آشنايي با رشته‌‌ها : علوم وصنايع غذايي
اين روزها بشر پي برده است كه غذا خوردن تنها براي پاسخ به احساس گرسنگي نيست بلكه رفتاري است كه از طريق آن كمبودهاي جسم تأمين شده و سلامتي تضمين مي‌گردد. براي حفظ اين سلامتي نياز است كه انواع ويتامين‌ها، پروتئين‌ها و مواد مغذي لازم، هميشه در دسترس باشد.
طبيعي است كه بسياري از مواد غذايي در همه فصل‌ها يافت نمي‌شود، اين است كه فرهنگ نگهداري از غذا براي زمان طولاني به صورت كنسرو جا افتاده است، كنسروهايي كه در كارخانه‌هاي صنايع غذايي به صورت آماده و نميه آماده (پخته، منجمد، خشك شده، افشره و ...) تهيه مي‌شود.
از سوي ديگر ساختار غذاي مصرفي عامه مردم نسبت به گذشته تغيير يافته است، به عنوان نمونه اگر نان در سبد غذايي مردم 50 سال گذشته، بيشترين مورد استفاده را داشته است، امروزه انواع غذاهاي ديگر از جمله ماكاروني، سوسيس و كالباس و بسياري از غذاهاي آماده گياهي و حيواني، سبد غذايي عموم مردم را تشكيل مي‌دهند.
همچنين بعضي از مواد غذايي مثل روغن و چاي كه در گذشته به صورت باز استفاده مي‌شد، امروزه در كارخانه‌هاي صنايع غذايي در بسته‌بندي‌هاي بهداشتي عرضه مي‌شود.
كارخانه‌هايي كه در تشكيل و نحوه فعاليت آنها، متخصصان بسياري نقش دارند كه از جمله اين متخصصان مي‌توان به فارغ‌التحصيلان رشته علوم و صنايع غذايي اشاره كرد كه كنترل كيفيت و بهداشت مواد غذايي بر عهده آنهاست. در توضيح اين رشته مي‌توان گفت كه در هر كارخانه‌اي هدف، توليد بهترين محصول است. محصولي كه از هر جهت مطلوب و بدون عيب و نقص بوده و در عين حال ضايعات بسيار كمي داشته باشد.
براي رسيدن به اين هدف بايد بر روي توليد محصول غذايي نظارت و كنترل داشت؛ يعني از همان ابتدا كه ماده خام به كارخانه مي‌آيد تا زماني كه پس از تغييرات و تبديلات لازم، بسته‌بندي شده و براي عرضه آماده مي‌شود، بايد محصول مورد نظر كنترل و آزمايش گردد. براي مثال هنگام تهيه بيسكويت يا كلوچه از زماني كه آرد وارد كارخانه مي‌شود تا زماني كه مواد مورد نياز مثل رنگ و طعم‌دهنده‌ها به آن اضافه مي‌گردد و در نهايت ماده مورد نظر پخته مي‌شود، بايد مرحله به مرحله توسط مسؤولين آزمايشگاه نمونه‌برداري و آزمايش گردد. كه اين كار توسط متخصصان علوم و صنايع غذايي شاخه كنترل كيفي انجام مي‌گيرد.
در واقع در رشته علوم و صنايع غذايي، دانشجويان، تكنولوژي صنايع غذايي مختلف از قبيل صنايع لبنيات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزيجات و ميوه‌جات را فرا مي‌گيرند.
همچنين درباره صنايع نگهداري مواد غذايي، بسته‌بندي و كنترل كيفي مواد غذايي آموزش مي‌بينند؛ يعني دانشجو ياد مي‌گيرد كه چگونه طي فرآيندهايي، عمر مواد غذايي را ضمن حفظ كيفيت و ارزش غذايي آن، طولاني‌تر كند.
توانايي‌هاي لازم :
راز موفقيت دانشجوي اين رشته در دست‌يابي به فرآورده‌هاي جديد و عرضه آن به بازار و قابليت توافق و سازش با تقاضاي مشتريان است و چنين كاري نياز به تلاش و كوشش بسيار دارد.
از سوي ديگر دانشجوي اين رشته بايد آمادگي كار در شهرهاي كوچك يا حومه شهرهاي بزرگ را داشته باشد چون بيشتر كارخانه‌هاي صنايع غذايي خارج از شهرهاي بزرگ يا در شهرهاي كوچك مستقر هستند.
دروس مهم و پايه در اين رشته نيز شامل شيمي، زيست‌شناسي (شاخه ميكروبيولوژي) و آمار و احتمالات مي‌شود.
موقعيت شغلي در ايران :
در كشوري كه بايد مواد غذايي را براي بيش از 60 ميليون جمعيت تأمين كرد، صنايع غذايي هيچ‌وقت در انزوا قرار نخواهد گرفت براي همين فارغ‌التحصيل اين رشته اگر آمادگي كار در كارخانه يا كارگاه را داشته باشد ـ كارخانه‌هايي كه بيشتر در حومه شهر يا شهرهاي كوچك واقع شده است ـ فرصت شغلي مناسبي به دست خواهد آورد.
در ضمن فارغ‌التحصيل علوم و صنايع غذايي مي‌تواند با استفاده از سرمايه شخصي يا مشاركت با فردي كه سرمايه مورد نياز را دارد، واحد توليدي خصوصي ايجادكند.كاري‌كه تعدادي از فارغ‌التحصيلان اين رشته انجام داده‌‌اند و موفق نيز شده‌اند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس پايه:
رياضيات، فيزيك، شيمي عمومي، شيمي آلي، شيمي تجزيه، شيمي فيزيك، بيوشيمي مقدماتي، فيزيولوژي، ميكروب‌شناسي عمومي، آمار، اصول كامپيوتر، انگل‌شناسي.
دروس اصلي:
بهداشت عمومي، ميكروب‌شناسي مواد غذايي، شيمي موادغذايي ، زبان اختصاصي، روش‌هاي بررسي و پژوهش، اصول مهندسي و ماشين‌آلات صنايع غذايي، بهداشت كارگاه‌ها و كارخانجات مواد غذايي، اصول تغذيه، آب و فاضلاب كارخانجات مواد غذايي، اصول مديريت، تجزيه مواد غذايي ، مسموميت‌هاي غذايي، اصول و روش‌هاي نگهداري مواد غذايي، اصول كنترل كيفي و قوانين.
دروس تخصصي:
بيوتكنولوژي در صنايع غذايي، كنترل كيفي مواد غذايي ، صنايع روغن، صنايع محصولات قنادي و نوشابه، صنايع شير و لبنيات، صنايع غلات، صنايع سبزي و ميوه، صنايع گوشت و مرغ و شيلات، صنايع قند، صنايع بسته‌بندي، سمينار، تأثير فرآيند بر ارزش غذا، شناخت و كاربرد دستگاه‌هاي آزمايشگاهي، كارآموزي.
برگرفته از: motaleat.sanjesh.org
