خودکشی مسری است!
سیده فاطمه شفیعی، کارشناس ارشد روانشناسی خودکشی را یکی از چالشهای جدی بشر امروز دانست و اظهار کرد: بسیاری از این قربانیان به ویژه در کشورهای جهان سوم، جوانان هستند.
وی با بیان اینکه خودکشی در بسیاری از موارد قابل پیشگیری است، افزود: خودکشی مقوله چند بعدی و پیچیدهای است که هر یک از دانشمندان روانشناسی، روانپزشکی، جامعهشناسی، مذهب، فلسفه و... از دیدگاه خود به مطالعه آن پرداختهاند. کافی است نشانههای هشداردهنده آن را بشناسیم و به موقع دست به کار شویم و از کارشناسان و متخصصان کمک بخواهیم.
شفیعی دلایل خودکشی را در مشرق با مغربزمین متفاوت عنوان کرد و گفت: در مشرقزمین و در ایران مهمترین اختلالی که باعث خودکشی میشود، اختلال سازشی است؛ یعنی یک حادثه مثل شکست مالی، عشقی، کاری، اداری و…که فرد را به هم میریزد و او را زیر فشار استرس میبرد میتواند باعث خودکشی شود، در صورتی که در مغربزمین علت اصلی خودکشی یک بیماری مثل افسردگی است که نوعی بیماری جدیتر محسوب میشود.
وی ادامه داد: مهم ترین دلایل اجتماعی شامل فقر، تبعیض، بیکاری و اعتیاد است. علل خانوادگی خودکشی می تواند در ازدواج تحمیلی، طلاق و مسائل ناموسی خلاصه شود؛ در حالی که کنار این عوامل باید به عوامل فرهنگی مانند تغییرات سریع در جامعه و عوامل اقتصادی از جمله بحران های اقتصادی هم توجه شود. از نظر روان پزشکی خودکشی در افسردگی، بیماران دو قطبی، اسکیزوفرنیا، الکلیسم و اختلال شخصیت مرزی بروز بیشتری دارد، ضمن آنکه گاهی علل پزشکی از جمله بیماری های صعب العلاجی همچون سرطان، صرع، ایدز و… هم می تواند به خودکشی بیانجامد.
شفیعی اضافه کرد: علاوه بر همه موارد گفته شده نمی توان جنبه ژنتیک بروز خودکشی را نادیده گرفت. ما درصد دقیقی در اینباره نداریم که ژن مهمتر است یا الگوبرداری؛ اما فراموش نکنیم که خودکشی مسری است، به همین دلیل مهم است که چهطور خبر خودکشی را منتشر کنیم تا دیگران تحریک به انجام آن نشوند و آن را بهعنوان راه حلی برای خلاصی از مشکلاتشان نبینند.
مدیر گروه نیازسنجی و مطالعات فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان بیان کرد: فردی که در فکر خودکشی است دچار دید تونلی میشود و نمی تواند راه حل های مختلف حل یک مسئله را ببیند. در این شرایط، علایق فرد می میرد و شخص اصلا احساس لذت را تجربه نمی کند، ازطرفی فرد نزدیک بینی ذهنی پیدا می کند و افق دور را نمی بیند و احساس می کند آینده ای وجود ندارد براین اساس باید به مشاور، روان شناس یا روان پزشک مراجعه کنند.
این روانشناس گفت: اگر فردی درباره تمایل خود به مردن یا خودکشی صحبت کرد، باید این صحبت را جدی گرفت؛ نمی توان به صرف نمایشی بودن خودکشی از آن غافل شد و اعتنا نکرد چون برخی اوقات خودکشی فقط با انگیزه جلب توجه اتفاق می افتد و بی اعتنایی اطرافیان می تواند منجر به مرگ شود.
وی افزود: اغلب در رفتار افرادی که می خواهند خودکشی کنند نشانه های هشداردهنده ای دیده می شود. بهترین راه برای جلوگیری از خودکشی به رسمیت شناختن این علائم و چگونگی پاسخ به آنهاست. علائم هشداردهنده مهم برای خودکشی عبارتند از صحبت کردن درباره کشتن خود، صحبت کردن یا نوشتن زیاد درباره مرگ، جستجو در مورد چیزهایی مانند قرص که می تواند در اقدام به خودکشی کمک کند. این نشانه ها زمانی که فرد دارای اختلال خلقی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی باشد یا سابقه خانوادگی اقدام به خودکشی را داشته باشد، خطرناک تر می شود.
شفیعی با اشاره به اینکه ناامیدی، علامت هشداردهنده زیرکانه اما به همان اندازه خطرناک است، تاکید کرد: مطالعات نشان داده اند ناامیدی یکی از علائم قوی خودکشی است، افرادی که احساس ناامیدی می کنند در مورد احساسات غیرقابل تحمل و آینده تاریک زیاد صحبت می کنند. یکی دیگر از علائم هشداردهنده نوسان خلق یا تغییرات شخصیتی بسیار چشمگیر و ناگهانی است. فردی که می خواهد اقدام به خودکشی کند ممکن است از فعالیت روزانه خسته باشد، از ظاهر خود راضی نباشد و تغییر بزرگی در رژیم غذایی و خوابش بدهد. اگر نشانه های ذکر شده را در فردی از نزدیکان دیدید شاید شک کنید که باید در این مورد صحبت کنید.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی طبیعی است که احساس ترس و ناراحتی کنید اما به خاطر داشته باشیم هرکسی که درباره خودکشی صحبت کرد به کمک فوری نیاز دارد.
مدیر گروه نیازسنجی و مطالعات فرهنگی جهاددانشگاهی گیلان تصریح کرد: باید با این افراد همدلانه برخورد کرد و به آنها گوش داد. به هیچ عنوان نباید درباره آنها قضاوت کرد، این افراد در مرحله ای قرار ندارند که بتوانند نصیحت گوش کنند و چون فرصت در این موارد بسیار کوتاه می باشد بهتر است اگر علائم خطر وجود دارد، در مراجعه به متخصص تردید نکنیم.
وی یادآور شد: آشنایی با شماره تلفن اورژانس اجتماعی «۱۲۳» برای همگان الزامی است؛ یادمان باشد خودکشی یک اورژانس اجتماعی جدی است، چون تنها یک متخصص است که می تواند تشخیص دهد این رفتار خودکشی تا چه حد جدی است.
شفیعی بیان کرد: تحقیقات نشان می دهد که ایمان به خدا و تعلقات دینی، حمایت های خانوادگی، دوستانه و اجتماعی در بسیاری از موارد می تواند به فرد کمک کند و از بروز خودکشی پیشگیری نماید.
-