لطفا بي ملاحظه نباشيد!
جناب سعدي در باب اول گلستان آورده است: «يکي از ملوک بي انصاف، پارسايي را پرسيد: از عبادت ها کدام فاضل تر است؟ گفت: تو را خواب نيم روز تا در آن يک نفس خلق را نيازاري.» ... هيچ شده است آرزو کنيم افراد بي ملاحظه دور و برمان به علتي که اميدواريم جز خير نباشد، غايب شوند، به ماموريت فرستاده شوند، به سفري بلندمدت بروند و ... تا شايد مدتي از بي ملاحظگي هايشان در امان باشيم؟ آيا تصور نمي کنيم ممکن است ديگران عين همين آرزوها را درباره خود ما داشته باشند؟
در زندگي پردغدغه و پرتنش امروزي و با مردمي پرمشغله، آپارتمان هايي کوچک و کم جا با سقف، کف و ديوارهايي که حتي صداي جويدن غذا را هم مي توان از ورايشان شنيد و همچنين با اين همه خيابان هاي شلوغ و پرآمد و شد، با پياده روهايي پر عابر، دستفروش، موتور و درميان اين همه هياهو، ديگر چه جايي براي آزردن يکديگر هست؟! همان طور که دوست نداريم ديگران ، خواسته يا ناخواسته، مزاحممان شوند و با گفتار، رفتار و کردارشان آزارمان بدهند، لازم است ما هم به نوبه خود مراقب باشيم تا براي ديگران مزاحمتي ايجاد نکنيم. بي ملاحظگي صرف را، اگر به عمد و همراه با غرض ورزي نباشد، شايد بتوان معصومانه ترين و ناخواسته ترين نوع مردم آزاري در نظر گرفت؛ گرچه از نگاه ديگران، آزار ، آزار است، چه به عمد باشد چه غير عمد.
مي توان گفت فرد بي ملاحظه تا حدودي نگرش و رفتاري شبيه به کودکان دارد؛ مانند بچه ها مي خواهد «همين حالا» به خواسته هايش، هرچه که باشد، برسد، بي آن که نگاهي به اطراف بيندازد و جوانب گوناگون آن خواسته را بسنجد! اشکال فرد بي ملاحظه، بي توجهي اوست: بي توجهي به خود و به ديگران.اکنون که صحبت از ميزان توجه ما به رفتار، گفتار و کردار خودمان و به احساسات، خواسته ها و واکنش هاي ديگران است، ببينيم چه کنيم تا با ملاحظه تر شويم؟
رفتار ملاحظه کارانه به اين معناست که غير از خودمان، ديگران را هم ببينيم و ياد بگيريم به گونه اي رفتار کنيم تا در عين رعايت حق و حقوق و حفظ حرمت خودمان، حريم و حرمت ديگران را هم حفظ کنيم، چنان که نه تنها آزارمان به ديگران نرسد، بلکه در حد توانمان بتوانيم مشکلي از مشکلاتشان حل کنيم و کمکي هرچند کوچک و ناچيز به آن ها برسانيم.
مي توان ملاحظه کاري را به سه سطح تقسيم کرد:
1 – نگرش ملاحظه کارانه،
2 – گفتار ملاحظه کارانه،
3 – کردار ملاحظه کارانه.
-
با ملاحظه بودن، به شکلي بالقوه در ساختار فکري و ذهني ما به وديعه نهاده شده است، مشروط بر اين که آن را از قوه به فعل دربياوريم. براي اين منظور راهکارهاي زير پيشنهاد مي شود:
گذاشتن خود به جاي ديگران : بيشتر ما در شرايط گوناگوني که با آن روبه رو مي شويم، «ديگران» را در جايگاه «خودمان» به تصور درمي آوريم و بر اين اساس، حکمي نهايي صادر مي کنيم که «اگر من بودم، چنين نمي کردم و چنان مي کردم.» اين درحالي است که قانون طلايي «در هر موقعيتي خود را به جاي ديگران بگذار»، به ما مي گويد «خودمان» را به جاي «ديگران» تصور کنيم و ببينيم اگر خود ما در آن جايگاه بوديم چه مي کرديم؟
پيش بيني نيازها يا خواسته هاي ديگران: مغز ما توانايي پيش بيني کردن رويدادها را دارد. خوب است اين توانمندي فوق العاده را، بي هيچ چشمداشتي، در جهت رعايت حال ديگران يا کمک کردن به آن ها به کار ببريم.
توجه به حريم شخصي ديگران: علاوه بر حريم فکري و حريم مسکوني افراد، مي توان به حريم هاي ديگر از جمله آنچه نامش را «حريم حس هاي پنج گانه» مي گذاريم هم اشاره کرد. ايجاد آلودگي صوتي (هتک حريم شنوايي ديگران)، استفاده از عطرهاي تند و آلرژي زا (هتک حريم بويايي)، انجام رفتارهايي آزاردهنده پيش روي افراد، مثلا حرف زدن ميان غذاخوردن ، با دهان پر (هتک حريم بينايي)، اهميت ندادن به ذائقه يا رژيم غذايي خاص افراد (هتک حريم چشايي) و رعايت نکردن فاصله جسماني مناسب به هنگام گفت وگو با ديگران (هتک حريم لامسه)، نمودهايي از مخدوش کردن حريم حس هاي پنج گانه ديگران است.
بسياري از بي ملاحظگي هاي افراد به سبب رعايت نکردن نکاتي به ظاهر ساده است:
موقعيت شناسي: چه زمان سخن بگوييم و چه زمان سکوت کنيم. کجا رسمي حرف بزنيم و کجا خودماني. کجا کلاممان جدي باشد و کجا آميخته به طنز و خوب است مراقب شوخي هايمان باشيم که کوچک ترين بي دقتي مي تواند ما را پيش چشم ديگران، از فردي بي ملاحظه به فردي بي نزاکت بدل کند.
سنجيده سخن گفتن: واژگانمان را آگاهانه، عاقلانه و مدبرانه انتخاب کنيم.
اگر از معناي کلمه، اصطلاح يا ضرب المثلي خاطرجمع نيستيم، به احتياط نزديک تر است که از به کاربردن آن خودداري کنيم و مراقب باشيم با کلاممان ديگران را نرنجانيم.
متکلم وحده نبودن: به ديگران هم فرصت بيان احساسات و نظراتشان را بدهيم. گاهي به تصور اين که خوش بيان هستيم، تجربيات زيادي داريم يا تصورات ديگري از اين قبيل ، يکه تاز ميدان سخن مي شويم که البته براي شنونده آزاردهنده است.
تشکر کردن: نشان از اين دارد که محبت ديگران را ديده ايم، درک کرده ايم و آن را قدر مي دانيم.
عذرخواهي کردن: به اين معناست که از کنار اشتباهاتمان و احساس ناخوشايندي که از آن بابت در ديگران ايجاد کرده ايم، بي تفاوت نمي گذريم.
رعايت ادب و نزاکت در کلام: شايد کلمات غيرمودبانه يک فرد، توهين مستقيم به فردي ديگر نباشد، اما بدون شک نوعي حرمت شکني شنيداري است و به دور از ملاحظه کاري.
رفتار و کردار ملاحظه کارانه: شايد افکارمان از ديگران پنهان باشد يا بتوانيم بر زبانمان موقتا مهر سکوت بزنيم، اما رفتار و کردارمان، دنياي درونمان را آشکار مي کند که تا چه اندازه متوجه حضور ديگران هستيم.
دست کمک داشتن: بي آن که شأن و عزت نفس ديگران را زيرسوال ببريم يا خودمان و کمکمان را به آن ها تحميل کنيم.
آداب دان بودن: قواعد آداب معاشرت اجتماعي، جنبه تجمل ندارد بلکه چهارچوبي براي حفظ حرمت ها، پرهيز از بي ملاحظگي، وقت شناسي و ... است.
همگام بودن با ديگران: بايسته است افراد هر اجتماع (مثلا اعضاي يک خانواده ، کارمندان يک اداره و ...) تا حد و اندازه اي معقول، همگام يکديگر باشند و از تک روي بپرهيزند.
نظم و سامان دهي: در برنامه هاي زندگي، در وسايل خانه و محل کار و حتي در چهره و پوشش.
رعايت بهداشت شخصي و عمومي: حريم حس هاي پنج گانه را که يادمان هست؟
با بررسي راهکارهاي ارائه شده، آيا لازم مي بينيم که رويه مان را تغيير دهيم و گفتار، رفتار و کردارمان را دلنشين تر، خوشايندتر و شيرين تر کنيم؟
اگر به اين نتيجه رسيده ايم که ايجاد چنين تغييري برايمان ضروري است؛ اما نمي دانيم اولين گام براي ما چه بايد باشد، خوب است از نظرات اطرافيانمان بهره ببريم.
شنيدن توصيه هاي انتقادي ديگران و تعمق کردن بر آن ها يکي از راهکارهاي خودسازي است و خوب است به ياد داشته باشيم که :
انسان بايد وجودش مانند انگبين شيرين باشد تا هميشه خيرش به ديگران برسد. همان طور که انگبين از شيريني اشباع شده است، انسان هم بايد آن قدر خوبي و نيکي در خودش حل کند تا وجودش مانند انگبين از نيکي اشباع شود.
ممنون ، واقعا عالی بود ، خیلی لذت بردم ، موفق باشید.