ادامه تحصيل و انتخاب شغل دو مشکل اساسي «جوانان»
دوران جدايي فرد از جرگه نوجوانان و جوانان و قرار گرفتن در جرگه بزرگ سالان معمولا با فراغت از تحصيل و ازدواج همزمان است. در اين حال تکميل تحصيلات به استقلال فکري جوان کمک مي کند و پيدا کردن شغل به استقلال اقتصادي او.اجمالا بايد گفت که اغلب ناکامي ها و تعارضات شديد رواني جوان هنگامي برطرف مي شود که نيازهاي اساسي او به موقع رفع شود.از ميان اين نيازهاي اساسي تکميل تحصيلات مطابق ذوق، استعداد، آرزو و رشد فکري فرد تا حد مطلوب و نيز ازدواج موفقيت آميز و به موقع و شغل مناسب در راس همه قرار مي گيرد. اين سه مساله همزمان براي جوان پيش آمده و بر يک ديگر اثر مي گذارند.جوان از يک سو نياز به تغذيه فکري دارد و از سوي ديگر نيازمند فعاليت و سازندگي و بيان وجود خويش است، از اين رو بسيج جوانان در کارهاي سازنده و بالا بردن سطح مهارت ها و تخصص ها از ضروريت رشد در يک جامعه سالم است. بايد توجه داشت که در شرايط کنوني نمي توان مساله تحصيل و اشتغال را به تصادف واگذار کرده، از طراحي يک نظام روشن و يک آينده اميد بخش براي جواناني که به سن تحصيل مي رسند و به بازار کار وارد مي شوند، غفلت کرد. با توجه به کم کاري و بيکاري هاي پنهان و آشکار موجود و عدم هماهنگي ميان تحصيل و شغل و رشد کژ رفتاري ها، مقتضي است نظام برنامه ريزي جامع، صحيح و مستمر براي سامان بخشيدن به نابساماني و برهم خوردگي هاي تعادل اجتماعي پيش بيني هاي لازم از هر حيث به عمل آيد.ليکن نکته مهم از نظر بحث ما که ضمنا دور نماي هر نوع برنامه ريزي را نيز روشن مي سازد هماهنگ ساختن تحصيل و شغل است که با توجه به رشد جمعيت جوان کشور و قرار گرفتن گروه عظيمي از جوانان در مدار تحصيلات يا در آستانه ورود به حرف و مشاغل در راه دستيابي به خود کفايي واقعي، از اهميت ويژه اي برخوردار است. چنين دور نمايي از يک سو، مستلزم انجام اصلاحات اساسي در آموزش و پرورش و دانشگاه و از سوي ديگر، هماهنگ کردن برنامه هاي اقتصادي (به خصوص صنعتي وکشاورزي) و جهت يابي صحيح براي سرمايه گذاري هاي ملي اعم از دولتي و خصوصي است. همه مي دانند که در راه تحقق اين هدف، مشکلات زيادي وجود دارد و براي رسيدن به مقصود بايد راه درازي را پيمود که نخستين قدم، هماهنگ کردن تحصيلات با نيازهاي شغلي و برنامه ريزي هاي دراز مدتي است که بتواند در مراحل مختلف، بخشي از اين هدف را تحقق بخشد در غير اين صورت، سرنوشت جامعه به دست حوادث واگذار خواهد شد. در ايران، دورههاي رسمي تحصيلي به صورت خودمدار عمل مي کنند و بيشتر به فکر ارايه دانش و انتقال آن به نسل جوان است. ليکن جوانان بايد با اين تحصيلات و سال هايي که براي آن صرف مي کنند آينده شغلي و زندگي خود را تامين کنند و ضمن پرورش خود در جامعه جايي براي خود بيابند.چنين آرزويي در صورتي در سطح وسيع مشاغل جامعه امکان پذير است که بين دوره هاي تحصيلي و کميت و کيفيت فارغ التحصيلان در سطوح مختلف رشته هاي تحصيلي از يک سو و نيازهاي شغلي جامعه از سوي ديگر ارتباط معقول و حساب شده اي برقرار شده باشد. ليکن اين کار به آساني ميسر نيست، زيرا برآورد نيازها به پيش بيني ميزان سرمايه گذاري ها و تحولات آتي آن بستگي دارد و کمتر اتفاق مي افتد در يک اقتصاد حتي سالم و پيشرفته اين دو جريان، يعني فارغ التحصيلان همه رشته ها و نيروي انساني متخصص مورد لزوم بر يکديگر منطبق شود و حتي فارغ التحصيلان همه رشته ها به کار مناسب جذب شوند. با اين وجود چرخ اقتصاد چگونه مي چرخد و فارغ التحصيلان به چه کاري مي پردازند؟معهذا جهتگيري هاي آتي بايد اين باشد که هر چه بيشتر بين تحصيل و شغل هماهنگي به وجود آيد و با توجه به وضع جمعيت و تحول فعاليت و اشتغال و مناسب با نيازهاي جامعه رشته هاي دانشگاهي توسعه يابد.بنابراين اگر فرد ناواردي را در يک کار تخصصي رها کنيم اين براي جامعه ريسک بزرگي است. در شرايط کنوني نياز وافر به نيروي متخصص وجود دارد ولي نسبت فارغ التحصيلان ما به خصوص در رشته هاي فني چه در سطح دبيرستان و چه در سطح دانشگاه در رابطه با نيازهاي آتي ناچيز است، ليکن مهمتر از آن اين است که حتي در بهبه کمبودهاي فعلي اکثر فارغ التحصيلان در رشته تخصصي خود به کار نمي پردازند، چرا که هماهنگي و ارتباط بين شغل و تحصيل صورت منطقي و صحيحي پيدا نکرده است. ضرورت به وجود آوردن محيط سالم براي جوانان ايجاد مي کند که آنها را به درستي در تحصيل هدايت کرده و متناسب با نيازهاي جامعه آنان را به کارها و مشاغلي که مستعد آن هستند هدايت کنيم. در آن صورت هم جوانان سالم و هم جامعه اي سالم خواهيم داشت.
نويسنده : رحيم صارمي - کارشناس ارشد جامعه شناسي
