چرا با دیگران سازش نداری؟

برخی افراد از لحاظ شخصیتی بسیار سخت و غیرقابل انعطاف هستند. این افراد معمولا بندرت می‌توانند با اطرافیان خود سازش داشته باشند و در روند زندگی روزمره خود بسیار سختگیر هستند. آنها در مقابل ناکامی‌ها (مانند گرفتاری‌های اجتماعی، تغییر در محیط کار یا زندگی، فقر، فقدان اعضای خانواده و...) بشدت برآشفته می‌شوند و در برابر تغییر مقاوم هستند. همچنین میزان پرخاشگری در آنها بالاتر است و کنترل تکانه ندارند و بسادگی نمی‌توانند احساسات خود را کنترل کنند.
این افراد به دلیل انعطاف‌پذیر نبودن، هم به خودشان و هم به اطرافیانشان صدمه می‌زنند و روابط اجتماعی و بین فردی آنها تحت تاثیر عدم انعطاف آنها قرار می‌گیرد و با این که ممکن است در جمع زندگی کنند، اما عملا در زندگی خود تنها هستند. از لحاظ بالینی نیز این افراد مستعد ابتلا به افسردگی و اختلالات روان‌شناختی هستند.

برای جلوگیری از آسیب‌های روانی ناشی از سخت بودن لازم است انعطاف‌پذیری را تمرین کنیم و بدانیم یکی از ویژگی‌هایی که به فرد کمک می‌کند تا در شرایط ناکامی و پراسترس زندگی عملکرد موفق‌تری داشته باشد، انعطاف‌پذیری است. داشتن روحیه انعطاف‌پذیر، عموما به تصمیم‌گیری‌های صحیح می‌انجامد و نشان‌دهنده آرامش روانی و ذهنی فرد است.

انعطاف‌پذیرها این ویژگی‌ها را دارند:

صبوری
امیدواری
خوشبینی
آمادگی تغییر داشتن
مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی

سازگاری بیشتر در شرایط مختلف
مهارت تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی
واکنش مناسب نسبت به احساسات و هیجانات
داشتن تفکر باز درمورد عقاید، باورها و سنت‌های مختلف
توجه کردن به تجارب گذشته و علاقه مند به تجربه کردن شرایط جدید
-
انعطاف‌پذیر بودن لزوما به معنای داشتن روابط اجتماعی گسترده و برونگرایی نیست، بلکه افراد منعطف می‌توانند ارتباط کارآمدتری با اطرافیان خود برقرار کنند.

انعطاف‌پذیری بهتر است از دوران کودکی ایجاد شود و افراد در ده سالگی به ویژگی‌هایی مانند عزت نفس، خودکارآمدی، کنترل درونی، استقلال و کنترل تکانه دست می‌یابند. لذا می‌توان با تمرینات گروهی و استفاده از درمان‌های روان‌شناختی و بازی درمانی این مهارت را در کودکان ایجاد کرد. در بزرگسالان نیز این ویژگی می‌تواند ایجاد شود. برای ایجاد آن گام اول خودشناسی است. یعنی آگاهی کامل از نقاط قوت و ضعف خود و بررسی میزان انعطاف‌پذیری توسط خود فرد. همچنین لازم است فهرستی از تغییرات مختلفی که فرد در برابر آنها مقاوم است، تهیه شود و به میزان استرس ناشی از تغییر امتیاز داده شود. فرد باید تمرین کند در زمان حال زندگی کند و از جست‌وجوی گذشته پرهیز کند و ارزش‌ها و اصول غیرقابل تغییر خود را بازنویسی کند و برای تمرین لازم است از مواردی که کمترین تنش را در فرد ایجاد می‌کند، شروع کند.

-

*دکتر مهرنوش دارینی
روان‌شناس و مشاور