وضعیت شيوع افسردگی در ایران و جهان از نگاه وزير بهداشت
میگنا: دکتر حسن هاشمی در مراسم روز جهانی سلامت که صبح امروز در وزارت بهداشت برگزار شد با بیان اینکه ارتقای سلامت روان یکی از اهداف مهم در کشورهای توسعه یافته است و باید به عنوان یک بیماری غیر واگیر در همه کشورها مد نظر قرار گیرد، اظهار کرد: عوامل مهمی در سلامت روان تاثیرگذارند. ایران به دلیل سیل، زلزله، جنگ و سوء مصرف مواد دارای مقام است و تمام این موارد بر سلامت روان تاثیرگذار هستند، همچنین مشکلات متعدد عاطفی که برای نوجوانان و جوانان به وجود میآید نیز بی تاثیر نیستند. جامعه ما مملو از این مشکلات است و گاهی سیاستمداران نیز چشم خود را روی این واقعیت میبندند. وضعیت شیوع افسردگی در ایران وزیر بهداشت در این مراسم نیز با بیان اینکه میزان شیوع افسردگی در ایران طی ۲۶ سال گذشته دو برابر شده است، افزود: از نظر بار بیماری ها، افسردگی رتبه چهارم را دارد و براساس پیش بینی ها در سال ۲۰۳۰ بیماری افسردگی در رتبه دوم بیماری ها قرار خواهد گرفت.
هاشمی با تاکید بر اینکه بخشی از سلامت جسم به سلامت روح و روان بر می گردد، افزود: ارتقای سلامت روان می تواند از اهداف مهم کشور باشد و علاوه بر عوامل ژنتیکی عوامل محیطی زیادی مثل بیکاری، از دست دادن عزیزان، حوادث ترافیکی و عوامل طبیعی می توانند در ابتلا به افسردگی تاثیر گذار باشند.
وزیر بهداشت با بیان اینکه افراد بالای ۶۰ سال و خانم ها بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند، افزود: در دنیا ۳۵۰ میلیون نفر به بیماری افسردگی مبتلا هستند و در کشور ما نیز ایران ۱۶.۸ درصد زنان و بیش از ۱۰ درصد مردان افسرده هستند.
هاشمی از عوارض ابتلا به افسردگی را بی رقبتی و بی میلی به مسائل زندگی، گوشه گیری و اختلال در روابط اجتماعی و خانوادگی بیان کرد و افزود: براساس مطالعات در ایران در سال ۲۰۱۵ شیوع اختلال افسردگی در زنان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۵۰۳۷ نفر است که این تعداد در دنیا ۴۹ هزار نفر است. وزیر بهداشت تعداد مردان افسرده به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در جهان را ۳۵۴۵ نفر بیان کرد و گفت: این تعداد در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۳۹۴۷ نفر است.
وی با بیان این که میزان شیوع افسردگی در ایران طی ۲۶ سال گذشته دو برابر شده است، افزود: از نظر بار بیماری ها، افسردگی رتبه چهارم را دارد و براساس پیش بینی ها در سال ۲۰۳۰ بیماری افسردگی در رتبه دوم بیماری ها خواهد بود.
هاشمی با اشاره به این که میزان افسردگی شدید در دنیا به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در دنیا ۲۹۲۳ است، افزود: در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۳۳۲۸ نفر دچار افسردگی شدید هستند و میزان شیوع افسرده گی در کل جهان به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۱۴۲۵ و در ایران ۱۲۷۵ نفر است.
به گفته وزیر بهداشت، استان های تهران، فارس، اصفهان و چهارمحال بختیاری بیشترین شیوع افسردگی عمیق را دارند و بیش از ۴ درصد است و میزان شیوع افسردگی عمیق در این دو استان کمتر بوده و نصف این مقدار یعنی ۲ درصد است.
وی با اشاره به اینکه میزان خودکشی از سال ۱۹۹۰ تا کنون شیوع کمتری داشته است ، افزود: در کشور، استان ایلام رتبه اول در خودکشی را دارد و میزان مرگ و میر ناشی از خودکشی در زنان نسبت به مردان کمتر است.
کاهش آمار خودکشی طی پنج سال گذشته هاشمی با تاکید بر اینکه آمار خودکشی طی پنج سال گذشته تا امروز شیوع کمتری داشته و کاهش یافته است، اظهار کرد: استانهای ایلام، خراسان جنوبی و شمالی، آذربایجان شرقی، زنجان، کهگیلویه و بویراحمد، مازندران، گیلان، مرکزی، همدان، کردستان و کرمانشاه در رتبههای اول خودکشی قرار دارند. شیوع خودکشی در زنان بیشتراست اما مرگ و میر آن در میان مردان شایعتر است.
وزیر بهداشت با بیان این که بسیاری از افراد از ابتلا خود به بیماری های اعصاب و روان بی اطلاع هستند، افزود: متاسفانه در مورد بیماری های اعصاب و روان اطلاع رسانی کمی صورت گرفته و صدا و سیما به عنوان یک رسانه ملی کمتر در خدمت این موضوع بوده و لازم است که این مسئله که یک نقص است برطرف شود.
هاشمی با اشاره به اینکه فقر، شهرنشینی و بی سوادی ارتباط با افسردگی دارد، گفت: در حال حاضر کمتر از ۳۰ درصد مردم در روستاها سکونت دارند و این در حالی است که قبل از انقلاب اسلامی ۷۰ درصد مردم ایران، روستانشین بودند و خود مهاجرت به شهر و تغییر در سبک زندگی می تواند باعث آسیب روحی و روانی و افسردگی شود.
وزیر بهداشت در ادامه، کم شدن ارتباطات اجتماعی، بدرفتاری و بداخلاقی های در عرصه اجتماعی و سیاسی و تهمت و غیبت را از عوامل دیگر افسردگی بیان کرد و گفت: بسیاری از افراد طی چند سال گذشته از تریبون های مختلف، در جهت ایجاد نفرت مردم به جامعه پزشکی تبلیغ کردند و فکر کردند که به مردم خدمت می کنند در حالیکه بنیان اجتماعی را نابود می کنند و در حوزه اقتصادی هم، طبقه متوسط آسیب دیدند و همه این رفتارها در نهایت منجر به افسردگی در میان مردم می شود.
وی با بیان اینکه ملتی که امیدوار نباشد، ملت کارآمدی نخواهد بود، افزود: در برخی موارد ما قربانی تصمیمات نادرست و رفتار اشتباه مجموعه های سیاسی و سیاستگذاران شده ایم و باید سیاست های نظام در جهت ارتقای سلامت روان مردم، ایجاد شادی و نشاط و امید به زندگی باشد.
هاشمی با تاکید بر اینکه افسردگی یک بیماری جدی است، افزود: شاید عوامل ابتلا به این بیماری را بدانیم اما برخی علائم آن را نمی دانند و لازم است رسانه ها بخصوص صدا و سیما در مورد بیماری های روحی و روانی به خصوص افسردگی اطلاع رسانی کنند، البته رسانه شمشیر دولبه است و نباید باعث بدنامی بیشتر بیماریهای روانی شود چرا که رسانه ها نتوانسته اند نگاه مردم به این بیماری ها را به درستی تغییر دهند.
وی تاکید کرد: نباید ناامیدی و نقاط ضعف را تبلیغ کرد و باید به صلاح جامعه و مبتنی بر علم صحبت کرد باید به جامعه ایرانی نگاهی ملی و علمی داشته باشیم و نباید قبیله ای عمل کرد. وزیر بهداشت در پایان ابراز امیدواری کرد تا رسانه ها خارج از نگاه های تنگ نظرانه در راستای کاهش بیماری های اعصاب و روان و آگاهی سازی در مورد این بیماریها، کمک کنند.
وزیر بهداشت با بیان اینکه بسیاری از مردم از بیماری خود مطلع نیستند ادامه داد: سازمان صدا و سیما که قرار بود و هست که دانشگاه باشد کمتر در خدمت این مسائل و بیشتر در خدمت سیاست قرار دارد. با همه احترامی که برای زحمات آنها قائل هستیم اما باید برای این موضوع بیشتر وقت بگذاریم. در تعطیلات نوروز که یک سال مردم برای آن منتظر هستند مشکلات متعددی مثل تصادفات و مرگ و میر به وجود میآید. فقر، بیکاری و شهرنشینی نیز ارتباط خطی با شیوع افسردگی دارند، یعنی هر چه بیشتر و عمیقتر باشند بیماریهای اعصاب و روان نیز در کشور بیشتر میشود.
وی همچنین تصریح کرد: تغییر سبک زندگی از روستا نشینی به شهرنشینی مهمترین آسیبهای روحی، روانی و گسستگی فرهنگی را به وجود میآورد. در حال حاضر کمتر از 30 درصد مردم در روستاها زندگی میکنند. حاشیه نشینها نیز به مراتب وضعیت بدتری دارند. خوشحالیم که در دولت روحانی حداقل در حوزه سلامت برای این مناطق فکری شد.
انتقاد وزیر بهداشت از بداخلاقیهای سیاسی و اجتماعی
وزیر بهداشت ضمن انتقاد از بدرفتاریها و بداخلاقیهایی که در عرصه سیاست و اجتماع وجود دارد که گروههای مختلف اجتماعی را مقابل هم قرار داده است، گفت: برخی از این رفتارها نسبتهایی بود که به جامعه پزشکی وارد میشود، بعضیها تا توانستند در تریبونهای رسمی در جهت بیشتر شدن نفرت بین جامعه فرودست و گروهی که تمکن مالی بیشتری دارد تلاش کردند در حالیکه آنها فکر میکردند که خدمت میکنند اما به بنیانهای اجتماعی آسیب میزنند.
وی همچنین به پیامدهای روحی و روانی فعالیت برخی رسانهها برای ناکارآمد نشان دادن افراد نیز اشاره کرد و گفت: مردم علائم افسردگی را کمتر میدانند. رسانهها باید عالمانه این بیماری را معرفی کنند، چرا که آنها شمشیر دو لبه هستند. همکنون مردم برای داشتن یک مشاور، پزشک یا روانشناس دچار تردید هستند و آن را مساوی با مسائلی که خوشنام نیست میدانند.
وزیر بهداشت با بیان اینکه رسانهها نتوانستند نگاه مردم را به درستی تغییر دهند بیان کرد: باید در کنار خدمات درمانی، توسعه و حمایتهای مالی بیمهها به این موضوع توجه کرد. ما قربانی تصمیمات نادرست و رفتارهای غلط بعضی از مجموعههای سیاست گذار هستیم. آن بخشها آگاهی خود را افزایش ندهند مسیر وارونه است، آنها تولید میکنند (افسردگی و نگرانی برای مردم) و ما باید اصلاح کنیم. امیدواریم رسانهها بتوانند زمینه مطرح کردن و گفتوگو را در این مورد فراهم کنند.
وزیر بهداشت ابراز امیدواری کرد که سیاستهای نظام به سمت ارتقای سلامت روان مردم و ایجاد نشاط و امید حرکت کند.
وی ادامه داد: ملتی که امید نداشته باشد نیازی به تلاش و حرکت نمیبیند. ما تا میتوانیم نقاط ضعف و کاستی را به چند برابر غیر واقعی آن تبلیغ میکنیم. ما جامعه را به خیر و شر تقسیم و تصور میکنیم که هنرمند هستیم. در شهرهایی که فکر میکنیم با دین و فرهنگ به آنها خدمت کردهایم شاهد بیشترین آسیبهای اجتماعی هستیم. نقاطی که موانع جدی برای نشاط جامعه ایجاد کردهایم بیماریهای اعصاب و روان، جرم، جنایت و بزهکاریها گستردهتر هستند.
هاشمی تاکید کرد: از شعار دادن و ادعاهای بیجا برگردیم. از فریب پرهیز کنیم و به سمت آنچه که به نفع سلامت جامعه است برگردیم و از تجربه تصمیمات غلط قبلی درس بگیریم.
وی با بیان اینکه امیدواریم بتوانیم در قالب بازطراحی شبکه بهداشت و درمان افراد بیمار و مستعد افسردگی را شناسایی کنیم ادامه داد: معتقدم اشکالات زیادی وجود دارد. با اذعان به اینکه بیشتر و عمیقتر باید کار کنیم اما میتوان گفت: همین اقدامات نیز کورسوی امیدی در عین ناامیدی است.
مسئولین و سیاستمداران نگاه قبیلهای و عشیرهای نداشته باشند
وزیر بهداشت ضمن اشاره به ضرورت ورود آموزش و پرورش و آموزش عالی به حوزه سلامت روان، گفت: ما همه مامور به انجام وظیفه هستیم و نتیجه نباید ما را راضی کند. در شروع فصل بهار آرزو میکنیم که مسئولین و سیاستمداران به جامعه ایرانی علمی و ملی نگاه کنند. هر گروه، طبقه، حزب، صنف و قوهای به مسائل منطقهای، قبیلهای و عشیرهای نگاه نکند و برای فردای ایران تصمیمات مدبرانهای بگیرد.