جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
تاریخ انتشار :
يکشنبه ۱۷ آذر ۱۳۹۲ / ۱۵:۰۵
کد مطلب: 20792
۱

کدام ضدسرفه براي کدام سرفه؟

دکتر آيدا روشن‌ضمير
کدام ضدسرفه براي کدام سرفه؟
همه ما در طول زندگي دچار سرفه‌ شده‌ايم، گاهي سرفه‌هاي آرام و گاهي سرفه‌هاي شديد و آزاردهنده. سرفه معمولا باعث آزار و اذيت و به‌خصوص در شب، مانع استراحت و خواب راحت مي‌شود، اما اين سرفه‌هاي آزاردهنده معمولا واكنشي دفاعي براي بيرون راندن مواد مزاحم چسبيده به دستگاه تنفس است...
سرفه واكنش‌ ريه‌ها در برابر تحريك است و از سيستم تنفسي محافظت مي‌كند. با سرفه كردن راه‌هاي هوايي از مواد و ذرات آلوده‌كننده تميز مي‌‌شود و نبودن واكنش سرفه، باعث مي‌شود ترشحات راه‌‌هاي هوايي و موادي كه از حلق به طرف ريه‌ها سرازير مي‌شوند، باعث عفونت ريه‌ها شوند، اما همين سرفه‌ها، يكي از شايع‌ترين علت‌هاي مراجعه افراد به پزشك و مصرف دارو است. بيشتر داروهاي ضدسرفه به نسخه نيازي ندارند و افراد مي‌توانند با مراجعه به داروخانه آنها را تهيه و مصرف كنند اما لازم است كه در مورد انواع داروهاي ضدسرفه اطلاعات كافي داشته باشيد تا اين داروها را درست و به موقع مصرف كنيد.

چرا سرفه مي‌کنيم؟
سرفه پاسخ رفلكس مانند به تحريك راه‌هاي هوايي است. راه‌هاي هوايي ممكن است با عوامل مختلفي تحريك شوند، مثلا عفونت‌ها، خاك، دود و... در اينجا به علت‌هاي شايع سرفه اشاره مي‌كنيم:
 عفونت راه‌هاي تنفسي فوقاني (مانند سرماخوردگي) حساسيت به مواد شيميايي، گرده گل و دود آسم سينوزيت بيماري انسدادي مزمن ريه(آمفيزم) سيگاركشيدن يا قرارگرفتن در معرض دود سيگار ديگران برگشت اسيدمعده، (اسيدمعده به حلق و حنجره راه مي‌يابد و باعث تحريك و سرفه مي‌شود.)

بيماري‌ها و سرطا‌ن‌هاي ريه عفونت ريه مانند برونشيت مصرف بعضي داروها

 برخي افراد به محض شروع سرفه، انواع و اقسام‌ داروهاي ضدسرفه را خريداري و مصرف مي‌كنند، اما هر سرفه‌اي به درمان دارويي نياز ندارد و حالت سرفه مهم است، مثلا اگر سرفه به‌دليل برگشت اسيدمعده يا آثار محيطي باشد، مصرف شربت‌هاي ضدسرفه اثري ندارد.
در موارد ريفلاكس، لازم است از داروهاي ضداسيد(مانند رانيتيدين) استفاده شود يا در سرفه‌‌هاي ناشي از عوامل حساسيت‌زا،‌ داروهاي ضدحساسيت توصيه مي‌شود. يكي از شايع‌ترين علت‌هاي سرفه، سرماخوردگي است.
سرفه‌هاي ناشي از سرماخوردگي در بسياري از موارد به درمان نياز ندارند و خودبه‌خود برطرف مي‌شوند اما گاهي كه آزاردهنده مي‌شوند و خواب و استراحت فرد را مختل مي‌كنند، مي‌توان از داروهاي ضدسرفه موجود در بازار استفاده كرد، اما در اينجا باز هم لازم است نوع سرفه‌ها مشخص باشد. سرفه‌ها را به دو نوع «خشك» و «خلط‌‌دار» تقسيم مي‌كنند كه هركدام از آنها درمان و داروي مخصوص خود را دارد.

داروهاي ضدسرفه 6 نوعند
انواع مختلفي از داروهاي ضدسرفه وجود دارند اما مي‌توان آنها را به 6 گروه عمده تقسيم كرد:

 1. داروهاي خلط‌آور (اكسپكتورانت):
اكسپكتورانت‌ها شايد شناخته‌شده‌ترين داروهاي ضدسرفه در بازار هستند كه به آنها «شربت سينه» هم گفته مي‌شود. اين داروها با رقيق‌كردن خلط، باعث دفع راحت‌تر آن مي‌شوند. زماني كه سرفه‌ها خلط‌‌دار باشند، مصرف اين‌گونه داروها توصيه مي‌شود. تهيه شربت‌هاي اكسپكتورانت‌ ساده، نيازي به نسخه ندارد و مي‌توان آنها را به راحتي از داروخانه‌ها تهيه كرد اما تهيه بعضي از انواع آن كه حاوي كديين هستند، به نسخه پزشك نياز دارد.
يكي از معمولي‌ترين داروهاي‌ خلط‌آور «گايافنزين» است. البته شربت‌هاي اكسپكتورانت موجود در بازار، علاوه بر گايافنزين، حاوي يك ماده آنتي‌هيستامين (ضدحساسيت) و ضداحتقان هم هستند كه باعث كم شدن ترشحات مي‌شود. بعضي شربت‌هاي گياهي نيز وجود دارند كه عملكرد مشابهي دارند و باعث آبكي‌شدن خلط‌ مي‌شوند. از آن جمله مي‌توان به شربت «ترسيان»، «تيميان»، «تيمكس» و «برونكوتيدي» اشاره كرد. بيشتر اين شربت‌ها از عصاره گياه آويشن تهيه شده‌اند كه آثار خلط‌آور و ضدسرفه خوبي دارد. داروي گياهي ديگري به نام «پروسپان» نيز آثار مشابهي دارد. اين دارو از عصاره برگ گياه پيچك تهيه مي‌شود و ضدسرفه خوبي است.

 2. داروهاي سركوب‌كننده مركزي سرفه:
معروف‌ترين اين داروها «دكسترومتورفان» است. اين دارو با اثر روي مركز سرفه در بصل‌النخاع، باعث كم‌شدن سرفه بيمار مي‌شود. دكسترومتورفان به اشكال شربت، قرص و قطره در داروخانه‌ها موجود است.
نوع ديگري از اين دارو «دكسترومتورفان‌پي» نام دارد كه علاوه بر دكسترومتورفان، حاوي پسودوافدرين (يك ماده ضداحتقان) هم است. اين داروها براي درمان سرفه‌هاي خشك و بدون خلط‌ مناسب هستند و استفاده از آنها در سرفه‌هاي خلط‌‌دار، نه‌تنها اثري ندارد بلكه مي‌تواند باعث باقي ماندن ترشحات در ريه شود و بيماري را طولاني‌تر كند.

 3. داروهاي آنتي‌هيستامين (مانند ديفن‌هيدرامين، پرومتازين، كلرفنيرآمين): اين داروها با كاهش آزادشدن هيستامين در بدن،‌ باعث كم‌شدن ترشحات ريه و خلط مي‌شوند. بيشتر داروهاي سرماخوردگي حاوي آنتي‌هيستامين هستند.

 4. دكونژستان‌ها (ضداحتقان‌ها) مانند فنيل‌افرين و پسودوافدرين:
اين داروها باعث تنگ‌شدن عروق‌خوني در ريه‌ها و بيني مي‌شوند و احتقان را كاهش مي‌دهند. بيشتر داروهاي سرماخوردگي هم حاوي ضداحتقان هستند.

 5. داروهاي تسكين‌دهنده:
در بسياري موارد، مي‌توان با استفاده از شير ولرم، عسل، آبليمو و بخور آب (يا اكاليپتوس) و دم‌كرده آويشن سرفه را كاهش داد. اين روش‌ها به‌خصوص در سرفه خشك اثربخشي خوبي دارند. نوشيدن آب ولرم فراوان هم در مورد سرفه‌هاي خلط‌دار يكي از راه‌هاي رقيق‌كردن خلط و دفع راحت‌تر آن است كه حتي در مواردي بيش از مصرف داروهاي خلط‌آور توصيه مي‌شود. اين راه‌هاي تسكيني به‌خصوص در مورد كودكان بسيار باارزش هستند. پزشكان متخصص اطفال توصيه مي‌كنند كودكان زير 6 سال از داروهاي ضدسرفه استفاده نكنند چون زيان اين داروها براي آنها بيش از منافعشان است.

6. بي‌حس‌كننده‌ها و داروهاي موضعي:
برخي قرص‌هاي مكيدني‌ حاوي منتول، آثار ضدسرفه خوبي دارند. اين قرص‌هاي مكيدني را كه گاهي آبنبات‌هاي سرد (cold candy) مي‌نامند، باعث ضدعفوني‌شدن و تسكين‌ گلو، حلق و حنجره مي‌شوند. به‌علاوه، غرغره‌كردن بعضي شربت‌ها (مانند ديفن‌هيدرامين) به‌علت خاصيت بي‌حس‌كنندگي آنها باعث بهبود سرفه مي‌شود. غرغره آب‌نمك ولرم نيز روش خوبي براي كاهش سرفه است. بعضي داروها (مانند فنتول يا كامفر) نيز روي گلو يا سينه افراد بيمار زده و باعث تسكين سرفه مي‌شوند.

عوارض جانبي و گروه‌هاي پرخطر
 همه داروها (چه داروهاي با نسخه چه بدون‌نسخه) عوارض جانبي دارند. در مورد داروهاي ضدسرفه هم همين‌طور است. يكي از گروه‌هاي حساس به اين داروها، كودكان هستند. مصرف داروهاي ضدسرفه، در كودكان زير 6 سال نبايد سرخود باشد و فقط تحت‌نظر پزشك امكان‌پذير است. سالمندان نيز جزو گروه‌هاي پرخطر هستند. اين افراد چون معمولا داروهاي ديگري را همزمان مصرف مي‌كنند، امكان دارد دچار تداخل دارويي شوند. به ياد داشته باشيم «بدو‌ن‌نسخه بودن دارو دليل بر بي‌خطر بودن آن نيست!» افراد ديابتي نيز بايد اين داروها را با احتياط مصرف كنند چون بيشتر آنها حاوي شيرين‌كننده قندي هستند. اگر فردي هر داروي ديگري مصرف مي‌كند هم بايد در مصرف داروهاي ضدسرفه محتاط باشد. مثلا بعضي داروهاي ضدسرفه، حاوي استامينوفن هستند و اگر فردي قرص استامينوفن مي‌خورد، بايد احتياط كند چون شايد مقدار اين دارو در بدنش زياد شود كه خطرناك است.

بعضي داروهاي ضدسرفه (مانند دكسترومتورفان) با داروهاي ضدافسردگي تداخل دارند و بعضي نيز باعث افزايش فشارخون مي‌شوند كه ممكن است خطرناك باشد. دكسترومتورفان جزو داروهايي است كه مصرف زيادتر از حد آن آثار توهم‌زايي دارد. ساير عوارض آن شامل تهوع، خواب‌آلودگي و استفراغ است.

بعضي از داروهاي ضدسرفه، باعث گيجي و رخوت مي‌شوند بنابراين نبايد بعد از مصرف آنها رانندگي يا با ماشين‌هاي سنگين كار انجام داد. به‌طوركلي فرد بايد بعد از خريد دارو، دستورالعمل‌، توضيحات و هشدارهاي روي جعبه را به دقت مطالعه كند يا از دكتر داروساز مسوول داروخانه، در مورد عوارض جانبي آن سوال كند. طول درمان با داروهاي ضدسرفه معمولا حدود يك هفته است اما بعد از رفع سرماخوردگي معمولا سرفه تا چند روز باقي مي‌ماند.
با اين حال اگر بعد از چند روز مصرف دارو، سرفه بهتر نشد يا شديدتر شد يا اگر سرفه همراه با خلط‌خوني يا درد قفسه‌سينه بود، بايد به پزشك مراجعه كرد و از خوددرماني پرهيز كرد.

سلامت ايران
 منابع:     Patient.co.uk و Web MD 
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
برای انسان نابینا شیشه و الماس فرقی ندارد اگر کسی قدرتان را ندانست فکر نکنید شیشه اید یقین بدانید که او نابیناست ...