پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - 28 Mar 2024
تاریخ انتشار :
چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۱ / ۰۸:۱۷
کد مطلب: 15687
۰
۶

رادیو تراپی چیست؟

    پرتودرمانی یا رادیوتراپی (به انگلیسی: Radiation therapy) یکی از مهم‌ترین شاخه‌های فیزیک پزشکی است. پرتودرمانی به درمان بیماری با استفاده از پرتوهای نافذ مانند پرتوهای ایکس و آلفا و بتا و گاما که یا از دستگاه تابیده می‌شوند یا از داروهای حاوی مواد نشاندارشده ساطع می‌شوند گویند . کاربرد اصلی پرتو درمانی در معالجه و یا تقلیل امراض سرطانی می‌باشد.   پیشینه
مشخص نیست که چه کسی برای نخستین مرتبه در تاریخ از پرتوهای یونیزان برای مقاصد درمانی استفاده کرد، اما یکی از اولین کوششهای اینچنینی متعلق به سال ۱۸۹۶ است که ویکتور دسپن بطور ناموفقی سعی در درمان سرطان معده با پرتوهای ایکس نمود. در آن زمان پرتوها دارای انرژی کافی نبودند و لذا پرتودرمانی را فقط برای غده های سطوحی امکان پذیر می نمودند. این وضعیت البته با ابداع تجهیزات ویژه ۲۰۰ کیلوولتی در سال ۱۹۲۲ میلادی دچار دگرگونی شد.در همان سال، یک جراح اتریشی بنام لئوپولد فرویند  چگونگی درمان یک خال گوشتی توسط پرتوهای اشعه ایکس را برای نخستین بار به انجمن پزشکی وین نشان داد. سالهاست که خدمات رادیوتراپی در کشور ما توسط پزشکان متخصص به بیماران ارائه می گردد. ولی متاسفانه به دلیل باورهای غلط عده ای از بیماران نسبت به عوارض رادیوتراپی ، میزان گرایش عموم به این درمان زیاد نیست. در این میان عدم اطلاع کافی تعدادی از پزشکان در مورد رادیوتراپی به باورهای نادرست. دامن می زند . در این خصوص ، گفتگویی با دکتر " بهرام مفید "‌رادیوتراپیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است.   پرتو درماني يكي از روشهاي درماني در دانش پزشكي براي درمان سرطان است. در جريان پرتو درماني با استفاده از اشعه يا پرتوهاي داراي انرژي زياد ( پرتو يونيزان ) سلولهاي بيمار يا مشكوك را از بين مي بريم. پرتو درماني مي تواند مانند ساير درمان ها براي بيمار عوارضي داشته باشد. خوشبختانه اكثر عوارض گذرا و قابل كنترل مي باشند.

در این روش در اثر آسیب DNA ، سلولهای ناحیه درمان ( بافت هدف ) تخریب و ادامه رشد و تقسیم غیر ممكن میشود . اگرچه پرتو علاوه بر سلولهای سرطانی به سلولهای سالم نیز آسیب میرساند ولی اكثر سلولهای سالم بهبودی خود را دوباره بدست می آورند . هدف از پرتو درمانی از بین بردن حداكثر سلولهای سرطانی با حداقل آسیب به بافت های سالم است . روشهای مختلفی برای پرتودهی و انتقال اشعه با قدرت نفوذ متفاوت وجود دارد ، علاوه براین تعدادی از روشهای پرتو دهی میتواند بطور دقیق و كنترل شده برای درمان ناحیه كوچكی از بافت بدون آسیب به بافت و اندام های اطراف استفاده شود ، در حالیكه برای درمان نواحی بزرگتر از انواع دیگر پرتو استفاده میشود . درتعدادی از بیماران هدف از درمان تخریب كامل تومور و بعضی كوچك كردن تومور یا كاهش علائم آن است . در هر بیمار طراحی درمان برای محافظت بافت های سالم تا حدامكان انجام میشود . نیمی از بیماران سرطانی پرتودرمانی‌ میشوند . پرتودرمانی ممكن است بصورت منفرد یا همراه با دیگر روشهای درمان سرطان ( شیمی درمانی یا جراحی ) مورد استفاده قرار گیرد حتی دربعضی موارد ممكن است بیش از یك روش پرتودرمانی به كار گرفته شود .
چه موقع رادیوتراپی مورد استفاده قرار میگیرد ؟
رادیوتراپی ممكن است برای درمان انواع تومورهای جامد شامل تومورهای مغز ، پستان ، گردن رحم (Cervix  ) ، حنجره‌‌ ، ریه ، پانكراس ، پروستات ، پوست ، نخاع ، معده ، رحم یا ساركومای بافت نرم و استخوان درمان لوسمی و لنفوم ( تومور سیستم لنفاوی ) و برخی تومورهای خوش خیم به كار رود . مقدار دوز مورد استفاده در پرتودرمانی به نوع تومور و بافت یا اندام های درمعرض آسیب بستگی دارد . برای بعضی از تومورها ، پرتودهی به نواحی غیرتومورال برای جلوگیری از رشد مجدد سلولهای سرطانی صورت میگیرد . این تكنیك ، پرتو درمانی پیشگیری كننده ( Prophylactic ) نامیده میشود . رادیوتراپی همچنین میتواند به كاهش علائم بیمار مثل درد ناشی از گسترش سرطان به استخوان یا سایر بافت های بدن كمك كند . این تكنیك رادیوتراپی تسكینی ( Palliative ) نامیده میشود .   رادیو تراپی( اشعه درمانی ) یعنی استفاده از اشعه پر انرژی (معمولا اشعه X ) به منظور کشتن سلولهای سرطانی است درمان همانند عکس گرفتن از قفسه سینه بدون درد بوده و روزی چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد رادیو تراپی یک درمان موضعی است . یعنی فقط سلولهای سرطانی آن ناحیه از بدن را که به آن تابانده می شود نابود میکند

نزدیک دو سوم از بیماران سرطانی در جریان مداوای خود از پرتودرمانی استفاده می‌کنند. در سال ۲۰۰۴، این تعداد در آمریکا به ۱ میلیون نفر رسید. در این میان، سرطان پروستات، سرطان ریه، و سرطان سینه ۵۶٪ معضلات را تشکیل می‌دادند.
سلولهای سرطانی در مقایسه با سلولهای سالم به رادیو تراپی حساسیت بیشتری نشان می دهند و در نتیجه تعداد بیشتری از آنها از بین خواهند رفت البته رادیو تراپی بر سلولهای سالم ناحیه در مان نیز تاثیر می گذارد اما آنها بر خلاف سلولهای سرطانی معمولا بهبود یافته یا به سرعت خود را ترمیم می کنند.   تفاوت بین رادیوتراپی خارجی ، رادیوتراپی داخلی (براكی تراپی ) و رادیوتراپی سیستمیك چیست ؟
پرتودهی ممكن است توسط دستگاهی خارج از بدن ( رادیوتراپی خارجی ) و یا توسط منبع پرتو در داخل بدن ( رادیوتراپی داخلی ) و یا توسط مواد رادیواكتیو باز درداخل بدن انجام شود ( رادیوتراپی سیستمیك ) . نوع پرتودهی به نوع تومور ، تحمل بافت های سالم اطراف محل آن ، مسافتی كه پرتو باید در داخل بدن طی كند همچنین به سلامت عمومی بیمار ، تاریخچه بیماری و اینكه آیا بیمار از روشهای دیگر درمان استفاده خواهد كرد یا نه و مجموعه ای عوامل دیگر بستگی دارد . دربیشتر بیماران از روش پرتودرمانی خارجی و در تعداری از بیماران از سه روش پرتو درمانی خارجی ، داخلی ، سیستمیك همراه با هم و یا جداگانه استفاده میشود .
رادیوتراپی خارجی :
پرتودرمانی یا رادیوتراپی خارجی معمولاً دربیماران سرپایی مورد استفاده قرار میگیرد . در بیشتر این بیماران نیاز به بستری شدن در بیمارستان نیست رادیوتراپی خارجی برای درمان انواع سرطان شامل سرطان مثانه ، مغز ، پستان ، ركتوم ، پانكراس ، معده ، گردن رحم ، حنجره ، ریه ، پروستات و رحم استفاده میشود علاوه بر این رادیوتراپی خارجی ممكن است برای كاهش دردهای متاستاتیك و یا مشكلات دیگر ناشی از گسترش تومورها مورد استفاده قرار گیرد.
رادیوتراپی حین جراحی : Intraoperative Radiotherapy
این روش نوعی پرتو درمانی خارجی همراه با جراحی است . IIORT  برای درمان تومورهای متمركز كه نمی توان آنها را به طور كامل خارج كرد و یا ریسك عود مجدد وجود دارد استفاده می­شود. بعد از خارج كردن تمام یا بیشتر بافت تومورال یك دوز زیاد با انرژی بالا مستقیماً به محل تومور در حین جراحی داده میشود ( بافت های سالم اطراف بوسیله شیلدهای مخصوصی حفاظت میشوند ) . بیمار بعد از عمل جراحی در بیمارستان بستری میشود این روش ممكن است در درمان تومور های تیروئید ، gynecological , colorectal روده باریك و لوزالمعده ( پانكراس ) استفاده شود . این روش برای درمان برخی از انواع تومور های مغز و ساركومای لگن در بزرگسالان تحت بررسی است .
رادیوتراپی داخلی : ( Brachy Therapy )
در این روش منبع تشعشع كه در یك پوشش نگهدارنده كوچك پیچیده شده در داخل تومور و یا بسیار نزدیك به آن قرار میگیرد و Implant یا ماده كاشتنی نامیده میشود . مواد كاشتنی ممكن است در شكلهای مختلف مانند سیمهای كوچك ، تیوبهای پلاستیكی ( كاتترها ) ribbans ( رشته ای ) كپسول و یا به شكل دانه ای وجود داشته باشد . مواد كاشتنی مستقیماً در داخل بدن گذاشته میشوند . در رادیوتراپی داخلی ممكن است بیمار نیاز به بستری داشته باشد .
رادیوتراپی داخلی معمولاً به یكی از روشهای زیر انجام میشود كه هركدام به طور جداگانه توضیح داده شده است . در هر سه روش از مواد كاشتنی سربسته استفاده میشود .
رادیوتراپی داخل نسجی : ( Interstitial Rediotherapy )
در این روش ماده رادیواكتیو در داخل بافت یا نزدیك محل تومور قرار میگیرد . این روش در درمان تومور های سر و گردن ، پروستات ، گردن رحم (Cervix ) ، تخمدان ، پستان ، نواحی لگن و اطراف مقعد استفاده میشود . در رادیوتراپی خارجی پستان ممكن است یك دوز بیشتر ( Boost ) به روش داخل نسجی یا خارجی به بیمار داده شود .
رادیوتراپی داخل حفره ای : (Therapy Intracavitary )
در این روش منبع رادیواكتیو بوسیله یك اپلیكاتور در داخل بدن قرار میگیرد . این روش معمولاً در درمان تومورهای رحم استفاده میشود . محققان در حال مطالعه و بررسی انواع رادیوتراپی داخلی برای درمان دیگر سرطانها شامل پستان ، Bronchial ، گردنی ، مثانه ، دهانی ، Tracheal, Rectal ، رحم و واژن هستند .
رادیوتراپی سیستمیك : ( پزشكی هسته ای )
در این روش از مواد رادیواكتیو مانند  I131  Strontium89. به صورت خوراكی و یا تزریقی استفاده می­شود . این روش درمانی گاهی اوقات برای درمان سرطان تیروئید و لنفوم غیر هوچكینی بزرگسالان استفاده میشود . محققان در حال بررسی موادی هستند كه بتواند برای درمان دیگر انواع سرطان استفاده شود .
آیا پرتو درمانی باعث رادیواكتیو شدن بیماران میگردد ؟
بیماران تحت پرتودرمانی معمولاً نگران این موضوع هستند كه آیا این روش درمانی بدن آنها را رادیواكتیو خواهد كرد ؟ جواب این سؤال به نوع پرتو درمانی انجام شده بستگی دارد پرتو درمانی خارجی بیمار را رادیواكتیو نخواهد كرد و در این بیماران نیازی به دوری از افراد دیگر در طول درمان نیست .
در رادیوتراپی داخلی ( داخل نسجی ، داخل حفره ای ) كه با منابع رادیواكتیو سربسته انجام میشود بیمار ممكن است در بیمارستان بستری شود . در این مورد پیش بینی های لازم برای حفاظت پرتویی پرسنل بیمارستان و ملاقات كنندگان صورت خواهد گرفت . منابع سربسته بطور اساسی ناحیه اطراف خود را مورد تشعشع قرار میدهند ، بنابراین تنها ناحیه اطراف منبع ، و نه تمام بدن بیمار رادیواكتیو خواهد شد .
در رادیوتراپی سیستمیك از منابع رادیواكتیو سرباز كه وارد جریان خون میشوند استفاده میشود . مقداری از این مواد رادیواكتیو از طریق بزاق ، عرق یا ادرار بیمار از بدن خارج میشوند و تازمانیكه اكتیویته آنها به اتمام نرسیده است بدن رادیواكتیو است . بنابراین بعضی از مواقع پیش بینی های حفاظتی لازم برای افرادیكه در تماس نزدیك با بیمار هستند بكار میرود . پزشك و یا پرستار درصورت نیاز به اقدامات حفاظت پرتویی از این موضوع مطلع خواهند شد .
چگونه دوز تشعشع اندازه گیری میشود ؟
مقدار انرژی جذب شده در واحد جرم ماده دز جذبی یا دوز تشعشع نامیده می شود . تا قبل از سال 1985 واحد دوز جذبی ، راد (rad ) بود در حال حاضر از واحد گری ( Gy) استفاده میشود . یك گری برابر با rad 100 است ( 1cGy = 1 rad ) . دوز قابل تحمل بافتهای مختلف متفاوت است برای مثال كبد میتواند یك دوز مجموع cGy3000 را تحمل كند در صورتیكه كلیه ها قدرت تحمل cGy 1800 دارند . دوز مجموع معمولاً به دوزهای كوچكتر در تعداد جلسات معین كه به صورت روزانه داده میشود ، تقسیم میشود . این روش باعث افزایش تخریب سلولهای سرطانی با حداقل آسیب به بافت سالم میشود . برای نشان دادن میزان آسیب سلولهای سرطانی در مقایسه با سلولهای سالم از یك ضریب به نام نسبت درمانی (therapeutic ratio ) استفاده میشود .
منابع انرژی در رادیوتراپی خارجی جه منابعی هستند ؟
منابع پرتودهی مورد استفاده در رادیوتراپی خارجی ممكن است شامل انواع زیر باشد :
اشعه گاما یا x : این پرتوها از نوع تشعشع الكترومغناطیس محسوب میشوند ، ولی طریقه تولید آنها متفاوت است . پرتوهای x بوسیله دستگاهی به نام شتابدهنده خطی تولید میشوند . پرتوهای با انرژی پایین در تخریب سلولهای سرطانی سطحی و پرتوهای با انرژی بالاتر در درمان تومورهای عمقی تر بكار میرود . پرتوهای x میتوانند یك ناحیه بزرگ را مورد تشعشع قرار دهند . پرتوهای گاما از رادیو ایزوتوپهایی مثل ایدیدیوم Ir  و CO60   منتشر میشوند . هر عنصر در یك زمان خاص واپاشی و میزان متفاوتی از انرژی را آزاد میكند كه بر نفوذ آن به داخل بدن مؤثر است . در واپاشی كبالت پرتوی گاما منتشر میشود كه در درمان با Gamma knife  نیز مورد استفاده قرار میگیرد .
تشعشعات ذره ای ( Particle beams )
دراین روش از ذرات هسته ای پر انرژی به جای فوتون استفاده میشود . این روش درمانی ، رادیوتراپی ذره ای یا تشعشع ذره ای نامیده میشود .
تشعشعات ذره ای به وسیله شتابدهنده های خطی ، سنكروترن و سیكلوترون تولید میشود . ذرات شتابدار عبارتند از : الكترون كه به وسیله تیوب اشعه X تولید میشود ، نوترون ها كه به وسیله عناصر رادیواكتیو و تجهیزات مخصوص تولید میشوند . یونهای سنگین مثل پروتونها ، هلیوم و ذرات باردار كوچك یعنی مزون كه به وسیله شتابدهنده و یك سیستم مغناطیسی تولید میشوند . برخلاف پرتوهای ایكس و گاما ، پرتوهای ذره ای قدرت نفوذ كم دارند . بنابراین از این پرتوها معمولاً برای درمان تومورهای سطحی یا زیر جلدی استفاده میشوند .
درمان با پرتوی پروتون ( Proton beam therapy  )
در این روش از پرتوهای پروتونی استفاده میشود كه انرژی خود را در یك ناحیه كوچك ( Bragg peak ) از دست میدهند . در این ناحیه دوزهای بالا بر روی تومور با حداقل آسیب به بافتهای نرمال متمركز میشود . پروتون درمانی فعلاً در مراكز محدودی در ایالات متحده استفاده میشود . این شیوه برای درمان تومورهایی كه عمل جراحی مشكل یا پر مخاطره است به كار میرود . تحقیقات كلینیكی برای استفاده از این روش در درمان ملانومای چشم ، Retinoblastoma ( یك نوع تومور چشمی كه بیشتر در اطفال زیر 5 سال اتفاق می افتد ) ساركومای عضلات مخطط ، برخی انواع تومورهای سر و گردن ، پروستات ، مغز و ریه در حال انجام است .
منابع انرژی مورد استفاده در پرتو درمانی داخلی چه منابعی هستند ؟
منابع تشعشع مورد استفاده در رادیوتراپی داخلی عبارتند از : ایزوتوپهای رادیواكتیو مانند (I131 ) و Sr89 ، فسفر ،palladium  ، سزیم ، ایریدیوم ، فسفات یا كبالت ، منابع دیگری هم در دست بررسی هستند .
Stereo tactic radiosurgery & Stereo tactic Rodiotherapy
در روش اول از یك دوز بالا برای تخریب بافت تومورال در مغز استفاده میشود . سر بیمار در یك قالب مخصوص كه به جمجمه متصل است قرار میگیرد . از قالب به منظور تابش به خط مستقیم به تومور سر بیمار استفاده میشود . تابش دقیقاً در ناحیه مورد نظر خواهد بود . این روش بافتهای اطراف تومور عموماً از آسیب در امان خواهند ماند‌ . این شیوه به سه صورت انجام میگیرد :‌ روش متداول استفاده از فوتون های با انرژی زیاد شتابدهنده خطی كه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ Linac -based stereo tactic RT  نامیده میشود . در دومین روش از پرتوی گامای CO60 و در روش سوم از پرتوهای ذرات باردار سنگین مثل پروتونها و یونهای هلیوم Stereo tactic  استفاده میشود . این روش اكثراً در درمان تومورهای كوچك خوش خیم یا بد خیم مغز مثل مننژیوما ، و تومور هیپوفیز همچنین در درمان بیماریهای دیگر مثل پاركینسون ، صرع ، تومورهای متاستاتیك مغز ( تومورهایی كه از قسمتهای دیگر بدن انتشار یافته اند ) ، به صورت منفرد و یا همراه با رادیوتراپی تمام مغز مورد استفاده قرار میگیرند .
Stereo tactic Radiotherapy
در این روش از همان شیوه مورد استفاده در روش های قبل ولی با دوزهای پایین در تعداد جلسات متعدد استفاده میشود . دوزهای كم و تعداد جلسات زیاد نتیجه را بهبود بخشیده ، عوارض اشعه را به حداقل میرساند . این روش برای درمان تومورهای مغزی با همان روشی كه در قسمتهای دیگر بدن بكار میرود ، استفاده میشود .
در تحقیقات بالینی سودمندی این دو شیوه به صورت منفرد و یا همراه با دیگر روشهای پرتو درمانی در حال بررسی است .
دیگر روشهای مورد استفاده و یا تحت مطالعه برای بهبودی پرتو درمانی خارجی چیست ؟
تعدادی از تكنیكها و روشهای اصلاحی مورد استفاده یا تحت مطالعه برای افزایش اثرات رادیوتراپی خارجی به شرح زیر است :
-   رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی 3-D Conformal Radiation Therapy
رادیوتراپی تطبیقی برخلاف طرح درمان های قدیمی سه بعدی است و از كامپیوتر برای هدف گیری دقیق تر تومور استفاده میشود . امروزه بیشتر متخصصین سرطان شناسی از این روش استفاده میكنند . تصاویر سه بعدی CT ، MRI  ، PET ویا SPECT تهیه و به كمك نرم افزارهای مخصوص ، پرتوهایی كه با شكل تومور مطابقت دارند طراحی میشود . چون در این تكنیك بافت سالم اطراف تومور به طور وسیع از تشعشع دور است از دوزهای بالاتر برای درمان تومور می توان استفاده كرد . استفاده از این روش در تومور های Nasopharyngeal  ، پروستات ریه ، كبد و تومور های مغزی نتایج بهتری در برداشته است .
- IMRT ( Intensity-modulated Radiation therapy )
در این روش كه یك نوع رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی جدید است معمولاً از پرتوهای  x با شدتهای متفاوت برای انتقال دوزهای متفاوت پرتو به نواحی كوچك بافت به طور همزمان استفاده میشود . در این تكنولوژی نیز دوزهای بالا به تومور و دوزهای كمتر به بافتهای سالم اطراف میرسد . در برخی تكنیكها بیمار دوز روزانه بیشتری دریافت میكند و زمان كل درمان كاهش و موفقیت درمان بیشتر میشود . IMRT  ممكن است عوارض جانبی درمان را كاهش دهد. پرتودهی در این روش بوسیله یك شتابدهنده خطی مجهز به كولیماتور Multileaf انجام میشود ( كولیماتور به شكل دادن دقیق پرتوها كمك میكند ) . با چرخش دستگاه به دور بدن بیمار پرتوها از بهترین زوایا وارد تومور میشوند . پرتو ها تا حد امكان به طور دقیق با شكل تومور تطبیق داده میشوند . چون دستگاه IMRT بسیار تخصصی است مراكز سرطان شناس به ندرت از این وسیله استفاده می كنند . این تكنولوژی جدید برای درمان تومورهای مغزی ، سرو گردن ، حلق بینی ، پستان ، كبد ، ریه ، پروستات و رحم مورد استفاده قرار میگیرد . IMRT  برای هر بیمار و یا هر نوع توموری مورد استفاده قرار نمی گیرد.
پرتوهای LET Low و پرتوهای  LET High چه پرتوهایی هستند ؟
LET معرف میزان انرژی به جا مانده از پرتو در هنگام عبور از بافت است. با جذب انرژی بیشتر سلولهای بیشتری از بین میروند . LET پرتوها متفاوت است. برای مثال پرتوهای x ، گاما و الكترونها Low LET و poins و نوترونها ، یونهای سنگین high LET میباشند . تحقیق و بررسی در مورد پرتوهای High LET در حال انجام است . هزینه سنگین این تجهیزات و آموزشهای تخصصی مورد نیاز ، استفاده از این پرتوها را به مراكز اندكی در ایالات متحده آمریكا محدود كرده است .
طراحی درمان در پرتو درمانی به عهده چه كسی است ؟
مجموعه كاركنان هر مركز رادیوتراپی به طراحی و درمان بیمار كمك میكنند . تیم پرتو درمانی شامل رادیوتراپیست ، دوزیمتریست ( شخصی كه دوز كامل و دقیق پرتو را مشخص میكند ) ، فیزیست ( فردیكه كنترل دستگاه برای انتقال مقدار صحیح پرتو به محل تومور در بدن را انجام میدهد) و پرتوكار میباشد . معمولاً پرتو درمانی یك قسمت از درمان بیمار را شامل میشود در درمان تكمیلی معمولاً از شیمی درمانی استفاده میشود .
رادیوتراپیست Radiotion oncologist ، از همكاری با متخصص سرطان شناس اطفال ، جراح و رادیولوژیست ( پزشك متخصص در تهیه و تفسیر گرافیهای اندامهای بدن ) پاتولوژیست ( پزشك متخصص آسیب شناسی ) سود میبرد .
طراحی درمان چیست و چرا مهم است ؟
به دلیل تنوع روشهای پرتو دهی طراحی درمان یك گام اولیه و مهم برای درمان هر بیمار تحت پرتو درمانی است . قبل از پرتو درمانی گروه رادیوتراپی میزان و نوع پرتو را مشخص خواهند كرد .
اگر بیمار باید تحت پرتو درمانی خارجی قرار گیرد رادیوتراپیست از روشی به نام Simulation ( شبیه سازی ) برای مشخص كردن هدف پرتویی استفاده میكند در طول انجام Simulation بیمار به حالت آرام بر روی تخت قرار میگیرد و محدوده درمان توسط Simulation مشخص میشود . شبیه سازی همچنین ممكن است شامل CT یا سایر روشهای تصویر برداری برای كمك به پرتوكار در جهت طراحی پرتو دهی باشد . Simulation  ممكن است باعث تغییراتی در طراحی درمان و در نتیجه محافظت بیشتر بافت سالم از تشعشعات شود. نواحی كه باید تحت پرتودهی قرار گیرند توسط یك ماركر دائمی یا موقتی مثل خالكوبی مشخص میشود . این نشانه ها در اولین جلسه درمان برای تعیین محل دقیق پرتو دهی به كار میرود . بسته به نوع پرتو درمانی ، پرتوكار ممكن است از Mold یا وسایل دیگر برای بی حركت نگه داشتن بیمار در طول درمان استفاده كند . این وسایل معمولاً از فوم ، پلاستیك یا گچ ساخته میشوند . در بعضی موارد پرتوكار شیلدهایی را به منظور جلوگیری از نفوذ پرتو به ارگان و بافتهای اطراف محل درمان مورد استفاده قرار میدهد . زمانیكه شبیه سازی كامل شد تیم رادیوتراپی برای تصمیم گیری در مورد مقدار دوز مورد نیاز و چگونگی رساندن آن به محل مورد نظر و درمانهایی كه در مورد بیمار باید انجام گیرد تصمیم گیری میكند .
حساس كننده ها و محافظت كننده های پرتویی Radiosensitizers.radioprotectors ؟
حساس و محافظت كننده های پرتویی مواد شیمیایی هستند كه پاسخ سلول به تشعشع را تغییر می دهند . حساس كننده های پرتویی داروهایی هستند كه سلولهای سرطانی را نسبت به تشعشع حساستر می كنند . برخی از این تركیبات تحت مطالعه هستند . علاوه براین تعدادی از داروهای ضد سرطان مثل 5-flaurouracil و Cisplatin  سلولهای سرطانی را نسبت به رادیوتراپی حساستر میكنند .
محافظت كننده های پرتویی كه Radioprotectors هم نامیده میشوند داروهایی هستند كه سلولهای سالم را از آسیب ایجاد شده توسط تشعشع محافظت میكنند . این مواد ترمیم سلولهای غیر سرطانی آسیب دیده را تسهیل میكنند . Amifostine تنها دارویی است كه توسط اداره دارو و غذای ایالات متحده آمریكا (FDA ) بعنوان محافظت كننده پرتویی تأیید شده است . این دارو به كاهش خشك شدگی دهان ناشی از دریافت تشعشع زیاد در تومور غده پاروتید ( بنا گوشی ) كمك میكند . مطالعات دیگری برای تشخیص مؤثر بودن Amifostine در درمان سرطانهای دیگر در حال انجام است .
رادیوداروها (Radiopharmaceuticals ) چه داروهایی هستند و چگونه استفاده میشوند ؟
این داروها كه تحت عنوان رادیونوكلئوتید ها شناخته میشوند داروهای رادیواكتیوی هستند كه برای درمان انواع سرطان شامل تومور تیروئید ، تومور عود كرده قفسه سینه و تومور متاستاتیك استخوان استفاده میشوند . بیشترین استفاده مربوط به Samarium153  و Strontium89 می باشد . این داروها بوسیله FDA برای كاهش درد متاستاتیك استخوان تأیید شده است .
هردو دارو از طریق تزریق داخل وریدی و معمولاً در بیماران سرپایی مورد استفاده قرار میگیرند . بعضی مواقع این داروها به همراه رادیوتراپی خارجی استفاده میشود . انواع دیگر رادیونوكلئوتیدها P32 ، Rhodium186 و گالیم نیترات میباشد داروهای دیگری نیز تحت مطالعه و بررسی هستند .   عوارض جانبي پرتو درماني:

مشكلاتي كه بعنوان عوارض پرتو درماني در حين درمان ممكن است پيش آيند گرچه ناخوشايند مي باشند ولي غالبا عوارض حاد يا خطرناك نبوده و با گذشت زمان از بين مي روند ( چند هفته پس از اتمام درمان ).

بروز عوارض به نحوه درمان و منطقه درماني و ميزان تحمل بدن بيمار و مقادير پرتو ( دوز راديوتراپي ) بستگي دارد. بسياري از بيماران در حين درمان هيچگونه عوارض جانبي ندارند و براحتي به فعاليت هاي روزمره زندگي خود مي پردازند.

درمان در نواحي مختلف بدن عوارض متفاوتي خواهد داشت. شدت اين عوارض به نحوه درمان و منطقه درماني بستگي دارد ولي ممكن است علايم عمومي نيز در جريان پرتو درماني پيش آيند مثل احساس خستگي، رخوت و افسردگي.

خستگي دوران درمان:
تعدادي از بيماران چند هفته پس از شروع درمان احساس خستگي و ضعف مي كنند و ميزان فعاليت روزمره خود را كاهش مي دهند. علل خستگي در دوران درمان عبارتند از:

مصرف انرژي زياد در بدن، اضطراب ناشي از بيماري، رفت و آمدهاي روزانه براي درمان و اثرات پرتودرماني به سلولهاي سالم و بافت هاي طبيعي بدن.

اگر از عارضه خستگي ناراحت هستيد مي توانيد طي مدت درمان فعاليت خود را محدودتر كرده و بيشتر استراحت نموده، مدت خواب شبانه را افزايش داده و در صورت نياز چند استراحت كوتاه روزانه داشته باشيد و در ضمن سعي كنيد براي انجام كارهاي روزمره از افراد خانواده كمك بگيريد.

عوارض پوستي منطقه درمان:

در حين درمان پوست منطقه درمان حالت خشكي و خارش پيدا مي كند نكته مهم آنست كه با خاراندن يا ساييدن يا هر تحريك محيطي منطقه درمان را آزرده نكنيد. از هيچ پودر، پماد و يا كرم در اين منتطقه استفاده نكنيد. در صورتيكه شدت علايم پوستي زياد باشد مي توان با احتياط از روغن سبك مخصوص بچه استفاده كرد. تغييرات پوست بصورتهاي شبيه آفتاب سوختگي، قرمز يا تيره تر شدن پوست ظاهر مي شوند. حتي الا مكان از تابش مستقيم اشعه آفتاب به منطقه درمان پرهيز كنيد.

اكثر اين علايم در چند هفته پس از درمان از بين مي روند. ممكن است تيرگي پوست مدت زيادتري باقي بماند. اگر علايم پوستي شدت يابند و سطح پوست ترشح پيدا كرده يا تاول و زخم ايجاد شود فورا به پزشك معالج خود اطلاع دهيد.

لباسهاي نخي و خنك و حتي الامكان گشاد بپوشيد.

از منطقه درماني علامت گذاري شده حفاظت نماييد و مراقب باشيد با تعريق علايم پاك نشود.

از خاراندن، مصرف دارو و پودر يا مواد آرايشي و نيز شستشوي منطقه درمان حتي الامكان بپرهيزيد.

شستشوي منطقه درمان دو اشكال ايجاد مي كند:

الف – غالبا واكنش پوستي ناشي از درمان تشديد مي شود.

ب – علايمي كه براي تعيين منطقه درمان روي پوست كشيده شده اند پاك مي شوند.

بطور كلي توصيه مي شود براي نظافت، منطقه درمان را با آب ولرم خيس كرده و با حوله نرمي آرام خشك كنيد.

از مصرف مواد آرايشي، عطر و لوسيون در منطقه درمان خود داري كنيد.

ريزش مو:

ريزش موهاي منطقه درمان با شدت هاي متفاوتي رخ مي دهد. پرتو درماني موضعي بر روي موهاي ساير نقاط بدن اثري نخواهد داشت. در اكثر موارد رويش مو پس از درمان رشد طبيعي خواهد داشت ولي ميزان رويش مجدد مو به منطقه درماني و مقدار اشعه داده شده بستگي دارد. در اكثر موارد ريزش مو ترميم نمي شود.

شما مي توانيد منطقه درمان ( مثلا سر ) را با كلاه يا هر پوشش دلخواه بپوشانيد برخي بيماران تا رويش مجدد مو از كلاه گيس استفاده مي كنند.

بي اشتهايي:

ممكن است در دوره پرتو درماني دچار بي اشتهايي شويد. تغييرات ايجاد شده در سلولهاي سالم مي تواند سبب بروز تهوع، درد معده، تغييرات چشايي و تغيير در طعم غذاها و اختلال در بلع و يا ساير مسائل گردد كه در نتيجه بيمار دچار بي اشتهايي مي شود.

بيماراني كه پرتو درماني خارجي مي شوند نبايد براي چند هفته دچار اختلال تغذيه باشند. حتي اگر ميل به غذا نداريد سعي كنيد حتي الامكان مواد پروتئيني و كالري را به ميزان لازم به بدن خود برسانيد.

اختلال تغذيه و بي اشتهايي مي تواند با كاهش قدرت بدني شما، ترميم بافتهاي سالم تخريب شده را به تاخير اندازد. يكي از نكات مهم براي ادامه درمان مصرف غذاي كامل و كافي مي باشد تا بتوان درمان و عوارض آن را تحمل نمود.

بيماراني كه ميزان تغذيه و وضع جسمي بهتري دارند درمان را به مراتب بهتر تحمل مي كنند.

با توجه به نكات زير مي توانيد در بهبود تغذيه بكوشيد:

·         قبل از هر وعده غذايي كمي قدم بزنيد تا اشتهاي شما بيشتر شود.

·         هر موقع احساس گرسنگي كرديد غذا ميل كنيد حتي اگر وقت شام يا ناهار  نباشد.  حتي مي توانيد در طول روز به جاي سه وعده غذاي حجيم به دفعات غذاي سبك بخوريد.

·         محيط مناسبي براي غذا خوردن بوجود آوريد. مي توان از نور كم، موسيقي مناسب و رنگ هاي شاد براي سفره و وسايل تغذيه يا هر وسيله و محيطي كه سبب افزايش اشتها شود استفاده كرد.

·         از غذاهاي متنوع و مطلوب خودتان استفاده كنيد.

·         اگر از مصاحبت افراد يا دوستان لذت مي بريد سعي كنيد با آنها غذا بخوريد.

·         از نوشيدنيهايي كه دوست داريد همراه غذا استفاده كنيد.

·         در صورتيكه واقعا بي اشتها باشيد و حجم غذاي مصرفي شما كم باشد بهتر است از مواد غذايي پر كالري مانند كره يا مارگارين، سوپهاي مخلوط با مواد مغذي و كرم هاي غليظ شده لبني استفاده كنيد.

·         اگر ميل به غذاهاي جامد نداريداز مايعاتي كه حاوي مواد پر انرژي مثل پودر شير، ماست، تخم مرغ، عسل يا مواد مغذي آماده مي باشند استفاده كنيد.

·         اگر درحين جويدن يا بلع غذا دچار درد مي شويد بهتر است از غذاهاي نرم و مايعات استفاده كنيد.

·         يكي از مهمترين عوامل بي اشتهايي بيماران، اضطراب و ترس ناشي از بيماري است. با حفظ آرامش روحي خود مي توانيد سلامت جسمي، نشاط و اشتهاي بيشتري داشته باشيد

اثرات پرتو درماني در خون:

گاهي پرتو درماني مي تواند سبب كاهش برخي عناصر خوني مانند گلبولهاي سفيد يا پلاكتها شود. گلبولهاي سفيد در برابر عفونت هاي مختلف بدن نقش دفاعي دارند و پلاكتها نيز در انعقاد خون موثرند.

غالبا در جريان پرتو درماني از شما آزمايش ساده خون ( اندازه گيري گلبولهاي خون و پلاكت ) درخواست خواهد شد. انجام اين آزمايش براي كنترل وضع خوني شما ضروري است و جهت نمونه گيري در آزمايشگاه نياز به ناشتا بودن نيست.

گاهي بعلت كاهش عناصر خوني پزشكمعالج درمان شما را تغيير داده يا مدتي قطع مي كند تا عناصر خوني به ميزان طبيعي برسند.

مسائل مربوط به معده و روده ها:

اگر پرتو درماني معده يا روده ها انجام شود ممكن است ناراحتي معده يا اسهال پيش آيد. پزشك معالج شما در اين موارد داروهاي مناسب تجويز خواهد نمود.

نحوه برخورد با حالت تهوع :

برخي بيماران پس از انجام پرتو درماني احساس تهوع دارند. اگر شما نيز چنين حالتي داريد سعي كنيد چند ساعت قبل از درمان غذاي سنگين نخوريد، احتمالا وقتي معده شما خالي باشد حال تهوع كمتر خواهد بود.

اگر درد معده ناراحتتان مي كند، قبل از درمان مي توانيد خوراكي سبك همراه با اب سيب بخوريد. معمولا درد معده در افرادي ظاهر مي شود كه اضطراب و نگرانيهايي در مورد بيماري يا درمان خود دارند.

از غذاهاي محرك ( حاوي ادويه هاي مختلف )  و حاوي چربي زياد پرهيز نموده و در فواصل وعده هاي غذايي از نوشابه هاي خنك استفاده كنيد. حتي الامكان حجم غذاي مصرفي تان كم باشد ولي مي توانيد دفعات غذا خوردن را زياد كنيد.

نحوه برخورد با اسهال:

اسهال غالبا در هفته سوم يا چهارم پرتو درماني ناحيه شكم و لگن پيش مي آيد. علاوه بر توصيه ها و داروهاي لازم كه پزشك معاج تان تجويز خواهد كرد به نكات زير توجه كنيد:

· بيشتر از رژيم مايعات استفاده كنيد. در مورد انواع مايعاتي كه مي توانيد مصرف كنيد از پزشك يا پرستار خود سئوال كنيد. معمولا آب سيب ، چاي كمرنگ و آب گوشت مفيد هستند.

·   از مصرف مايعات و غذاهايي كه سبب تحريك گوارشي مي شوند( مانند قهوه، لوبيا، كلم و مواد ادويه دار ) خودداري كنيد.

·  اگر شير يا فرآورده هاي آن سبب تحريكات گوارشي شما مي شوند مصرف آنها ار محدود يا موقتا قطع كنيد.

·  رژيم غذايي روزانه حاوي پتاسيم زياد باشد مي توان با مصرف موز، سيب زميني و هويج يا داروهاي حاوي مواد معدني پتاسيم دفع شده را جبران كرد.

مسلما علايم گوارشي شما پس از ختم پرتو درماني بهبود خواهند يافت سعي كنيد در حين درمان با رعايت نكات گفته شده حتي الامكان مواد غذايي و كالري لازم روزانه را به بدن خود برسانيد.

اثرات پرتو درماني بر اندامهاي ج ن س ي :

در صورتيكه پرتو درماني لگن انجام شود ممكن است تاثير بر اندام هاي جنسي پيش آيد بشدت و نحوه اين تاثير بر منطقه درماني و ميزان اشعه اي كه به اندام جنسي مي تابد بستگي دارد.

برخي از عوارض ناشي از درمان پس از پرتو درماني از بين خواهند رفت ولي برخي بمدت طولاني يا هميشه باقي مي مانند. پزشك معالج شما در مورد هر كدام توضيح كافي به شما خواهد داد.

اثرات پرتو درماني به قدرت باروري:

پرتو درماني مي تواند در صورت برخورد به ناحيه بيضه ها ميزان توليد اسپرم و نيز قدرت باروري را كاهش دهد. ولي اين نكته بدان معني نيست كه امكان باروري ازبين مي رود. در اين مورد با پزشك خود به صراحت و دقت صحبت كنيد. در صورتيكه حفظ اسپرم ( از طريق بانك اسپرم ) وجود داشته باشدمي توانيد با حفظ اسپرم براي باروري در آينده شانس بيشتري داشته باشيد.

خانم هايي كه در ناحيه لگن پرتو درماني مي شوند دچار قطع پريود ماهانه و بروز برخي علائم يائسگي خواهند شد. پرتو درماني مي تواند سبب خارش، سوزش يا خشكي واژن شود در اين مورد با پزشك خود مشورت كنيد.

ارتباط ج ن س ي :

در جريان پرتو درماني لگن به خانم ها توصيه مي شود نزديكي جنسي نداشته باشند. مشكلات مربوط به ارتباط جنسي بيماران معمولا طي چند هفته پس از درمان بر طرف خواهد شد. انجام پرتو درماني در مرد يا زن معمولا تاثيري بر جنبه روحي و نحوه آميزش جنسي نخواهد داشت.

عوارض پرتو درماني در درمانهاي سر و گردن:

بسياري از بيماران براي درمان ضايعاتي كه در سر و گردن دارند بخوبي توسط پرتو درماني درمان مي شوند.

همه بيماراني كه مي بايست در مناطق سر و گردن يا قسمت فوقاني قفسه سينه پرتو درماني شوند ضروري است به بهداشت دهان خود توجه كافي نمايند. عوارض پرتو درماني در اين منطقه غالبا دندان ها، لثه و بافت هاي دهان را تحت تاثير قرار مي دهد.

براي جلوگيري از مشكلات ناحيه دهان به موارد زير توجه نماييد:

·         از مصرف ادويه جات و غذاهاي سفت خود داري كنيد.

·         از مصرف غذاهايي كه شيريني غليظ دارند خود داري كنيد تا از پوسيدگي دندانها پيشگيري شود.

·         بطور منظم دهان و دندانهاي خود را شسته و پاكيزه نگه داريد.

·         از دهان شويه هاي حاوي الكل استفاده نكنيد چون مخاط دهان را خشك مي كند.

از مسائل ديگري كه در جريان درمان ناحيه سر و گردن رخ مي دهند درد گوش و نيز تورم ناحيه زير چانه است در اين مورد پزشكتان به شما توضيح خواهد داد.

    پرتودرمانی نوین
در پرتو درمانی از شتابدهنده‌هایی ویژه برای تولید الکترون جهت نفوذ به درون بدن بیمار استفاده می‌شود. از پرتوهای فوتونی پر انرژی نیز استفاده می‌شود.

برای نمونه می‌توان از سیستم‌های چاقوی گاما، سایبر نایف، لیناک و توموتراپی نام برد. اما گاهی نیز از تکنیک‌های کاشت رادیو ایزوتوپ، همانند برکیتراپی نیز استفاده می‌گردد.

در روشهای پرتودرمانی نوین نیز از پرتوهای با انرژی بالا از پروتون یا نوترون نیز استفاده می‌گردد (که به آن پروتون درمانی و درمان با گیراندازی نوترون بور گویند) و استفاده از یونهای سنگینتر نیز در مرحله تحقیقات است.     شیوه های جدید رادیوتراپی چیست ؟
گرما درمانی ( استفاده از حرارت ) همراه با رادیوتراپی در حال مطالعه است محققان دریافته اند ، تركیب حرارت و پرتو میتواند میزان پاسخ دهی بعضی تومورها را افزایش دهد .
محققین همچنین در حال مطالعه در مورد استفاده از آنتی بادیهای نشان دار برای انتقال تشعشع به طور مستقیم و صحیح به محل تومورند كه رادیوایمونوتراپی ( Radio immunotherapy ) نامیده میشود . آنتی بادیها ، پروتئینهای مخصوصی هستند كه بوسیله بدن در پاسخ به حضور آنتی ژنها ( موادیكه به عنوان عوامل خارجی توسط سیستم ایمنی در نظر گرفته میشوند ) ساخته میشوند . این آنتی بادیها میتواند در آزمایشگاه و در اتصال با مواد رادیواكتیو (طی روندی كه نشان دار كردن نامیده میشود ) ساخته شوند . این مواد بداخل بدن تزریق و بدنبال سلولهای سرطانی تخریب شده میگردند . این روش میتواند ریسك آسیب پرتویی سلولهای سالم را به حداقل برساند . موفقیت در این تكنیك به تشخیص صحیح ماده رادیواكتیو و مشخص كردن دوز مؤثر و ایمن مورد استفاده در این شیوه بستگی دارد . استفاده از رادیوایمونوتراپی در برخی از تومورها شامل لوسمی ، NHL ، Colorectal و تومورهای كبد ، ریه‌ ، مغز ، پروستات ، تیروئید ، پستان ، تخمدان و لوزالمعده تحت بررسی است .   پرسش و پاسخ: آيا عوارض جانبي در همه بيماران ديده مي شود؟

خير – عوارض از فردي به فرد ديگر متفاوت است. برخي هيچگونه عارضه اي در حين درمان ندارند و برخي مشكلات ناشي از عوارض درمان را نشان مي دهند.


رادیو تراپی چگونه انجام می شود؟
رادیو تراپی با استفاده از دستگاههای بزرگی که اشعه x و گاهی اشعه گاما یا الکترون تولید می کنند انجام می شود بیمار را به دقت بر روی تخت در مان می خوابانند آنگاه دستگاه دقیقا بالای منطقه ی سرطانی تنظیم می شود
بیمار باید قبل از شروع دوره رادیو تراپی در جلسه ی طرح درمان شرکت کند

طرح درمان چیست؟
بیماری که با رادیو تراپی تحت درمان قرار میگیرد باید طرح درمان منحصر به فردی داشته باشد
طرح درمان به وسیله ی ماشین بزرگی به نام سیمولاتور ( شبیه ساز) انجام می شود
فیزیکدانانی که با پزشکان کار میکنند ، مقدار اشعه ای را که به آن ناحیه تابانده خواهد شد ، بدقت محاسبه می کنند
بیمار را بر روی تخت سیمولاتور که همان تخت درمان است می خوابانند و از بیمار می خواهند که بسیار آرام و بی حرکت باشد . سیمولاتور به دور بیمار شروع به چرخش می کند و انواع صداهای نا آشنا به گوش بیمار خواهد رسید.
پزشکان پس از تعیین منطقه درمان این ناحیه را به وسیله ی یک یا چند ناتوی کوچک مشخص خواهند کرد.

بیمار چه زمانی باید برای درمان مراجعه کند؟
اکثر بیماران هر هفته برای درمان مراجعه میکنند با این حال گاهی رادیوتراپی فقط یک یا دو بار در هفته انجام می شود و در برخی مواقع بیش از یکبار در روز تجویز می شود به طور کلی دوره رادیو تراپی چندین هفته به طول می انجامد
بیشتر مردم به صورت بیماران سرپایی که هر روز به بخش مراجعه می کنند رادیو تراپی می شوند.   آیا همزمان با از بین رفتن تومور ، سلولهای مجاور آسیب می بینند و آیا نگرانی بیماران نسبت به عوارض رادیوتراپی ،‌به جاست ؟
درست است که همزمان ، سلولهای اطراف تومور آسیب می بینند و این مسلما" یکی از عوارض رادیوتراپی است ، اما بیماران نباید در این مورد نگران باشند زیرا پزشک قبل از درمان ، کاملا" به این مساله توجه می کند و با توجه به منطقه تومور، میزان اشعه را طوری تنظیم می کند که کمترین آسیب به سلولهای اطراف برسد. درغیر اینصورت با یک بار اشعه دادن به میزان زیاد ، تومور به یکباره از بین می رفت و آسیب فراوانی نیز وارد می شد که قابل جبران نبود. در حقیقت آسیب سلولهای اطراف ، یک محدودیت برای رادیوتراپیست محسوب می شود.

آیا میزان اشعه مورد استفاده در مورد تمام اندام ها، یکسان است ؟
خیر میزان اشعه براسا س نوع و محل تومور انتخاب میشود. برای اندام های حساسی مثل ریه ، روده و معده میزان اشعه کمتر و برای دست و پا اشعه قوی تری استفاده خواهد شد.

عوارض جانبی رادیوتراپی چیست ؟
مهمترین عارضه جانبی رادیوتراپی ، عوارض پوستی و سوختگی محل مورد نظر است . ولی منظور از سوختگی در 90 درصد موارد تنها تغییر رنگ پوست و به ندرت سوختگی های درجه اول است . گاهی سوختگی از درجات بالاتر هم اتفاق می افتد که شیوع بسیار کمی دارد و بیماران نباید نگران این قضیه باشند. اصولا مشکل رادیوتراپی در جامعه ما نگرانی مردم از سوختگی است . ولی با افزایش سطح تبحر پزشکان و دستگاههای جدید این مشکل ، بسیار کم اتفاق می افتد.
سایر عوارض رادیوتراپی بستگی به محل تومور دارد . مثلا" پس از اشعه دادن به تومورهای شکم ، تا مدتی عوارضی مثل اسهال ، مشکلات گوارشی و سوزش ادرار دیده میشود که دائمی نیست .

چه کسانی نمی توانند تحت درمان با رادیوتراپی واقع شوند ؟
دو دسته از افراد نمی توانند از رادیوتراپی استفاده کنند. گروه اول خانم های باردار هستند که مطلقا" نمی توانند تحت درمان واقع شوند. دسته بعدی افرادی هستند که قبلا" تحت درمان دوره ای با اشعه قرار گرفته اند. در مورد این افراد ، درصورت عود تومور و لزوم استفاده مجدد از اشعه ، از دوز پایین تر اشعه استفاده می شود.

آیا تمام سرطان ها با رادیوتراپی قابل درمان هستند ؟
خیر. درسرطانهایی مثل لوسمی ( نوعی سرطان خون) که سلولهای سرطانی در کل گردش خون وجود دارند نمی توان از اشعه استفاده کرد. اما در تومورهای اندام های مختلف مثل تومور روده یا ریه از رادیوتراپی استفاده زیادی میشود. در واقع 60? از بیماران برای این قسمت از درمان ارزشی قایل نیستند و بیشتر تمایل به شیمی درمانی دارند. چون رادیوتراپی هنوز برای مردم کاملا" شناخته شده نیست.

چرا بیماران ارزش زیادی برای رادیو تراپی قائل نیستند و برای حل این مشکل چه باید کرد ؟
شاید یکی از دلایل این باشد که ما در ایران یک مرکز کامل و مجهز مختص سرطان نداریم . تا تمام مراحل درمان سرطان از قبیل جراحی ، رادیولوژی مخصوص ، شیمی درمانی و رادیوتراپی را پوشش دهد. در ضمن مراکز درمانی ما به نسبت حجم بالای بیماران ، بسیار محدود است و علاوه بر همه این ها میزان اطلاع پزشکان عمومی و حتی برخی متخصصین نسبت به رادیوتراپی بسیار کم است بنابراین بیماران به درمانهای دیگر سوق داده می شوند.
برای آشنایی بیشتر مردم رسانه ها ، خصوصا" صدا و سیما نقش بسیار مهمی دارند تا رادیو تراپی نقش موثر آن برای عموم مردم بیشتر معرفی شود. البته در حال حاضر متاسفانه به دلیل تعداد زیاد مبتلایان به سرطان ، کم کم مردم بیشتر با رادیوتراپی آشنا می شوند.

آیا رادیوتراپی توسط بیمه های دولتی پوشش داده می شود ؟
بیمه های دولتی ، رادیوتراپی درمراکز دولتی را پوشش می دهند. اما چون مراکز دولتی پاسخ گوی تعداد زیاد بیماران نیستند، مراکز خصوصی مطرح میشوند و متاسفانه بیمه ها با مراکز خصوصی به سختی قرار داد می بندند و هزینه ای هم که توسط بیمه پرداخت می شود ناچیز است . شاید بتوان مشکل دیگر رادیوتراپی را هزینه بالای آن عنوان کرد.

در حال حاضر چه پیشرفت هایی در زمینه رادیوتراپی صورت گرفته است ؟
یکی از نقاط عطف علم رادیوتراپی ، اختراع دستگاههای شتاب دهنده است که امروز ه به بازار آمده است و مراکز محدودی هم در تهران و شهرستانها دارای این دستگاه هستند. در دستگاه شتاب دهنده اشعه با انرژی بیشتری به زیر پوست انتقال داده میشود و عوارض پوستی آن بسیار کم است و توموری که در عمق واقع شده است ، انرژی بالایی دریافت کرده و درمان موثرتر است و قسمت های مجاور تومور هم کمتر هدف اشعه واقع می شوند.
پیشرفت دیگری که در زمینه رادیوتراپی مطرح است ایجاد روش های سه بعدی است که توسط سی تی اسکن ابتدا نقشه تومور از جهات مختلف کشیده میشود و زمانی که اشعه داده میشود دقیقا" اشعه به خود تومور اصابت کرده و حتی زمانی که تومور تغییر جهت می دهد ، دستگاه نیز جهت خود را عوض می کند و باز دقیقا" به خود تومور اشعه داده می شود و اندام ها و سلول های اطراف از آسیب در امان می مانند و عوارض جانبی درمان به حداقل می رسد./ پاسخ ها از : رامین سلیم نژاد -کارشناسی ارشد آناتومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد         برگرفته از كتاب: Radiation therapy and you: a guide to self-help during treatment
'گردآورنده: دکتر سودابه شهید ثالث - متخصص رادیوتراپی انکولوژی
نام شما

آدرس ايميل شما
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود
  • نظرات پس از تأیید مدير حداكثر ظرف 24 ساعت آينده منتشر می‌شود

علیرضا نائیج
Iran, Islamic Republic of
جناب سلیم نژاد عزیز ممنون از اطلاعات جامع و روشن کننده شما در مورد رادیو تراپی
با سپاس فراوان از شما
mehdi
Iran, Islamic Republic of
با عرض سلام و خسته نباشید
تشکر از مدیریت سایت بابت مطالب آموزنده و ارزشمند
بنده در جایی دیگر در مورد عوارض پرتو درمانی مطالبی را خواندم که فکر میکنم برای کاربران هم ارزشمند باشد.
http://www.avayesalamati.com/کلینیک-آوای-سلامتی/ID/111/عوارض-پرتودرمانی
Iran, Islamic Republic of
ایا با پرتو درمانی میشود تا حدودی بیماری پارکینسون رادرمان کرد؟؟؟
مهدیه کاویانپور
Iran, Islamic Republic of
چه رشته هایی می تونن در این زمینه کار کنن؟
م ش
Iran, Islamic Republic of
ایا ملافه نخی میتوان زیر بیمار انداخت
miladparsa
Iran, Islamic Republic of
با سلام...میشه بفرمایین تعریف درست و جامع فیزیست چیه؟؟؟
دربارۀ تاثیرات عجیب «ترس از پشیمانی»
چگونه با ذهن آگاهی حواس کودکان مان را جمع کنیم؟
تقاضا برای سلب اختیار تشخیص اختلال اسکیزوفرنی توسط روانشناسان بالینی!
چرا نباید برای جلب محبت یا عشق التماس کنیم؟
ویژگی‌های یک اردو مطالعاتی خوب چیست؟
چطور از فکر کردن بیش از حد به یک موضوع جلوگیری کنیم؟
نوجوانان آمریکایی بدون تلفن همراه احساس بهتری دارند
من با دروغ گفتن و آه وناله پول درمیارم
افراد کمال‌گرا چه ویژگی‌هایی دارند؟
كودكان را قرباني حرف مردم نكنيد
خودبیمارانگاری از خود بیماری مرگبارتر است!
راه‌ درمان تب بالای تمایل به عمل‌های زیبایی چیست؟
برای شنا کردن به سمت مخالف رودخانه قدرت و جرات لازم است وگرنه هر ماهی مرده ای هم می تواند از طرف موافق جریان آب حرکت کند.