بهترين و بدترين ورزش‌ها براي قلب
نخست بايد بدانيم بيمار مبتلا به عارضه قلبي در چه وضعيتي قرار دارد و بيماري تا چه ميزان پيش رفته و براساس آن نوع فعاليت ورزشي و ميزان ورزش را مشخص کنيم.
دکتر محمدرضا رجبي- فوق‌تخصص قلب و عروق/عضو هيات‌علمي دانشگاه علوم‌پزشکي شاهد
وقتي ثابت مي‌شود فردي به بيماري قلبي مبتلاست، طبيعي است که ديگر نمي‌تواند مانند يک فرد عادي فعاليت يا هر رشته ورزشي‌اي را براي خود انتخاب کند. ثابت شده ورزش هميشه روي قلب و عروق، کاهش فشار و قند خون و جلوگيري از سکته قلبي و... اثري مثبت دارد، اما بيماران قلبي‌عروقي شرايطي دارند که حتما قبل از انجام ساده‌ترين ورزش‌ها بايد با پزشک‌شان مشورت کنند. براي بعضي از بيماران قلبي اصلا فعاليت‌هاي ورزشي توصيه نمي‌شود. گروهي از آنها هم بايد فعاليت‌هاي بسيار محدودي داشته باشند. فعاليت ورزشي‌اي که براي بيمار توصيه مي‌شود هم بايد با توجه به نوع بيماري قلبي او باشد. نخست بايد بدانيم بيمار مبتلا به عارضه قلبي در چه وضعيتي قرار دارد و بيماري تا چه ميزان پيش رفته و براساس آن نوع فعاليت ورزشي و ميزان ورزش را مشخص کنيم.
طيف وسيعي از بيماران قلبي هستند که بيماري‌شان چندان جدي نيست و منع ورزشي ندارند. بيماراني که فشار خون کنترل‌شده دارند به بيماري‌هاي دريچه‌اي خفيف مبتلا هستند، سابقه عمل جراحي قلب باز يا آنژيوپلاستي دارند، تنگي عروق کرونر دارند و به اختلال‌هاي ريتم قلبي خوش‌خيم مبتلا هستند جزو اين گروه‌اند. چنين بيماراني با ورزش‌هاي معمول و ورزش‌هاي تفريحي مشکلي پيدا نمي‌کنند ولي در بيماري‌هاي قلبي پيشرفته بايد فعاليت ورزشي محدود و
تحت‌نظارت پزشک معالج باشد. در بيماران با مشکل قلبي حتما بايد پايش و برآوردي از وضعيت قلب قبل از اقدام به ورزش به دست آيد.
اگر بيماري قلبي داريد، سراغ ورزش حرفه‌اي نرويد
در انجام ورزش‌هاي حرفه‌اي و رقابتي بايد شرايط ديگري را در نظر گرفت حتي در صورتي که فرد سالم است و هيچ علامت و نشانه‌اي از بيماري قلبي ندارد بايد تحت پايش قرار گيرد چون ممکن است بعضي از افراد زمينه‌اي از بيماري قلبي بدون علامت داشته باشند که در فعاليت‌هاي ورزشي سنگين و رقابتي دچار حمله و ايست قلبي شوند. ايست قلبي هنگام ورزش را گهگاه از مطالب مطبوعات نيز مي‌شنويم.
کدام ورزش‌ها براي قلب و عروق فايده دارند؟
بهترين و مفيدترين ورزش براي سيستم قلبي‌عروقي، ورزش‌هاي هوازي است. اين ورزش‌ها شامل پياده‌روي، شنا، دويدن ملايم، دوچرخهسواري و ورزشهايي است که آستانه هوازي ما را تقويت مي‌کنند و منجر به تقويت سيستم قلبي‌عروقي و تنفسي و افزايش طول عمر مي‌شوند. برنامه ورزشي بيماران قلبي بايد براساس ملاحظه‌هاي ورزشي و پزشکي ورزشي تعيين شود تا بتوانند سيستم قلبي‌عروقي فعال‌تري داشته باشند و خطرهاي ورزش گريبانگيرشان نشود.
ورزش‌هاي ممنوعه
ورزشهايي مانند وزنه‌برداري که حالت ايستايي و به زور زدن‌هاي درجا نياز دارد اصلا به بيماران قلبي‌عروقي توصيه نمي‌شود چون فشار زيادي به قلب و عروق وارد مي‌کنند.
همچنين رفتن به جکوزي و سونا که تغييرات هموديناميکي و تغييرات سريع و ناگهاني در سيستم بدن ايجاد مي‌کند يا ورزشهايي که به حرکات شتابي خيلي سريع نياز دارد و يکدفعه به سيستم بدن انرژي وارد مي‌کند اصلا توصيه نمي‌شود. چنين ورزشهايي ممکن است تغييرات ناگهاني در ريتم قلب ايجاد کنند که براي بيمار قلبي خطرناک باشد. يک عادت ناسالم و خطرناک، رفتن داخل جکوزي و سپس وارد شدن داخل آب يخ است. اين کار مي‌تواند در بيماران قلبي و حتي افراد سالم باعث سنکوپ يا ايست قلبي شود. اين کار، به‌خصوص براي بيماران قلبي، ممنوع است.
ورزشکاران حرفه‌اي بايد از نظر سلامت قلب ارزيابي شوند
سالانه حدود 360 هزار حمله قلبي در ايالات متحده آمريکا اتفاق مي‌افتد که منجر به مرگ بيمار مي‌شود. بيشتر فوت‌شدگان افراد مسن و فقط تعداد کمي از آنها جوان هستند. ايست قلبي در جوانان اصلا شايع نيست ولي اختلال نهفته‌اي در جوانان وجود دارد به نام کارديوميوپاتي هيپرترفيک که در آن عضله قلب به‌طور مادرزادي ضخيم‌تر از حالت معمولي است. اين اختلال کشنده نيست و مشکلي ايجاد نمي‌کند. فقط وقتي چنين جواناني ورزش سنگين انجام مي‌دهند يا کار فيزيکي سنگين مي‌کنند ممکن است در يک لحظه قلب توان پمپاژ کافي خون به اعضا را نداشته باشد و فرد دچار ايست قلبي شود. بنابراين بهتر است همه جواناني که قصد دارند ورزش حرفه‌اي را آغاز کنند قبل از اين کار از نظر قلبي پايش شوند.
نگاه دوم
دکتر حميدرضا حق‌جو-فيزيوتراپيست
توانبخشي قلبي پس از سکته قلبي
فيزيوتراپي قلب مهم‌ترين بخش توانبخشي است. توانبخشي قلب و عروق توانسته 26 درصد، مرگ و مير بيماران را کاهش دهد. هدف اصلي از فيزيوتراپي اين است که سطح سلامت بيمار را ارتقا دهيم و او را به زندگي معمول برگردانيم. اين کار نقش مهمي در کاهش زمان بستري بيمار و همچنين کاهش هزينه دارد. توانبخشي قلبي براي 3 گروه از بيماران انجام مي‌شود: آنهايي که جراحي شده‌اند، آنهايي که سکته قلبي داشته‌اند و آنهايي که به بيماري قلبي‌اي مبتلا هستند که اگر درمان نشود ممکن است کارشان به جراحي، سکته و... بکشد. فيزيوتراپي قبل از عمل جراحي، بعد از جراحي يا بستري در بيمارستان و بعد از ترخيص انجام مي‌شود. آموزش‌ها شامل آگاه‌سازي بيماران براي تغيير شيوه زندگي و آشناسازي آنها براي خودمراقبتي بعد از جراحي است. بعد از ترخيص نيز به بيماران آموزش داده مي‌شود با توجه به توان قلب و عروقي‌‌‌شان چگونه راه بروند و فعاليت کنند. ورزشهايي نيز براي بيماران توصيه مي‌شود تا بتوانند عضلاتشان را تقويت کنند. فيزيوتراپي قلبي معمولا 6-2 هفته بعد از ترخيص بيمار انجام مي‌شود. بيماران بعد از ترخيص بايد فعاليت‌هاي روزمره خود را به آرامي از سرگيرند. قدم برداشتن و اينکه بيمار با چه سرعتي راه برود به وي آموزش داده مي‌شود. همچنين فعاليت روي پله‌ها و اينکه در روز بيمار حق دارد چند پله را بالا و پايين برود (البته تعداد پله‌ها به‌تدريج افزايش پيدا مي‌کند) نيز آموزش داده مي‌شود. براي بيماران ورزشهايي هم در نظر مي‌گيرند تا بتوانند عضلات بدنشان را تقويت کنند طوري که از فشار روي سيستم قلبي تنفسي کاسته شود. بيمار مي‌تواند فعاليت‌هايي مانند آب دادن به گل‌ها، باغباني، بلند کردن اشيا و رانندگي را با توجه به نظر پزشک متخصص قلب و عروق و فيزيوتراپيست آغاز کند. درنهايت اينکه پزشک تعيين مي‌کند بيمار چه موقع مي‌تواند به شغل قبلي خود برگردد و آيا لازم است شغل خود يا بخشي از شغل را که براي قلب صدمه ايجاد مي‌کند را عوض کند.
