدی مواج هستیم که به آن ترومبوآمبولی ریوی Pulmonary thromboembolism میگویند.
درمان
هر چه درمان شکستگی دیرتر انجام شود بر اثر حرکت مکرر قطعات شکسته شده چربی بیشتری از مغز استخوان به درون جریان خون راه پیدا میکند. پس شکستگی ها باید هر چه زودتر فیکس و بیحرکت شوند. مهمترین اقدام، رساندن اکسیژن کافی به بیمار است. برای اینکار به هوای تنفسی بیمار از راه ماسک ، اکسیژن بیشتری اضافه میکنند. گاهی این درمان برای بالا بردن میزان اکسیژن خون بیمار کافی نیست و پزشک معالج مجبور میشود تا با استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی به تنفس بیمار کمک کند. از کورتیکوستروئیدها و داروهای رقیق کننده ( مانند هپارین) هم در درمان این بیماری استفاده میشود.
زمانی که برای یک فرد تشخیص آمبولی داده میشود باید درمان ضد انعقاد شروع شود و دارویی به نام هپارین تجویز می شود که به صورت تزریقی بوده، اما داروی وارفارین نیز اغلب در دوره درمان و بعد از آن نیز تجویز خواهد شد. از جوراب های آنتی آمبولی نیز برای درمان آمبولی در پا و پیشگیری از لخته شدن خون بهره گرفته می شود. در بیماران با درمان وارفارین نیاز به انجام آزمایش خون و اندازه گیری سطح INR خون دارند که با توجه به سطح INR دوز وارفارین توسط پزشک معالج تنظیم می شود. باید سه ماه اول درمان ضد انعقاد، INR خون چک شود.
درمان غیر جراحی معمولاً شامل مصرف داروهای ضد انعقاد خون یا داروهای رقیق کننده خون است که از لخته شدن بیشتر جلوگیری کرده و به برطرف شدن لختههای موجود کمک می کنند. بلافاصله پس از تشخیص لخته با تجویز پزشک مصرف داروهای ضد انعقاد شروع میشود. اگر دوز مصرفی داروهای ضد انعقاد خیلی زیاد باشد ممکن است باعث ایجاد خونریزی شود بنابراین مصرف آنها چه در موارد بستری در بیمارستان و چه در منزل باید حتما تحت نظر پزشک باشد. باتوجه به داروهایی که مصرف میکنید ممکن است که پزشک انجام آزمایشهای مکرر خون را برای شما تجویز کند تا بداند که چه مدت طول میکشد تا خون شما دچار لختگی شود. از همین رو حتما اطمینان حاصل کنید که دوز مصرفی دارو در خون شما بقدری باشد که از لخته شدن خون جلوگیری کند و از طرفی هم آنقدر زیاد نباشد که باعث خونریزی بیش از حد شود.