انگیزه‌های روانی خرید جنون‌آمیز در روزگار کرونا

یکی از عوارض اپیدمی کرونا این است که مردم به شکل غیرعادی و بیش از نیاز خرید می‌کنند. در فروشگاه‌ها دستمال توالت، پاستا، صابون و مواد ضدعفونی کمیاب شده است. چرا؟ پرفسور اندی یاپ انگیزه روانی این پدیده را توضیح می‌دهد.

ویروس کرونا یک دشمن نامرئی است که دیده نمی‌شود. وقتی انسان دشمن خود را نبیند به وضعیتی نامطمئن دچار می‌شود؛ پس برای این که نشان دهد بر دشمن خود مسلط است و بر او کنترل دارد، سعی می‌کند ضعف خود را از راه‌های دیگری جبران کند. خرید بیشتر یکی از راه‌های این جبران ضعف است.

به گفته پرفسور یاپ، مردم بیشتر خرید می‌کنند، چون از ویروس ترس دارند. آن‌ها با خرید کالا‌های گوناگون به خود می‌باورانند که در برابر ویروس مجهز هستند و به سادگی مغلوب نخواهند شد. آن‌ها بیش از حد نیاز خود ماسک و مواد ضدعفونی می‌خرند، چون خیال می‌کنند با داشتن این چیز‌ها می‌توانند بار دیگر "دشمن" خود را به زیر کنترل در آورند.


فقدان کنترل، زمینه نگرانی
پرفسور یاپ درباره پژوهش‌های تازه توضیح می‌دهد: «مطالعاتی که ما در سه چهار سال اخیر انجام دادیم نشان می‌دهد که روان‌شناسی نقش فقدان کنترل را در نارسایی‌های روانی، مانند پانیک و استرس، دست‌کم گرفته است. تحقیقات ما نشان داد که مردم در حالت از دست دادن کنترل، بیش از پیش خرید می‌کنند؛ یعنی کالا‌هایی می‌خرند که گمان می‌کنند حس کنترل آن‌ها را بازسازی و ترمیم می‌کند.»

به نظر این استاد روان‌شناسی، برای بازسازی حس کنترل راه‌های بهتری وجود دارد که از همه مهم‌تر اطلاعات درست است: «مردم باید در جریان باشند که چه نوع ویروسی در کمین آنهاست، چگونه ممکن است به آن‌ها سرایت کند و چه امکاناتی برای مقابله با آن دارند.»

او می‌افزاید: «به نظر من غرق شدن در مطالب و پست‌های شبکه‌های اجتماعی نادرست است؛ چون نگرانی و هراس آدم را بیشتر می‌کنند. وقتی ببینیم مردم کالا‌های اضافی می‌خرند و باعث کمبود آن‌ها در بازار می‌شوند، خواه ناخواه تشویق می‌شویم که ما هم به خرید برویم و کالا انبار کنیم.»

در دوران بیماری حاد تنفسی سارس، که آن هم یک اپیدمی بود، خرید جنون‌آمیز در شکل کنونی پیش نیامد، به این دلیل ساده که مردم هنوز خود را در شبکه‌های اجتماعی غرق نکرده بودند.
 

 

منبع: دویچه وله