بهترین نوع تشویق کودکان کدام است؟

مهناز استکی در گفت‌وگو با فارس، گفت: تقویت بیرونی انگیزش را از بین می‌برد، وقتی والدین به فرزندان خود بابت انجام رفتاری پسندیده پول می‌دهند یا برایش هدیه می‌خرند، در واقع بدترین نوع تقویت را اعمال کرده‌اند، زیرا بچه‌ها را به رشوه‌خواری عادت می‌دهند.

وی افزود: علاوه بر درونی بودن تقویت، اصل کلی در روانشناسی وجود دارد که بر اساس آن باید از رفتارهای کودک برای تقویت رفتارهایی که انجام نمی‌دهند، استفاده کرد. وی ادامه داد: مثلاً کودکی که سلام نمی‌دهد، اما به فوتبال علاقه دارد، زمانی به او اجازه بازی فوتبال را بدهیم که به دیگران سلام می‌دهد. مورد دیگر انجام تکالیف مدرسه است که معمولاً برخی بچه‌ها از انجام آن سرباز می‌زنند. والدین می‌توانند از کودکان بخواهند که ابتدا تکالیفشان را انجام دهند و بعد برنامه مورد علاقه‌شان را ببینند.

این متخصص بهداشت روان، تصریح کرد: سر تکان دادن، لبخندزدن و تشویق‌های کلامی می‌تواند بسیار مؤثر باشد. در حالی که تقویت جنبه مثبت و منفی دارد، تشویق تنها مثبت است و گاهی دیده می‌شود که بچه‌ها با شکستن شیشه و خندیدن اطرافیان برای تکرار این کار تشویق می‌شوند.

وی افزود: تفاوت‌های فردی، عاملی است که مانع از پیچیدن یک نسخه برای همه بچه‌ها می‌شود. وی ادامه داد: تشویق و تقویت باید بر اساس وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده باشد، ممکن است یک تقویت برای کودکی که به مدادرنگی احتیاج دارد، نتواند برای کودکی دیگر که به لحاظ مالی مکفی است، تقویت محسوب شود. این روانشناس ادامه داد: گاهی والدین اعتراض می‌کنند که هرچه برای فرزندمان می‌خریم، تأثیری بر او ندارد. علت این مشکل همان شیوه تشویق است، چرا که آن کودک تهیه این ابزار را تشویق نمی‌پندارد.

وی افزود: در صورتی که توانمندی شناختی کودک کم باشد، برخی شیوه‌های رفتاری در کودک اشتیاق ایجاد می‌کند، اما در صورتی که توانمندی شناختی کودکی بالا باشد، تشویق رفتاری فایده‌ای نداشته و موجب دور زدن والدین می‌شود. باید به این نکته توجه کرد که سطح هوش کودکان با تشویق ارتباط دارد.

وی گفت: اگر بچه بزرگتر است، باید برای او پول توجیبی در نظر گرفت و اگر به چیزی نیاز دارد، که از توان خانواده خارج است با جمع کردن پول توجیبی‌هایش آن را تهیه کند. وی خاطرنشان کرد: نکته‌ای که نباید والدین فراموش کنند، این است در صورتی که خانواده‌ای درآمد میلیاردی دارد، نباید بیشتر از سن کودک به او پول توجیبی بدهد. مثلاً اگر متوسط پول توجیبی برای یک کودک 7 ساله هفته‌ای 200 تومان است، خانواده‌ای با درآمد مکفی نباید به فرزندشان هزار تومان پول توجیبی بدهند.