فصل امتحانات؛ دغدغه معلم خصوصی و سهم کاهش کیفیت مدارس
تب استفاده از مؤسسات خصوصی و تدریس خصوصی زمانی به اوج خود می‌رسد که دانش‌آموز علاوه بر امتحانات پایان سال باید از سد کنکور نیز عبور کند و همین دو موضوع کافی است تا در ماه‌های پایانی سال تحصیلی یعنی از اواخر فروردین، جریان روزمره زندگی دانش‌آموز مختل شده و او پس از پایان ساعات حضور در مدرسه تا پاسی از شب در کلاس‌های کمک‌آموزشی مختلف حضور یابد.
بسیاری از خانواده‌ها نیز در آستانه رسیدن به فصل امتحانات با پرس‌وجو از دوستان و آشنایان خود در تلاش برای یافتن معلم خصوصی یا آموزشگاه مناسب هستند تا از این طریق ضعف درسی فرزندشان را در دروس مدنظر جبران کنند.
اما علت شدت گرفتن تب استفاده از تدریس خصوصی به‌ویژه در ایام نزدیک به امتحانات چیست؟
زمانی که پای صحبت دانش‌آموزان و خانواده‌ها می‌نشینیم، دلیل اصلی حضورشان در کلاس‌های مؤسسات خصوصی را عدم یادگیری مناسب در کلاس درس و کیفیت پایین آموزش‌های ارائه شده در مدرسه می‌دانند.
در چنین شرایطی خانواده‌ها به‌ناچار برای جبران ضعف فرزندشان در یک یا چند درس دست به دامان مؤسسات خصوصی یا تدریس خصوصی میشوند. مبالغ مختلفی نیز برای این منظور هزینه میشود که بستگی به سابقه تدریس معلم خصوصی یا اسم و رسم آموزشگاه مربوطه دارد، به‌عنوان مثال برای یک ساعت تدریس خصوصی در منزل حداقل باید ساعتی 40 تا 50 هزار تومان هزینه کرد و صد البته که مشکلات دانش‌آموز تنها با یک جلسه تدریس خصوصی حل نمی‌شود و گاه به 5 تا 10 جلسه نیاز است.
عوامل مختلفی باعث میشود که یک خانواده به استفاده از تدریس خصوصی احساس نیاز کند که شاید بتوان دلیل مهم آن را کیفیت پایین آموزش‌های رسمی مدارس عنوان کرد، درچنین شرایطی خانواده تلاش میکند با توسل به معلم خصوصی افت کیفیت نظام آموزش رسمی را جبران کند.
زمانی که دانش‌آموز در کلاس‌های درسی که میانگین تعداد نفرات، بالاتر از میزان استاندارد است، مطالب عنوان شده از سوی معلم را فرا نمی‌گیرد برای جبران این ضعف و موفقیت در امتحانات پایان سال به‌سمت کلاس‌های خصوصی متمایل میشود و خانواده نیز مجبور است تاوان کیفیت پایین آموزش در مدرسه را با صرف هزینه‌های سنگین تقبل کند.
نظام آموزشی سایه اصطلاحی است که کارشناسان حوزه آموزش از آن یاد می‌کنند. در اصطلاحات تخصصی حوزه آموزش به کلاس‌های جبرانی و تدریس خصوصی که بر نظام آموزش رسمی کشور سایه انداخته است نظام آموزشی سایه می‌گویند.
زمانی که با تعدادی از معلمان پایتخت به گفت‌وگو نشستیم تا سهم نظام آموزشی را در گسترش بازار تدریس خصوصی واکاوی کنیم، بر این نکته تأکید داشتند که عدم یادگیری دانش‌آموز در کلاس درس تنها به روش تدریس معلم مرتبط نیست بلکه فراهم نبودن استانداردهای لازم در مدارس همچون کلاس‌های شلوغ و سنگینی و دشواری محتوای کتب درسی بیشترین سهم را در این زمینه دارند.
البته علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش صراحتاً اعلام میکند: تحمیل تدریس خصوصی به دانش‌آموز حتی اگر نیاز به آموزش خاص و فراتر از آموزش‌های عمومی داشته باشد، از سوی کادر آموزشی مدارس ممنوع است و مدیران مدارس مسئول مستقیم نظارت بر این مسئله‌اند.
ابراهیم سحرخیز معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش نیز درخصوص سهم نظام آموزشی در گسترش بازار تدریس خصوصی می‌گوید: مراجعه دانش‌آموزان به آموزشگاه‌های علمی آزاد در قالب کلاس‌های جبرانی و تقویتی در آستانه ایام امتحانات پدیده نوظهوری نیست و ریشه چندین ساله دارد. هماکنون در بحث کنکور شاهد غوغاسالاری مؤسسات خصوصی هستیم اما زمانی که سابقه دانش‌آموزانی را که در کنکور رتبه‌های برتر را کسب کرده‌اند، بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که این افراد موفقیت خود را مرهون آموزش‌های خصوصی نیستند.
وی می‌افزاید: نمی‌توان کیفیت آموزش در مدارس دولتی را به‌طور کل زیر سؤال برد. بسیاری از مدارس نمونه دولتی، تیزهوشان و هیئت امنایی جزو مدارس دولتی هستند که کیفیت آموزش‌های ارائه شده در آنها قابل قبول است البته می‌پذیریم که در مدارس دولتی مناطق متراکم شهر و مناطق روستایی نیاز به توجه ویژه‌ای داریم و در برخی مواقع عدم حضور نیروی انسانی مجرب در مدارس منجر به کاهش کیفیت آموزش میشود.
معاون سابق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ادامه می‌دهد: نحوه ارزشیابی دانش‌آموزان، تدوین کتب درسی و نظام برنامه درسی باید مطابق با تحول بنیادین آموزش و پرورش تغییر پیدا کنند چرا که این موارد در افت روند یادگیری دانش‌آموزان تأثیرگذار است. زمانی که ارزشیابی دانش‌آموز پایانی و حافظه‌محور باشد و شاهد تراکم دانش‌آموز در کلاس درس باشیم و معلم مجبور باشد حجم وسیعی از کتاب درسی را در مدت زمان معینی آموزش دهد، بدیهی است که یادگیری دانش‌آموز به‌شکل مناسبی صورت نمی‌گیرد.
به گزارش تسنیم، هماکنون در شهر تهران تعداد 950 آموزشگاه علمی غیرمجاز فعالیت می‌کنند و از سوی دیگر 150میلیون نفر ساعت دانش‌آموز تهرانی در سال از خدمات مؤسسات آموزشی آزاد استفاده می‌کنند. گردش مالی در این مؤسسات اعم از رسمی و غیررسمی در تهران 500 میلیارد تومان برآورد میشود.
چه بپذیریم و چه انکار کنیم به هر حال این یک واقعیت است که بخشی از ضعف تحصیلی دانش‌آموزان و رونق بازار مؤسسات خصوصی به‌دلیل عملکرد ضعیف نظام آموزشی کشور است. در همین رابطه نیاز است تا کیفیت مدارس دولتی عادی را گسترش داده و این دست از مدارس را بیشتر زیر چتر حمایت مالی، کیفی و آموزشی قرار دهیم.
