آسیبشناسی استفاده گسترده از تلفن همراه
امروز تلفن همراه به عنوان یکی از مظاهر فناوری ارتباطی نوین در زندگی فردی و اجتماعی بشر جایگاهی قدرتمند دارد و جزو لاینفک مناسبات روزمره محسوب میشود به طوری که میتوان ادعا کرد برای بسیاری از افراد زندگی بدون آن امکانپذیر نیست یا دستکم مطلوبیتی ندارد. نفوذ کاربردهای تلفن همراه در شئون زندگی پدیدهای جهانی است و در جامعه ما با وجود فروکش کردن تب اولیه استفاده از آن، مقبولیتش به حدی رسیده که مضرات جدی و اساسی این فناوری مدرن را مخفی و نادیده نگه میدارد، مضراتی که در حوزههای متنوع اجتماعی، فرهنگی، رفتاری، روانشناسی، پزشکی، قانونی، جزایی و ... به آسیبزایی میپردازد و با کمی دقت و موشکافی میتوان به دامنه تاثیر نامطلوب آن پی برد.
در حقیقت از یک دیدگاه آسیبشناسانه میتوان تلفن همراه را یک منبع بزرگ برای تولید نارساییها و معضلاتی دانست که آشکارا یا پنهان در مناسبات زندگی کاربران نفوذ کرده است. ▪ فرهنگ و آداب تلفن یکی از مشکلات بزرگی که جامعه ما و بسیاری از جوامع با آن دست به گریباناند، مسأله فرهنگ استفاده از تکنولوژی است. دراین میان فرهنگ استفاده از تلفن همراه هم موضوعی است که از اهمیت ویژهای برخوردار است. به تازگی مد زشتی به خصوص در میان جوانان رایج شده است که کسانی که توانایی مالی زیادی هم ندارند، به فواصل زمانی کوتاه گوشیهای موبایل خود را عوض میکنند.
در کشورهای پیشرفته هر فرد بهطور متوسط حدود ۲۰ ماه یک گوشی را نگه میدارد ولی متأسفانه این رقم در میان برخی ایرانیان بیش از سه تا چهار ماه طول نمیکشد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که ما بدانیم باتریهای موبایل آسیب زیادی به محیط زیست میرسانند و خریدن و کنار گذاشتن یا دور انداختن آنها در وهله اول برای فرد مصرفکننده زیان مالی به دنبال دارد و در درجه دوم برای محیط زیست خطرناک است.
● انواع تماسهای تلفنی
یک تماس تلفنی میتواند به یکی از دو دسته اصلی الف) تلفنهای «اخباری، کاری، تجاری» یا ب) تلفن «گپ و گفت و اختلاطی و دوستانه» تقسیم شود. گاهی پیش میآید که یک تماس تلفنی ترکیبی از این دو نوع است. به عنوان مثال به دوستی تلفن میکنیم و علاوه بر کاری که با او داریم، حال و احوالی هم میپرسیم و گپی هم میزنیم. یا به منظور کاری با ادارهای تماس میگیریم و از قضا علاوه بر صحبت در مورد آن کار، با شخص کارمندی که تلفن را جواب داده به اصطلاح گپمان میگیرد و کمی هم صحبت یا درددل میکنیم. ما در اینجا به دو گونه اصلی تلفن میپردازیم، یعنی تماسهای تلفنی «کاری» و تماسهای تلفنی «دوستانه» یا اختلاطی.
تاثیر جنسیت بر استفاده از تلفن همراه
بر خلاف کامپیوتر و اینترنت که در استفاده از آنها تفاوت ها و وجه تمایزهایی میان جنس مرد و زن وجود دارد تلفن همراه همواره به عنوان یک تکنولوژی که کاربردی یکسان میان جنسیت های مختلف دارد، مطرح می باشد.از آن گذشته تلفن همراه حتی از نظر سنی و از نظر طبقاتی و اقتصادی ، تحصیلی و قومی هم هیچ محدودیتی را در بر نمی گیرد.
تلفن همراه با هدف ارتقا سطح ارتباط افراد در میان مردان و زنان آن هم به گونه ای یکسان مورد استفاده قرار می گیرد و این یکسان بودن کاربرد آن میان جنسیت های مختلف به مراتب بیشتر از اینترنت حس می شود، ابزاری که در حال حاضر نیز بیشتر توسط مردان مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی از کشورها زنان برای برقراری ارتباط صوتی و ارسال پیام کوتاه حتی بیش از مردان از تلفن همراه استفاده می کنند. مطمئنا دختران در ابتدای ظهور موبایل و توزیع آن در میان مردم به سختی می توانستند صاحب یک موبایل باشند ولی به هر حال اکثر آنان می توانستند به هنگام نیاز یک دستگاه موبایل را حتی بصورت قرض و امانت به دست آورند.
این فاصله و اختلاف طبقاتی که در ابتدا مشهود بود بیشتر به خاطر موضع مثبت مردان در خصوص تکنولوژی های جدید بود چرا که علاقه و تمایل آنان در خصوص استفاده از دستگاه و تجهیزات جدید آنان را وادار می کرد که پدیده ها و نوع آوری های جدید را مورد امتحان قرار دهند. اما رفته رفته با گذشت زمان این فاصله موجود میان زنان و مردان در خصوص استفاده از تکنولوژی های جدید به خصوص موبایل کاهش محسوسی یافت و حتی زنان از سال ۱۹۹۸ به بعد در برخی از موارد از مردان هم سبقت گرفتند.
"ریچ لینگ" در تحقیقات و مطالعات خود که در سال ۲۰۰۱ در میان نوجوانان انجام شده بود به این نتیجه رسید که دختران بیشتری نسبت به پسرها ، مالک تلفن همراه هستند و حال آنکه مطالعات مذکور در میان جوانان بالغ ( بالای ۲۰سال ) نتیجه ای بر خلاف آنچه که گفته شد را نشان می داد و پسرهای جوان بیشتری در مقایسه با دخترها از تلفن همراه برخوردار بودند و به صورت جدی تری هم از موبایل استفاده می کردند. زنان در واقع زودتر از مردان و در سن ۱۸ سالگی به نقطه اوج استفاده جدی از موبایل می رسند بطوریکه طبق تحقیقات به عمل آمده مردان کمی دیرتر و در سن ۲۳ سالگی به نقطه اوج استفاده از موبایل می رسند.
محققان بر این باورند که هنگامیکه دستیابی دختران به تلفن همراه بصورت قرضی و امانت گرفتن کاهش یابد، دختران از انگیزه کمتری - نسبت به پسران - برای مشترک شدن برخوردار خواهند بود. بر اساس نظریه های لینگ ، وی به این موضوع پی برده است که پسران به جای آنکه همانند دختران حق اشترا ک تلفن همراه خود را از والدینشان بگیرند، بیشتر صورتحساب های تلفن همراه را شخصا و از محل درآمد خود پرداخت می کنند.
از طرف دیگر وجه تمایزها و اختلاف های دیگری هم در این خصوص وجود دارد که بیشتر ریشه های روانشناختی جنسی را به خود اختصاص می دهد به عنوان مثال اینکه زنان عمدتا در سنین بالای ۲۵ سال تا ۳۰ سال از تمایل کمتری برای صحبت کردن با تلفن برخوردار هستند. هرچند که استفاده از تلفن همراه از نظر کمی در میان طبقات مختلف جنسی جامعه شکلی تقریبا یکسان دارد ولی از نظر کیفی و از نظر نوع انگیزه و نحوه استفاده از آن دارای تفاوت های محسوسی می باشد. زنان و مردان همواره دیدگاه متفاوتی را در خصوص تلفن همراه دارا بوده و جایگاه ویژه ای در فرهنگ اقتصاد ارتباطی به آن اختصاص می دهند.
در تحقیقات اولیه ای که از جانب راکوف و ناوارو در خصوص طرز استفاده از تلفن همراه صورت گرفته بود آنان بر این باور بودند که تلفن همراه موجب تقویت الگوی مرسوم و متداول ارائه شده از جایگاه جنسیتی مرد و زن شده چرا که بر نقش زن به عنوان یک پرورش دهنده و کانون محبت خانواده که در دسترس است و کسی که به حمایت مرد نیاز دارد، تاکید شده بود. ( راکوف / ناوارو ۱۹۹۳) .
بی آنکه بخواهیم نیاز به یک چنین طبقه بندی مهم و مشخصی را مورد تایید قرار دهیم باید اعتراف کنیم که تحقیقات و مطالعات بعدی این موضوع را مورد تایید قرار دادند که انگیزه ها و اهداف موجود در استفاده از تلفن همراه درحقیقت با نقش هریک از جنسیت های زن و مرد در جامعه بی ارتباط نیست. از طرف دیگر موبایل در میان پسران و مردان در مقایسه با زنان به عنوان ابزاری مورد استفاده قرار می گیرد که به آنان کمک می کند تا برای زندگی خود برنامه ریزی کنند، برنامه هایی نظیر تنظیم قرار ملاقات ها ، تماس ها و دیگر برنامه های روزمره ای که به آنان کمک می کند تا به بلوغ و استقلال بیشتری دست یابند. از طرف دیگر زنان بیشتر از تلفن همراه برای تبادل احساسات شخصی و عاطفی خود استفاده می کنند.(لوهان ۱۹۹۷ و لورانت ۲۰۰۲)
به نظر می رسد که مردان ایده متمایز و متفاوتی از ارتباط را در ذهن خود دارند چرا که بر خلاف زنان ، آنان برای هر ارتباطی یک دلیل هدفمند دارند و قصد دارند که با توجه به آن بهترین و مطلوب ترین ارتباط را بر قرار کنند. مردان ادعا دارند که بیشتر در خصوص قرار ملاقات ها و تبادل اطلاعات، مسائل و مشکلات با یکدیگر صحبت می کنند و حال آنکه زنان نیز اقرار کرده اند که صرفا برای برقراری ارتباط و با خبر شدن از اوضاع و احوال با یکدیگر تماس می گیرند. به نظر می رسد که زمان کوتاه مکالمه و برقراری ارتباط مردان بیشتر به درک متفاوت آنان از برقراری ارتباط ، بستگی داشته باشد.(لانگ ۱۹۹۳) www.migna.ir تحقیقات نشان داده است که زنان مدت زمان طولانی تری را برای مکالمات خود- که صرفا جنبه عاطفی و احساسی دارد اختصاص می دهند و حال آنکه مردان به تلفن همراه به چشم یک ابزار نگاه می کنند و مکالمات خود را به مسائل ضروری تر اختصاص می دهند( مسائلی نظیر تنظیم قرار ملاقات های کاری و غیره ).
زنان در مقایسه با مردان بیشتر مکالمات خود را صرف غیبت کردن و کارهایی مشابه می کنند و در این خصوص باید اقرار کرد که حتی مردان هم تمایل به غیبت کردن دارند ولی البته ترجیحا با زنان و نه با مردان.(Potts ۲۰۰۴; Fox ۲۰۰۴) چنین یافته هایی بیشتر با توجه به واقعیتی اجتماعی -روانشناختی - این که دختران و زنان بیشتر از مردان احساسات درونی و علائق شخصی خود را بیرون می ریزند و مایلند که در خصوص آن با دیگران صحبت کنند به دست آمده است. این تحقیقات همچنین نشان می دهند که زنان در مقایسه با مردان از مهارت های کاملتری برای صحبت کردن و برقراری ارتباط با دیگران برخوردار هستند و یا به عبارت دیگر توانایی آنان در خلق موضوعات قابل بحث بیشتر است و بهتر از مردان می دانند که در خصوص چه موضوعاتی باید صحبت کنند و یا اینکه چه موقع باید موضوع مورد بحث را تغییر دهند.
همچنین مشخص شده است که این فاصله میان جنسیت های مختلف در مقطع بلوغ حتی گسترده تر هم می شود چرا که دختران میزان تاثیر پذیری احساساساتشان افزایش یافته و این درحالی است که پسران این خصیصه را در خود مهار می کنند و آن را بروز نمی دهند. بنابراین با این دیدگاه مشخص می شود که مردان از تلفن همراه برداشت دیگری داشته و به طریق دیگری به آن می نگرند و آن را به چشم یک تکنولوژی بسیار قوی می بینند که میزان استقلال را بالا می برد و نه همانند یک وسیله ارتباطی که در محیط اجتماع باعث برقرای ارتباط می شود.
مالکیت تلفن همراه باعث افزایش میزان استقلال می شود و به عنوان مثال اگر حادثه ای نظیر یک تصادف در جاده اتفاق افتد ، تلفن همراه این امکان را می دهد که با استفاده از آن اوضاع مرتب شده و همه چیز به خوبی پیش رود. از طرف دیگر تلفن همراه به خاطرمرتبط بودن با تکنولوژی های جدید از ارزشی سمبولیکی برخوردار است. پسرها برای کشف خصوصیات کاربردی گسترده تلفن های همراه ، مستعد تر هستند.( به عنوان مثال کاربردهایی نظیر بازی ها و یا جستجوهای اینترنتی ) و حال آنکه دختران از این نظر از علاقه و استعداد کمتری برخوردار هستند چرا که به نسبت پسران کاربردهای کمتری از تلفن همراه را نیز مورد استفاده قرار می دهند به این ترتیب اغلب پسران هستند که ادعا دارند استفاده از موبایل برای آنان سرگرم کننده و جالب است .
نتیجه تحقیقات مذکور با نتایج به دست آمده از تحقیقات "پات آکلند" تقریبا همانند و یکسان است چرا که بر اساس تحقیقات آکلند هم مشخص شده است که مردان بیشتر کاربردهای اینترنتی موبایل را مورد استفاده قرار می دهند و حال آنکه زنان صرفا با کاربردهای ارتباطی تلفن همراه سر و کار دارند. (Potts ۲۰۰۴). از طرف دیگر تحقیقات Skog (۲۰۰۲) هم نشان می دهد که دختران در مقایسه با پسران کاربردهای اجتماعی تلفن همراه را بیشتر وقع گذاشته و برای آن اهمیت قائلند و حال آنکه از طرف دیگر پسران به جنبه تکنیکی کاربرد موبایل اهمیت می دهند. همانگونه که مشخص است ، زنان در حفظ هر گونه شبکه اجتماعی نقش محوری و کلیدی را ایفا می کنند، به خصوص در میان اعضای خانواده. (Wellman ۱۹۹۲; Ling ۲۰۰۱a; Ling ۱۹۹۸.
بنابراین شبکه های مربوط به زنان اغلب بزرگتر و پیچیده تر از شبکه های مربوط به مردان هستند. (Cochran et. al ۱۹۹۳: ۹۰; Moore ۱۹۹۰). زنان بیشتر مایل هستند تا با خانواده و نزدیکان خود ارتباط داشته باشند تا اینکه بخواهند با اشخاص دیگر به عنوان دوست تلفنی ارتباط داشته باشند. احتمالا ، پسران در دوران بلوغ تلاش بیشتری می کنند تا خود را مستقل و جدا از خانواده شان نشان دهند و این درحالی است که دختران خیلی بیشتر مایل هستند تا با خانواده خود در ارتباط باشند و خصوصا در میان دختران بالغ تمایل برای انتخاب دوستان عاطفی و برقراری رابطه احساسی بیشتر به چشم می خورد. (Stern ۲۰۰۴) بنابراین اینطور به نظر می رسد که انتخاب تلفن از جانب دختران بیشتر بر اساس خصوصیت های ارتباطی آنان با والدینشان، صورت می گیرد و این امر در میان پسران به این اندازه محسوس نیست.
از طرف دیگر در مورد پسران باید گفت که انتخاب موبایل از سوی آنان بیشتر به استقلال طلبیشان بستگی دارد چرا که تملک تلفن همراه برای آنان بیشتر به منزله مردانگی و مدرن بودن تلقی می شود.
تحقیقات متعددی نشان داده اند که نوع درک به دست آمده از موبایل و نوع استفاده از آن به تغییرات سنی بستگی دارد. به عنوان مثال پرداختن به ارسال پیام های کوتاه یا اس ام اس ، بیشتر در میان نوجوانان به چشم می خورد. پس از ۱۶سالگی ، جوانانی که اکنون به دوران بلوغ رسیده اند بیشتر به مکالمه اهمیت می دهند و توجه آنان از ارسال پیام کوتاه به برقراری ارتباط مستقیم معطوف می شود. وقتی به سن ۲۰سالگی می رسند تماس های صوتی مستقیم بیش از پیش جایگزین ارسال پیام های کوتاه می شوند. این درحالی است که تحقیقات لینگ نشان می دهند که دختران بالغ و حتی زنانی که تا گروه سنی ۴۰ سال قرار می گیرند علاقه و تمایل زیادی را برای ارسال پیام کوتاه از خود نشان می دهند و این امر در مقایسه با مردان بیشتر و قابل توجه تر است.
از طرف دیگر تحقیقات دیگری نشان می دهد که دختران به نوشتن پیام های طولانی تمایل بیشتری دارند و در نوشتن پیام های کوتاه خود از هر ۱۶۰ کلمه موجود استفاده می کنند و پیام خود را بیشتر به غیبت کردن و مسائل اجتماعی اختصاص می دهند و حال آنکه مردان برای ارسال پیام های کوتاه خود از کلمات کمتری بین ۴۰ تا ۵۰ کلمه استفاده می کنند و همچنین زبان ساده تری را هم برای نوشتن مورد استفاده قرار می دهند. از طرف دیگر پسران جوان و مردان میانسال بیشتر به برقراری تماسی های صوتی تمایل دارند و به نظر می رسد که چنین تفاوتی در اوایل دوران بلوغ ریشه داشته باشد چرا که طبق تحقیقاتی که به عمل آمده است ، دختران ۱۵ساله به طور میانگین روزانه ۳.۳ اس ام اس ارسال می کنند و حال آنکه پسرانی که در همین مقطع سنی قرار دارند روزانه ۲.۵ اس ام اس را ارسال می کنند.
در حقیقت این امر یک واقعیت قدیمی و مرسوم را تداعی می کند و آن هم این است که زنان در مقایسه با مردان تمایل کمتری را برای برقراری تماس تلفنی از خود نشان می دهند و حال آنکه این موضوع در خصوص مردان فرق می کند و آنان همچنان هم ترجیح می دهند که برای برقراری تماس با زنان از روش برقراری تماس تلفنی استفاده کنند. اس ام اس ایده آل ترین حالت برقراری تماس اولیه با جنس مخالف است چرا که ۲ فاکتور احساس نزدیکی و دوستی و در عین حال فاصله داشتن از مخاطب خود را ایجاد می کند. ارسال کننده پیام کوتاه حتی اگر ابراز احساساتش از جانب طرف مقابل مورد توجه قرار نگیرد ، بازهم سرخورده و خجالت زده نمی شود و این درحالی است که در حالت برقراری تماس رو در رو چنین امری صادق نیست .
ارسال پیام کوتاه به این معنا و مفهوم است که پاسخ دادن به آن به شخص گیرنده بستگی دارد که چه وقت و چگونه به آن پاسخ دهد ولی تماس های صوتی اینگونه نیستند چرا که ممکن است شرایط نامطلوبی را برای گیرنده باعث شوند.
دانش آموزان و تلفن همراه
در بیشتر مدارس، زیپ کیف هر دانش آموزی را که باز کنی، حتماً یک تلفن همراه هم کنار مداد و خودکار و دفتر و کتابش خواهی دید. به استناد بند ۹ مادهی ۶۸ آیین نامه ی مدارس، آوردن اشیای گران قیمت به محیط آموزشی ممنوع است و بنابراین، داشتن تلفن همراه هم مجاز نیست. معاونت توسعه و برنامه ریزی آموزش و پرورش هم در ۱۷ آبان ۱۳۸۵، طی بخشنامهای به صراحت استفاده از تلفن همراه در مدارس را ممنوع اعلام کرد. اما آیا اینها پاسخ مناسبی برای حل این معضل میباشد؟ تلفن همراه میتواند ارتباط مناسبی بین خانه و دانش آموز و حتی معلمان برقرار کند، توانایی ایجاد بحرانهای اخلاقی و آموزشی را هم دارد.
اخلاق در سیستم آموزشی مدرسه، چشم و هم چشمی دانشآموزان و بحرانهای اخلاقی، از جمله مشکلات به وجود آمدهی این نسل دیجیتالی است. هنوز هیچکس به درستی نمیداند که آوردن تلفن همراه به مدرسه تخلف محسوب میشود یا نه.
شاید همین عدم شفافیت است که باعث شده، هیچ ایدهی منسجم و یکنواختی در مدرسه ها و کشورهای مختلف در خصوص تلفن همراه وجود نداشته باشد. اما هیچ وقت فکر کردهاید چرا استفاده از این فناوری پردردسر و بحرانزا در مدرسه ها به صورت قطعی ممنوع نمیشود؟ شاید فکر میکیند هر قانونی که بگذارند و هر سختگیری، اعم از تفتیش بدنی، بازدید کیف، و ... به خرج دهند، باز هم دانشآموزان دستگاه تلفن همراه را به مدرسه میآورند؟ این مهم نیست که تلفن همراه، چقدر مشکل و معضل به نظام آموزش و پرورش وارد کرده است. مهم این است که راه حل چیست؟ برخی معتقدند، همیشه ابتدا در برابر فناوریهای جدید مقاومت وجود داشته است و تلاش امروز ما برای ممنوعیت آوردن دستگاه تلفن همراه به مدرسه بیفایده است. چند سال دیگر، همه ی دانش آموزان تلفن همراه خواهند داشت و هر قانونی هم برای ممنوعیت به همراه داشتن آن در مدرسهها تصویب کنند بی اثر خواهد بود. بنابراین، ما به عنوان مدیر مدرسه، معلم و یا در نقش والدین دانش آموزان، موظفیم به بحرانهای ناشی از این فناوری بیندیشیم و راهکارهای مناسب آن را بیابیم.مشکلات استفاده از تلفن همراه در مدرسه ها در سه گروه اصلی قرار دارند:
۱) استفاده ی غیر قانونی از تلفن همراه: به کارگیری آن هنگام امتحانات، تقلب با روشهای مختلف از جمله ارسال سؤال به بیرون از جلسهی امتحان و دریافت پاسخ و یا ذخیره ی مطالب درسی در حافظهی دستگاه.
۲) استفاده ی افراطی یا نا به جا از آن: بیشتر در کلاسهای درسی رخ میدهد، برای مثال، زمانی که معلم در حال تدریس است و زنگ تلفن همراه در انواع متعدد و متنوع به صدا درمیآید و خاموش کردن آن با چند دقیقه تأخیر و چندین بوق و زنگ، نظم کلاس را به هم میریزد و باعث اختلال و حواسپرتی در کلاس میشود.
۳) استفادهی غیر اخلاقی از آن: مثل تبادل پیامها، عکس نامناسب از معلمان و دانشآموزان و انتقال آن به صفحات وب و پایگاههای غیراخلاقی. راهکارهای استفاده ی بهینه از تلفن همراه در مدارس ▪ تصویب قواعد و مقررات، روشی در زمینهی استفاده از تلفن همراه توسط مسئولان آموزش و پرورش و اعلام آن به دانش آموزان و اصرار بر اجرای قوانین مانند ممنوع کردن همراه داشتن تلفن همراه در جلسهی امتحان.
▪ در مورد استفادههای غیراخلاقی، با توجه به شرایط سنی دانشآموزان نظارت دقیق داشته باشند و در صورت مشاهدهی تخلفات، با آرامش و درایت و با روشی ملایم بدون هر گونه ارعاب و تهدید با آن ها برخورد کنند.
▪ هماهنگی با والدین و برگزاری جلسات در این خصوص.
▪ خرید تلفن همراه در دوره ی دبیرستان و سالهای بالاتر و استفاده از دستگاههای سادهتر که امکانات کمتری دارند.
▪ استفادهی کمتر خود والدین از دستگاه تلفن همراه در حضور فرزندان. ▪ آگاه سازی فرزندان هنگام برخورد با پیامهای دردسرساز و نحوهی برخورد با این قسم پیامها. ▪ دقت در هزینهی تلفن همراه فرزندان توسط والدین.
▪ آگاهی دادن از فرصت های آموزشی با استفاده از تلفن همراه و امکانات آن (مانند پژوهشها و تهیه ی عکس و فیلم در گردشهای علمی و ...) «به نظر میرسد این فناوری میتواند، در مدرسه یک همراه خوب برای معلم باشد وقتی کاربردهای جدیتر و حسابشده تری پیدا کند، البته به شرط آنکه به موقع و سنجیده به کار گرفته شود. www.migna.ir همانگونه که گریسون و اندرسون معتقدند «به رغم آن که تمایل غالب این است که فناوری ها، مجرد از واقعیتهای اجتماعی در نظر گرفته شوند، حقیقت این است که مصنوعات فناورانه و روابط اجتماعی، به صورت تفکیک ناپذیری در هم تنیده شدهاند آن چه تفاوت کیفی ایجاد میکند، نحوهی شناخت و انتخاب فناوری است.» و این به خلاقیت و هنر معلم بستگی دارد.
معلمی از تجربه اش در این زمینه میگوید: در مدتی که تلفن همراه من بین بچه ها دست به دست میگشت (در چند مدرسه) ، حتی یک مورد مشاهده نکردم که بچه ها غیر از آنچه قصد کرده بودند (مثلاً عکاسی، زمان گرفتن، محاسبه یا ...) از آن استفاده کنند. شاید این به دلیل آن است که تلفن همراه، دیگر چیز عجیب و رمز آلودی برای بچه ها نیست. آن را بارها و بارها دیده اند و با آن کار کردهاند. اگر هم کاربرد مشخصی برای آن تعریف کنیم، خود را با آن وفق میدهند، چراکه با آن آشنا هستند. بی شک استفاده از تلفن همراه در آموزش (یادگیری در حال حرکت، استفادهی سادهتر از منابع اینترنتی، ضبط کلاسهای درس معلمان و گوش کردن مجدد درس، حل مسائل و تمرینات ریاضی، استفاده از امکانات آن برای دانشآموزان مبتلا به نقصهای شنوایی، فیلم برداری در آزمایشگاه و ...) کاربردهای وسیعی دارد.
بهتر است اندیشه کنیم، چگونه ترفندی به کارگیریم که این مهمان ما را به حاشیه نراند و روزی نیاید که ما در کلاس پای تخته درسمان را بدهیم و دانش آموزان پشت میزهایشان برای هم پیامک بفرستند و در خفا از ما عکس بگیرند. مقاله، درصدد ارائه ی دورنمایی از اقدامهای کلاننگر و خردنگر است که به تقلیل تهدیدهای فن آوری تلفن همراه انجامیده، فرصتهای استفاده از آن فزونی می یابد و زیر سه عنوان اقدامهای «کلاننگر»، «حد وسط» و «جزء نگر» اولیا مورد بررسی قرار گرفته است. اقدام های کلاننگر اولیا، نخست اقدامهایی که تحقق آنها به ارتقای هویتی جوانان جامعه می انجامید و سپس به اقدام هایی اشاره شد که به «فرهنگ سازی در زمینه ی استفاده از تلفن همراه» خواهد انجامید. یافته های حاصل در ایران، بیانگر آن است که کاربران دختر و پسر ایرانی، در تنگناهای فرهنگی، اجتماعی که احساس میکنند، با توسل به کوته پیام هایی که حاوی مضامین مزبور هستند، به نوعی دست به تخلیهی روانی خود میزنند.
تحقیقات اخیر که در این حوزه صورت میگیرد و اخبار ناخوشایندی که گاه و بیگاه درباره مضرات پزشکی و رفتاری تلفن همراه از گوشه و کنار جهان به گوش میرسد، بازبینی و نگرش دوباره برای استفاده از این وسیله پرکاربرد و عادی شده را ضروری میسازد و مجموعه کاربران، ارائهکنندگان خدمات و قانونگذاران و دولتها را در معرض اقدامات پیشگیرانه قرار میدهد که پیش از هر چیز به شناخت ماهیت انواع و اقسام آسیبها و دامنه نفوذ آنها نیاز دارد. در این نوشتار به آسیبشناسی استفاده از تلفن همراه در میان عموم و نگرانیهای موجود در این حوزه پرداختهایم.
● کاهش مهارتهای ارتباطی
فروکش کردن تب تلفن همراه در جامعه ما به معنای کاهش استفاده ازآن نیست، بلکه ریشه چنین تصوری را باید در عادت کردنها و عادی شدنها جستجو کرد. استفاده ازتلفن در مقطعی از زمان شیوهای برای پز دادن و نوعی مد محسوب می شد و بالطبع رفتاری برجسته و بهقول معروف توی چشم بود؛ اما کاربرد عمومی آن میان اقشار مختلف تلفن همراه را از یک وسیله تجملی و شاخص به ابزاری کارآمد و ضروری برای امور روزمره تبدیل کرد.
جنبههای مدگونه و نوآورانه آن را هم باید صرفا در مدلهای جدید گوشیهای تلفن همراه و برخی کاربردهای پیشرفته آن جستجو کرد که بتدریج در اختیار کاربران قرار میگیرد؛ اما قضیه به همین جا ختم نمیشود. تلفن همراه امروزه به بخشی از هویت افراد تبدیل شده است، بویژه نوجوانان و جوانترها که شخصی و خصوصی بودن خط تماس و محتویات حافظه گوشی را نمادی از استقلال تلقی میکنند و مایه به رخ کشیدن اطلاعات متنوع متنی، تصویری، صوتی و ... به دیگران میپندارند. در حقیقت گوشی تلفن همراه آرشیوی قوی و منحصر به فرد است که دانستهها، توانایی ارتباطی و دسترسی فرد را به اطلاعات به روز آشکار میکند و در هر جمع و محفلی فرصت مناسب برای ابراز وجود و خودنمایی در اختیار صاحبش قرار میدهد.
در حالی که این هویت کاذب معمولا به شخصیت فرد بستگی ندارد و نتیجه قرار گرفتن وی در معرض امواج مهارگسیخته انتقال اطلاعات دیجیتالی و موبایلی محسوب میشود که محتویات آنها اغلب با عرف و اخلاق جامعه هم ناسازگاری دارد. هویت کاذبی که از تلفن همراه ناشی میشود، حتی به شماره خطها نیز کشیده شده و سالهاست که در جامعه ما فلان پیششماره به فلان قشر اختصاص دارد و مفاهیمی را القاء میکند که مطلوبیت یا عدم مطلوبیت آن بر قیمت خطوط تماس نیز تاثیری چشمگیر و پذیرفته شده دارد.
در این حوزه، برخی مزایای استفاده از تلفن همراه و دلایل شیوع آن نیز قابل تامل است. دسترسی سریع به دوستان آشکار و پنهان، قابلیت مخفی نگهداشتن اطلاعات، بهرهمندی از سرویس پیام کوتاه برای مخفیکاری بیشتر و دسترسی آسان به انواع بازیها و شیوههای انتقال فایلهای صوتی و تصویری مزایایی هستند که برای هر کاربری فریبنده و مطلوب به نظر میرسد؛ اما با کمی دقت میتوان دریافت این ویژگیها شرایط بهتری برای سوءاستفاده و ایجاد و اشاعه ناهنجاریهای رفتاری و شخصیتی پدید میآورد. در این ویژگیها زندگی دوگانهای را برای کاربر رقم میزند و در صورتی که نوجوان یا جوان باشد، تاثیرپذیر هویتی پر از تعلیق برایش پدید میآورد. اگر چه انتقال اطلاعات امری مطلوب محسوب میشود، اما نمیتوان نقش محدودیتهای منطقی برای کودکان و نوجوانان را نادیده گرفت؛ در حالی که انتقال اطلاعات از طریق تلفن همراه تقریبا هیچ محدودیتی نمیشناسد و قابلیتهای فنی دیگری نظیر درگاه مادون قرمز، بلوتوث، پیام تصویری و ... که در گوشیها تعبیه شدهاند، اندیشه ایجاد با اعمال هر محدودیتی را عقیم میسازد. در چنین شرایطی افراد در معرض اطلاعاتی قرار میگیرند که قدرت تشخیص خوب و بد آن را ندارند یا در حالتی عمومیتر حداقل با اخلاق فردی و اجتماعی ناسازگار است.
در جریان این تبادل اطلاعات فراگیر که مانند موجی جامعه را درگیر میکند کودکان و نوجوانان بیش از دیگران در معرض آسیب قرار دارند و بالطبع اطلاعات نامناسبی دریافت میکنند که نظام ارزشی رو به شکل گیری آنان را مخدوش میکند. به همین دلیل است که بزرگسالان و سالمندان تنها به جنبه ارتباطی گوشیهای تلفن همراه توجه دارند و انواع ساده و قدیمی آن را تهیه میکنند و در مقابل، جوانترها و نوجوانان به انواع جدیدی توجه دارند که قابلیتهای ارتباطی و اطلاعاتی ویژهای در اختیارشان میگذارند و البته گذاشتن قفل و رمز ورود هر گوشی تلفن همراه در میان کاربران کمسن و سال رایجتر است.
شیوه ارتباطات با تلفن همراه موضوع دیگری است که دکتر هادی فراهانی، جامعهشناس و کارشناس علوم ارتباطات درباره آن توضیح میدهد: برقراری ارتباطات پنهانی و غیرمستقیم از اعتماد به نفس افراد میکاهد و مهارتهای ارتباطی آنان را برای زندگی و حضور در محیطهای جمعی ضعیف میکند.
در فرهنگ ما مرسوم است هر حرفی را که نمیتوان رودررو و به صورت حضوری به دیگری گفت از طریق تماس تلفنی بیان میشود.
این یک ضعف فرهنگی است که سهولت و فراگیری استفاده از تلفن همراه بر شدت آن میافزاید. صحبت با تلفن همراه در مکانهای عمومی آسیب دیگری است که طبق آخرین پژوهشها بیش از ۹۰ درصد افراد از آزارهای آن اظهار نارضایتی کردهاند.
صدای زنگ نامناسب، جواب ندادن به تماسها، صحبت یکباره و با صدای بلند و ... اغلب رنجش دیگران را موجب میشود و در قالب یک ناهنجاری رفتاری قابل بحث و بررسی است. استفاده بیش از اندازه و غیرضروری از تلفن همراه برای کاربر استرس و پریشانی ذهنی پدید میآورد. این اختلالات به حدی است که نوعی بیماری روانی و عصبی براساس آن تعریف شده است و فرد مبتلا در طول روز چندین بار احساس میکند گوشی تلفن همراهش زنگ میخورد. پژوهش ها نشان میدهد حداقل دوسوم کاربران به این نوع تیک عصبی دچارند و بیش از ۷۰ درصد کاربران مبتلا آن را تجربهای تلخ و حالتی ناخوشایند توصیف میکنند. ارسال بیش از اندازه پیام کوتاه نیز نوعی وسواس و اختلال ذهنی به دنبال دارد که متاسفانه نزد کاربران نوجوان ایرانی بسیار رایج است.
● معتاد نشوید
بسیاری از محققان معتقدند استفاده بیش از اندازه از تلفن همراه در ذهن و اعصاب کاربران نوعی اعتیاد پدید میآورد که درست مانند اعتیاد به مواد مخدر، الکل، پرخوری، رابطه غیراخلاقی، بازیهای رایانهای، اینترنت و ... مخرب است. اعتیاد به استفاده از تلفن همراه در حقیقت تمایل شدید به رفتاری است که انجام میگیرد و احساسی که پس و پیش از آن به فرد دست میدهد. معتادان به استفاده از تلفن همراه از دوستان و خانواده فاصله میگیرند، انزواطلب میشوند، اولویتهای سنی و اجتماعی نظیر تحصیل و اشتغال را پس میزنند، هنگامی که تلفن همراه در دسترسشان نیست به آن فکر میکنند و از دوریاش رنج میبرند. خاموش بودن تلفن همراه در افراد معتاد تحملناپذیر است و موجب میشود حتی هنگام خواب یا در مواقع خاصی که گوشی تلفن همراه را خاموش میکنند یا در حالت سکوت قرار میدهند به استرس و دلشوره دچار شوند. فرد معتاد نمیتواند ازگوشی تلفن همراه خود دور بماند و از هر ترفندی برای استفاده دائمی از آن بهره میجوید. این نوع اعتیاد از علاقه و وابستگی فراتر میرود و به نوعی جنون در دسترس بودن تبدیل میشود.
امروزه وضعیت استفاده از تلفن همراه در مدارس جامعه، از وجود چنین اعتیادی در میان قشر نوجوان و محصل حکایت میکند. ورود گوشی به مدارس ممنوع است، اما بسیاری از دانشآموزان سر کلاس درس گوشی خود را همراه دارند و حتی برای یکدیگر یا دوستان و آشنایان پیامک میفرستند. در حقیقت بعید است کسی با تلفن همراه دوست یا آشنای محصلش تماس بگیرد و متوجه شود، گوشیاش را در خانه گذاشته و به مدرسه رفته است!
پریشانی ذهنی ناشی از اعتیاد به تلفن همراه به گونهای است که برای فرد استرس دائمی به ارمغان میآورد و چنان که میدانیم، استرس ما در دردها و بیماریهاست. علاوه بر آن فرد معتاد از اعتیاد نامعقولش آگاهی مییابد و در مقابل اتهام اعتیاد و وابستگی شدید رفتاری به احساس شرم و تنزل شخصیتی دست مییابد. به طور کلی میتوان ادعا کرد استفاده از تلفن همراه نوعی هیجان منفی و ویرانگر در پی دارد که با شدت و ضعف متفاوت روحیه، اعصاب و هویت رفتاری و اجتماعی کاربر را تخریب میکند.
دکتر فراهانی در اینباره به تغییر الگوهای رفتاری اشاره میکند و میافزاید: استفاده دائمی از تلفن همراه و تبدیل این وسیله به ابزاری برای امور روزمره، الگوهای جدیدی در رفتارهای اجتماعی پدید میآورد که بخشی از آنها بسیار نامطلوب است و در بلندمدت به آسیبهای آشکار رفتاری منجر میشود.
وابستگی برخی افرادبویژه جوانترها به تلفن همراه و هویت کاذب آن شرایطی راپدید میآورد که برای مثال در یک مهمانی خانوادگی یا فامیلی مشاهده میکنیم، عدهای به جای ارتباط کلامی از طریق بلوتوث یا پیامک به صحبت با یکدیگر میپردازند. یکی برای دیگری تصویر یا متنی را ارسال میکند و بلافاصله جواب میگیرد، گاهی تمام وقت مهمانی و با هم بودن به بررسی محتویات گوشیها سپری میشود و انگار هیچکس قصد ندارد از پشت هویت مجازی تلفن همراهش بیرون بیاید و درباره مسائل واقعی و ملموس کار، زندگی و روابط فامیلی و اجتماعی سخن بگوید، با ادامه این روند که حتی دوستیها، احوالپرسیهای میان آشنایان، ابراز محبتها، خواستگاریها و... با تلفن همراه یا پیامک انجام میشود میتوان انتظار داشت نسلهایی مجازی پرورش یابند که حتی از سادهترین مهارتهای کلامی و رابطهای بیبهرهاند.
انتقال اطلاعات و روابط مجازی در نگاه اول بسیار مطلوب است، اما تبدیل شدن شئون آن به بازیچه و وسیله سرگرمی و وقتگذرانی آسیبی است که از ضعفهای فرهنگسازی در این حوزه حکایت میکند.
نظیر چنین فاجعهای برای استفاده از اینترنت نیز رخ داده است و ضرورت فرهنگسازی و اطلاعرسانی در حوزه وسایل و امکانات مجازی زندگی را پررنگتر میسازد.
● مراقب باشید
تلفن همراه مانند هر وسیله الکترونیکی دیگری که امکانات مجازی در اختیار کاربران قرار میدهند، به ابزاری برای سوءاستفاده تبدیل میشود و این کاربردهای نادرست در حوزههای متنوعی رخ میدهد و تلاش برای ایجاد ممانعتهای قانونی، قضایی، اخلاقی یا اجتماعی در برابر آنها راه به جایی نمیبرد. گویا فناوری و فرصتهایی که برای سوءاستفاده پیشروی متخلفان قرار میدهد همواره یک گام از قوانین بازدارنده جلوتر است و مهمترین تجربه جامعه ما در این حوزه به سوءاستفاده از گوشیهای تلفن همراه دوربیندار برای فاش کردن و اشاعه مسائلی مربوط میشود که در عرف و اخلاق جمعی جزو حریم خصوصی است. دوربین کوچک تلفنهای همراه هنگامی که با بیدقتی، شیطنت، خصومت یا تمایل به انجام تجربهای تازه به کار گرفته میشود، به نشر مسائلی در محیط جامعه میانجامد که با خدشهدار کردن روحیه و اخلاق عمومی به بحرانی دامنهدار و برانگیختن هیجان یا همدردی آحاد افراد خاتمه مییابد. تجربههای تلخی از این نوع در حافظه جمعی ایرانیان بسیار است و هنوز هم میتوان در صفحه حوادث روزنامهها از آنها سراغ گرفت. مهمانیها، جشنهای عروسی، اماکن خصوصی و حریم شخصی افراد از خطر این دوربینهای کوچک و ساده در امان نیستند و کار به جایی رسیده است که در برخی محافل پیش از انجام هر کاری به صورت محترمانه یا با لحنی قاطع حاضران را از فیلمبرداری یا گرفتن عکس با گوشیهای تلفن همراه برحذر میدارند.
آسیب دیگر این که بسیاری از افراد نمیدانند حافظه وسایل الکترونیکی از رایانه گرفته تا دوربین عکاسی، ۴ MP، گوشی تلفن همراه و... حتی پس از شکسته و تخریب شدن قابل بازیابی است و این حافظههای کوچک و پرمحتوا پس از مصرف و به پایان رسیدن عمرشان در هر شرایطی جزو وسایل خصوصی محسوب میشوند و به همین سبب راه برای سوءاستفاده متخلفان و افراد کنجکاو باز میماند.
هک تلفن همراه شیوه دیگری از سوءاستفاده است که در چند سال اخیر در جامعه ما رواج یافته. متاسفانه به سبب وجود برخی نابسامانیهای قانونی در حوزه الکترونیک و ارتباطات مجازی نرمافزارهای هک نیز به فراوانی در بازار و سایتهای اینترنتی یافت میشود و چنین وضعیتی هر کاربری را برای استفاده از آنها با هر قصد و انگیزهای وسوسه میکند.
هک تلفن همراه به شیوههای مختلفی صورت میگیرد. سوزاندن سیمکارت، تخریب گوشی، دسترسی به اطلاعات حافظه تلفن همراه، نشر ویروسهای مجازی و... بخشی از آنها هستند که از طریق خطوط تماس، امکانات نوین مخابراتی یا بلوتوث انجام میشود.
دزدیدن اعتبار ریالی از سیمکارتهای اعتباری نیز روش جدیدی است که بسادگی صورت میگیرد: دریافت یک پیامک ناشناس حاوی متن، وسوسه برای ارسال همان پیامک به شمارهای خاص برای افزایش اعتبار به صورت رایگان و آخر سر انتقال بخشی از اعتبار فرد گیرنده به فرستنده. روشهای دیگری هم برای سوءاستفاده مالی از گوشیهای تلفن همراه وجود دارد و برخی هکرها با استفاده از نرمافزارهای خاص هزینه ارسال پیامک یا برقراری تماس خود را به عهده کاربران دیگر میگذارند و از این طریق به نوعی کلاهبرداری میپردازند که به سبب پایین بودن مبلغ زیان برای خسارتدیده ارزش پیگیری در محاکم قضایی را ندارد.
انتشار برخی آمارها درباره استفاده از تلفن همراه که ویژه کاربران ایرانی است، نارساییهای دیگری را در این حوزه آشکار میکند و دکتر فراهانی درباره آنها توضیح میدهد: آمارهای تایید نشده از اختصاص حدود ۷۰درصد محتوای گوشیها و فایلهای انتقالی به هجویات، طنزهای عامیانه و متون و تصاویر غیراخلاقی حکایت میکند که تحقیقات میدانی نیز چنین رقمی را نشان میدهد و ثابت میکند. ارسال و دریافت پیامکهای اشتباهی نیز دردسرساز است و اغلب از استفاده بیرویه از سرویس پیام کوتاه ناشی میشود.
این سرویس ارتباطی در اصل بر ارسال و دریافت متون درباره مسائل ضروری اختصاص دارد، ولی در کشور ما بیشتر برای سرگرمی و تفریح به کار میرود. دیگر این که طبق آمار رسمی ۸۰ درصد کاربران ایرانی از قابلیتهای پیشرفته تلفن همراهشان آگاهی ندارند و اغلب کاربران تنها از ۱۰ درصد قابلیتهای گوشیهایشان استفاده میکنند.
در جامعه ما دوربین، حافظه، بلوتوث و نرمافزارهای پخش فایل صوتی و تصویری پرکاربردترین امکانات گوشیها محسوب میشوند و ناگفته پیداست قابلیتهای پیشرفته ارتباطی در گوشیها یا پشتیبانی فنی نمیشوند یا اصلا طرفدار ندارند و به کار نمیآیند. در این حوزه اطلاعرسانی شرکتهای واردکننده و نهادهای مسوول در حوزه فناوری ارتباطات ضرورتی است که با توجه به برنامههای توسعه کشور و اهدافی نظیر تحقق دولت و شهروند الکترونیکی پررنگتر میشود. در کنار همه این نارساییها استفاده از تلفن همراه با معضل دیگری پیوند میخورد که اگر ویژه جامعه کاربران ایرانی نباشد، حداقل از ضعفهای قانونی و فرهنگی در این حوزه حکایت میکند: استفاده از تلفن همراه حین رانندگی که یکی از دلایل پرشمار تصادفات و ایجاد گرههای ترافیکی در معابر شهری محسوب میشود.
● تحقیقات پزشکی چه میگویند؟
مضرات پزشکی استفاده از تلفن همراه موضوعی است که نه ثابت شده و نه رد میشود. با این حال نتایج تحقیقاتی که به تناوب در این باره صورت میگیرد اصلا به نفع این وسیله ارتباطی نیست. به طوری که نگرانیهای ناشی از اعلام نتایج تحقیقات که چون موجی اخبار و رسانهها را در بر میگیرد در برخی کشورها نهضتهایی برای اعمال محدودیت استفاده از تلفن همراه برانگیخته است. برخی دولتها با اعطای بودجههای کلان پژوهشی به موسسات و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی موافقت کردهاند و هدف بررسی آثار کوتاه و بلندمدت استفاده از تلفن همراه و تجهیزات مخابراتی آن بر سلامت انسان، سایر جانداران و محیط زیست است.
تا امروز نتایج اغلب تحقیقات نادیده گرفته یا رد شدهاند با این حال مضرات پزشکی تلفن همراه برای کودکان و افراد زیر ۱۲ سال و رابطه امواج الکترومغناطیس ناشی از گوشیها با بروز تومور مغزی تقریبا اثبات شده است. بر این اساس در کشورهایی نظیر فرانسه که در این زمینه پیشگام محسوب میشود زمزمههایی مبنی بر ممنوعیت استفاده از تلفن همراه برای کودکان و تبلیغات رسانهای در این حوزه به گوش میرسد.
نتیجه برخی تحقیقات نیز استفاده از تلفن همراه را برای افراد زیر ۲۰ سال یکی از دلایل بروز آسیبهای جدی در بخشهای مربوط به شنوایی و بینایی مغز معرفی میکند.
●آسیب های ژنتیکی ناشی از استفاده تلفن همراه
تأثیر امواج مایکروویو (MW) یا اشعهٔ فرکانس رادیوئی (RFR) بر پارامترهای مهم بیولوژیکی شاید بیش از یک اثر گرمایشی ساده باشد. قرار گرفتن در معرض سیگنالهای فرکانس رادیوئی تولیدشده از طریق استفاده از تلفن همراه بهطور چشمگیری افزایش یافته که این امر موجب تغییرات فیزیکی، عصبی، ادراکی، رفتاری و نیز رشد و تولید سلولهای سرطانی میشود. همچنین پس از اجرای سیستمهای آزمایشی درونسلولی و خارجسلولی، آسیبهای ژنتیکی ناشی از RFR گزارش گردید ولی چنین موردی دربارهٔ کاربران تلفن همراه مشاهده نشده بود.
● نتیجه گیری:
فنآوریهای تلفن همراه، در همگرایی گسترده و وسیعی که با رایانه، اینترنت، بازیهای ویدئویی ـ رایانهای و تلویزیون، یافته است، طی سال های آتی، جای رادیو، تلویزیون، دستگاههای بازیهای ویدئویی و رایانههای شخصی را به میزان قابل توجهی گرفته، آنها را به تدریج از گردونهی رقابت خارج سازد. این تحول، تحول عظیمی است که با پیشرفت فنآوریهای ارتباطی و تعمیق همگرایی آن ها طی چند سال آینده، انعکاس گستردهتری یافته، برحساسیت تلفن همراه و فرصتها و تهدیدهای آن خواهد افزود. گسترش، تعمیق و پرطنینتر ظاهر شدن تلفن همراه، مسئولان و اولیای آینده نگر را برآن میدارد که فرصت طلایی سالها پیش رو را از دست نداده، اولاً به رفع تعارضهای فرهنگی ـ اجتماعی جوامع خویش دست یابند و ثانیاً با پذیرش این واقعیت که اولیای امور جوامع، در انتخاب بین خوب و بد مخیر نبوده، غالباً باید بین بد و بدتر دست به انتخاب بزنند و با کنار نهادن رویکرد آرمانگرایانه که در شرایط فعلی جامعه، به هیچ وجه حاضر به تن دادن به واقعیات و پذیرش هزینه کردن نیست، رویکرد مداخلهگرایانه را با موفقیتی هر چند نسبی، مواجه سازند. ثالثاً اولیای امور، باید دست به فرهنگ سازی لازم بزنند. آن چه از آن یاد شد، جامعه را در برخورد با آمیزهی فرصتها و تهدیدهای فنآوریهای ارتباطی پیشرفته، از جمله تلفن همراه، یاری کرده، به فرصتهای بالقوهی آن اجازهی رشد داده خواهد داد؛ در غیر اینصورت، با از دست رفتن سالهای محدود پیشرو، امکان بستر سازی لازم برای برخورداری از فرصتهای بالقوهی فنآوری اطلاعاتی، از دسترفته، در مجموع تهدیدهای بالقوهی فنآوریهای مزبور، از جمله تلفن همراه، رخ خواهند نمود و جامعه با سیل ویرانگر تهدیدهای فنآوریهای اطلاعاتی، بیش از پیش، رو به رو خواهد شد.
گردآوری : - میگنا
امین رحیمی اعتیاد از نوعی دیگر
www.migna.ir
در حقیقت از یک دیدگاه آسیبشناسانه میتوان تلفن همراه را یک منبع بزرگ برای تولید نارساییها و معضلاتی دانست که آشکارا یا پنهان در مناسبات زندگی کاربران نفوذ کرده است. ▪ فرهنگ و آداب تلفن یکی از مشکلات بزرگی که جامعه ما و بسیاری از جوامع با آن دست به گریباناند، مسأله فرهنگ استفاده از تکنولوژی است. دراین میان فرهنگ استفاده از تلفن همراه هم موضوعی است که از اهمیت ویژهای برخوردار است. به تازگی مد زشتی به خصوص در میان جوانان رایج شده است که کسانی که توانایی مالی زیادی هم ندارند، به فواصل زمانی کوتاه گوشیهای موبایل خود را عوض میکنند.
در کشورهای پیشرفته هر فرد بهطور متوسط حدود ۲۰ ماه یک گوشی را نگه میدارد ولی متأسفانه این رقم در میان برخی ایرانیان بیش از سه تا چهار ماه طول نمیکشد. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که ما بدانیم باتریهای موبایل آسیب زیادی به محیط زیست میرسانند و خریدن و کنار گذاشتن یا دور انداختن آنها در وهله اول برای فرد مصرفکننده زیان مالی به دنبال دارد و در درجه دوم برای محیط زیست خطرناک است.
● انواع تماسهای تلفنی
یک تماس تلفنی میتواند به یکی از دو دسته اصلی الف) تلفنهای «اخباری، کاری، تجاری» یا ب) تلفن «گپ و گفت و اختلاطی و دوستانه» تقسیم شود. گاهی پیش میآید که یک تماس تلفنی ترکیبی از این دو نوع است. به عنوان مثال به دوستی تلفن میکنیم و علاوه بر کاری که با او داریم، حال و احوالی هم میپرسیم و گپی هم میزنیم. یا به منظور کاری با ادارهای تماس میگیریم و از قضا علاوه بر صحبت در مورد آن کار، با شخص کارمندی که تلفن را جواب داده به اصطلاح گپمان میگیرد و کمی هم صحبت یا درددل میکنیم. ما در اینجا به دو گونه اصلی تلفن میپردازیم، یعنی تماسهای تلفنی «کاری» و تماسهای تلفنی «دوستانه» یا اختلاطی.
تاثیر جنسیت بر استفاده از تلفن همراه
بر خلاف کامپیوتر و اینترنت که در استفاده از آنها تفاوت ها و وجه تمایزهایی میان جنس مرد و زن وجود دارد تلفن همراه همواره به عنوان یک تکنولوژی که کاربردی یکسان میان جنسیت های مختلف دارد، مطرح می باشد.از آن گذشته تلفن همراه حتی از نظر سنی و از نظر طبقاتی و اقتصادی ، تحصیلی و قومی هم هیچ محدودیتی را در بر نمی گیرد.
تلفن همراه با هدف ارتقا سطح ارتباط افراد در میان مردان و زنان آن هم به گونه ای یکسان مورد استفاده قرار می گیرد و این یکسان بودن کاربرد آن میان جنسیت های مختلف به مراتب بیشتر از اینترنت حس می شود، ابزاری که در حال حاضر نیز بیشتر توسط مردان مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی از کشورها زنان برای برقراری ارتباط صوتی و ارسال پیام کوتاه حتی بیش از مردان از تلفن همراه استفاده می کنند. مطمئنا دختران در ابتدای ظهور موبایل و توزیع آن در میان مردم به سختی می توانستند صاحب یک موبایل باشند ولی به هر حال اکثر آنان می توانستند به هنگام نیاز یک دستگاه موبایل را حتی بصورت قرض و امانت به دست آورند.
این فاصله و اختلاف طبقاتی که در ابتدا مشهود بود بیشتر به خاطر موضع مثبت مردان در خصوص تکنولوژی های جدید بود چرا که علاقه و تمایل آنان در خصوص استفاده از دستگاه و تجهیزات جدید آنان را وادار می کرد که پدیده ها و نوع آوری های جدید را مورد امتحان قرار دهند. اما رفته رفته با گذشت زمان این فاصله موجود میان زنان و مردان در خصوص استفاده از تکنولوژی های جدید به خصوص موبایل کاهش محسوسی یافت و حتی زنان از سال ۱۹۹۸ به بعد در برخی از موارد از مردان هم سبقت گرفتند.
"ریچ لینگ" در تحقیقات و مطالعات خود که در سال ۲۰۰۱ در میان نوجوانان انجام شده بود به این نتیجه رسید که دختران بیشتری نسبت به پسرها ، مالک تلفن همراه هستند و حال آنکه مطالعات مذکور در میان جوانان بالغ ( بالای ۲۰سال ) نتیجه ای بر خلاف آنچه که گفته شد را نشان می داد و پسرهای جوان بیشتری در مقایسه با دخترها از تلفن همراه برخوردار بودند و به صورت جدی تری هم از موبایل استفاده می کردند. زنان در واقع زودتر از مردان و در سن ۱۸ سالگی به نقطه اوج استفاده جدی از موبایل می رسند بطوریکه طبق تحقیقات به عمل آمده مردان کمی دیرتر و در سن ۲۳ سالگی به نقطه اوج استفاده از موبایل می رسند.
محققان بر این باورند که هنگامیکه دستیابی دختران به تلفن همراه بصورت قرضی و امانت گرفتن کاهش یابد، دختران از انگیزه کمتری - نسبت به پسران - برای مشترک شدن برخوردار خواهند بود. بر اساس نظریه های لینگ ، وی به این موضوع پی برده است که پسران به جای آنکه همانند دختران حق اشترا ک تلفن همراه خود را از والدینشان بگیرند، بیشتر صورتحساب های تلفن همراه را شخصا و از محل درآمد خود پرداخت می کنند.
از طرف دیگر وجه تمایزها و اختلاف های دیگری هم در این خصوص وجود دارد که بیشتر ریشه های روانشناختی جنسی را به خود اختصاص می دهد به عنوان مثال اینکه زنان عمدتا در سنین بالای ۲۵ سال تا ۳۰ سال از تمایل کمتری برای صحبت کردن با تلفن برخوردار هستند. هرچند که استفاده از تلفن همراه از نظر کمی در میان طبقات مختلف جنسی جامعه شکلی تقریبا یکسان دارد ولی از نظر کیفی و از نظر نوع انگیزه و نحوه استفاده از آن دارای تفاوت های محسوسی می باشد. زنان و مردان همواره دیدگاه متفاوتی را در خصوص تلفن همراه دارا بوده و جایگاه ویژه ای در فرهنگ اقتصاد ارتباطی به آن اختصاص می دهند.
در تحقیقات اولیه ای که از جانب راکوف و ناوارو در خصوص طرز استفاده از تلفن همراه صورت گرفته بود آنان بر این باور بودند که تلفن همراه موجب تقویت الگوی مرسوم و متداول ارائه شده از جایگاه جنسیتی مرد و زن شده چرا که بر نقش زن به عنوان یک پرورش دهنده و کانون محبت خانواده که در دسترس است و کسی که به حمایت مرد نیاز دارد، تاکید شده بود. ( راکوف / ناوارو ۱۹۹۳) .
بی آنکه بخواهیم نیاز به یک چنین طبقه بندی مهم و مشخصی را مورد تایید قرار دهیم باید اعتراف کنیم که تحقیقات و مطالعات بعدی این موضوع را مورد تایید قرار دادند که انگیزه ها و اهداف موجود در استفاده از تلفن همراه درحقیقت با نقش هریک از جنسیت های زن و مرد در جامعه بی ارتباط نیست. از طرف دیگر موبایل در میان پسران و مردان در مقایسه با زنان به عنوان ابزاری مورد استفاده قرار می گیرد که به آنان کمک می کند تا برای زندگی خود برنامه ریزی کنند، برنامه هایی نظیر تنظیم قرار ملاقات ها ، تماس ها و دیگر برنامه های روزمره ای که به آنان کمک می کند تا به بلوغ و استقلال بیشتری دست یابند. از طرف دیگر زنان بیشتر از تلفن همراه برای تبادل احساسات شخصی و عاطفی خود استفاده می کنند.(لوهان ۱۹۹۷ و لورانت ۲۰۰۲)
به نظر می رسد که مردان ایده متمایز و متفاوتی از ارتباط را در ذهن خود دارند چرا که بر خلاف زنان ، آنان برای هر ارتباطی یک دلیل هدفمند دارند و قصد دارند که با توجه به آن بهترین و مطلوب ترین ارتباط را بر قرار کنند. مردان ادعا دارند که بیشتر در خصوص قرار ملاقات ها و تبادل اطلاعات، مسائل و مشکلات با یکدیگر صحبت می کنند و حال آنکه زنان نیز اقرار کرده اند که صرفا برای برقراری ارتباط و با خبر شدن از اوضاع و احوال با یکدیگر تماس می گیرند. به نظر می رسد که زمان کوتاه مکالمه و برقراری ارتباط مردان بیشتر به درک متفاوت آنان از برقراری ارتباط ، بستگی داشته باشد.(لانگ ۱۹۹۳) www.migna.ir تحقیقات نشان داده است که زنان مدت زمان طولانی تری را برای مکالمات خود- که صرفا جنبه عاطفی و احساسی دارد اختصاص می دهند و حال آنکه مردان به تلفن همراه به چشم یک ابزار نگاه می کنند و مکالمات خود را به مسائل ضروری تر اختصاص می دهند( مسائلی نظیر تنظیم قرار ملاقات های کاری و غیره ).
زنان در مقایسه با مردان بیشتر مکالمات خود را صرف غیبت کردن و کارهایی مشابه می کنند و در این خصوص باید اقرار کرد که حتی مردان هم تمایل به غیبت کردن دارند ولی البته ترجیحا با زنان و نه با مردان.(Potts ۲۰۰۴; Fox ۲۰۰۴) چنین یافته هایی بیشتر با توجه به واقعیتی اجتماعی -روانشناختی - این که دختران و زنان بیشتر از مردان احساسات درونی و علائق شخصی خود را بیرون می ریزند و مایلند که در خصوص آن با دیگران صحبت کنند به دست آمده است. این تحقیقات همچنین نشان می دهند که زنان در مقایسه با مردان از مهارت های کاملتری برای صحبت کردن و برقراری ارتباط با دیگران برخوردار هستند و یا به عبارت دیگر توانایی آنان در خلق موضوعات قابل بحث بیشتر است و بهتر از مردان می دانند که در خصوص چه موضوعاتی باید صحبت کنند و یا اینکه چه موقع باید موضوع مورد بحث را تغییر دهند.
همچنین مشخص شده است که این فاصله میان جنسیت های مختلف در مقطع بلوغ حتی گسترده تر هم می شود چرا که دختران میزان تاثیر پذیری احساساساتشان افزایش یافته و این درحالی است که پسران این خصیصه را در خود مهار می کنند و آن را بروز نمی دهند. بنابراین با این دیدگاه مشخص می شود که مردان از تلفن همراه برداشت دیگری داشته و به طریق دیگری به آن می نگرند و آن را به چشم یک تکنولوژی بسیار قوی می بینند که میزان استقلال را بالا می برد و نه همانند یک وسیله ارتباطی که در محیط اجتماع باعث برقرای ارتباط می شود.
مالکیت تلفن همراه باعث افزایش میزان استقلال می شود و به عنوان مثال اگر حادثه ای نظیر یک تصادف در جاده اتفاق افتد ، تلفن همراه این امکان را می دهد که با استفاده از آن اوضاع مرتب شده و همه چیز به خوبی پیش رود. از طرف دیگر تلفن همراه به خاطرمرتبط بودن با تکنولوژی های جدید از ارزشی سمبولیکی برخوردار است. پسرها برای کشف خصوصیات کاربردی گسترده تلفن های همراه ، مستعد تر هستند.( به عنوان مثال کاربردهایی نظیر بازی ها و یا جستجوهای اینترنتی ) و حال آنکه دختران از این نظر از علاقه و استعداد کمتری برخوردار هستند چرا که به نسبت پسران کاربردهای کمتری از تلفن همراه را نیز مورد استفاده قرار می دهند به این ترتیب اغلب پسران هستند که ادعا دارند استفاده از موبایل برای آنان سرگرم کننده و جالب است .
نتیجه تحقیقات مذکور با نتایج به دست آمده از تحقیقات "پات آکلند" تقریبا همانند و یکسان است چرا که بر اساس تحقیقات آکلند هم مشخص شده است که مردان بیشتر کاربردهای اینترنتی موبایل را مورد استفاده قرار می دهند و حال آنکه زنان صرفا با کاربردهای ارتباطی تلفن همراه سر و کار دارند. (Potts ۲۰۰۴). از طرف دیگر تحقیقات Skog (۲۰۰۲) هم نشان می دهد که دختران در مقایسه با پسران کاربردهای اجتماعی تلفن همراه را بیشتر وقع گذاشته و برای آن اهمیت قائلند و حال آنکه از طرف دیگر پسران به جنبه تکنیکی کاربرد موبایل اهمیت می دهند. همانگونه که مشخص است ، زنان در حفظ هر گونه شبکه اجتماعی نقش محوری و کلیدی را ایفا می کنند، به خصوص در میان اعضای خانواده. (Wellman ۱۹۹۲; Ling ۲۰۰۱a; Ling ۱۹۹۸.
بنابراین شبکه های مربوط به زنان اغلب بزرگتر و پیچیده تر از شبکه های مربوط به مردان هستند. (Cochran et. al ۱۹۹۳: ۹۰; Moore ۱۹۹۰). زنان بیشتر مایل هستند تا با خانواده و نزدیکان خود ارتباط داشته باشند تا اینکه بخواهند با اشخاص دیگر به عنوان دوست تلفنی ارتباط داشته باشند. احتمالا ، پسران در دوران بلوغ تلاش بیشتری می کنند تا خود را مستقل و جدا از خانواده شان نشان دهند و این درحالی است که دختران خیلی بیشتر مایل هستند تا با خانواده خود در ارتباط باشند و خصوصا در میان دختران بالغ تمایل برای انتخاب دوستان عاطفی و برقراری رابطه احساسی بیشتر به چشم می خورد. (Stern ۲۰۰۴) بنابراین اینطور به نظر می رسد که انتخاب تلفن از جانب دختران بیشتر بر اساس خصوصیت های ارتباطی آنان با والدینشان، صورت می گیرد و این امر در میان پسران به این اندازه محسوس نیست.
از طرف دیگر در مورد پسران باید گفت که انتخاب موبایل از سوی آنان بیشتر به استقلال طلبیشان بستگی دارد چرا که تملک تلفن همراه برای آنان بیشتر به منزله مردانگی و مدرن بودن تلقی می شود.
تحقیقات متعددی نشان داده اند که نوع درک به دست آمده از موبایل و نوع استفاده از آن به تغییرات سنی بستگی دارد. به عنوان مثال پرداختن به ارسال پیام های کوتاه یا اس ام اس ، بیشتر در میان نوجوانان به چشم می خورد. پس از ۱۶سالگی ، جوانانی که اکنون به دوران بلوغ رسیده اند بیشتر به مکالمه اهمیت می دهند و توجه آنان از ارسال پیام کوتاه به برقراری ارتباط مستقیم معطوف می شود. وقتی به سن ۲۰سالگی می رسند تماس های صوتی مستقیم بیش از پیش جایگزین ارسال پیام های کوتاه می شوند. این درحالی است که تحقیقات لینگ نشان می دهند که دختران بالغ و حتی زنانی که تا گروه سنی ۴۰ سال قرار می گیرند علاقه و تمایل زیادی را برای ارسال پیام کوتاه از خود نشان می دهند و این امر در مقایسه با مردان بیشتر و قابل توجه تر است.
از طرف دیگر تحقیقات دیگری نشان می دهد که دختران به نوشتن پیام های طولانی تمایل بیشتری دارند و در نوشتن پیام های کوتاه خود از هر ۱۶۰ کلمه موجود استفاده می کنند و پیام خود را بیشتر به غیبت کردن و مسائل اجتماعی اختصاص می دهند و حال آنکه مردان برای ارسال پیام های کوتاه خود از کلمات کمتری بین ۴۰ تا ۵۰ کلمه استفاده می کنند و همچنین زبان ساده تری را هم برای نوشتن مورد استفاده قرار می دهند. از طرف دیگر پسران جوان و مردان میانسال بیشتر به برقراری تماسی های صوتی تمایل دارند و به نظر می رسد که چنین تفاوتی در اوایل دوران بلوغ ریشه داشته باشد چرا که طبق تحقیقاتی که به عمل آمده است ، دختران ۱۵ساله به طور میانگین روزانه ۳.۳ اس ام اس ارسال می کنند و حال آنکه پسرانی که در همین مقطع سنی قرار دارند روزانه ۲.۵ اس ام اس را ارسال می کنند.
در حقیقت این امر یک واقعیت قدیمی و مرسوم را تداعی می کند و آن هم این است که زنان در مقایسه با مردان تمایل کمتری را برای برقراری تماس تلفنی از خود نشان می دهند و حال آنکه این موضوع در خصوص مردان فرق می کند و آنان همچنان هم ترجیح می دهند که برای برقراری تماس با زنان از روش برقراری تماس تلفنی استفاده کنند. اس ام اس ایده آل ترین حالت برقراری تماس اولیه با جنس مخالف است چرا که ۲ فاکتور احساس نزدیکی و دوستی و در عین حال فاصله داشتن از مخاطب خود را ایجاد می کند. ارسال کننده پیام کوتاه حتی اگر ابراز احساساتش از جانب طرف مقابل مورد توجه قرار نگیرد ، بازهم سرخورده و خجالت زده نمی شود و این درحالی است که در حالت برقراری تماس رو در رو چنین امری صادق نیست .
ارسال پیام کوتاه به این معنا و مفهوم است که پاسخ دادن به آن به شخص گیرنده بستگی دارد که چه وقت و چگونه به آن پاسخ دهد ولی تماس های صوتی اینگونه نیستند چرا که ممکن است شرایط نامطلوبی را برای گیرنده باعث شوند.
در بیشتر مدارس، زیپ کیف هر دانش آموزی را که باز کنی، حتماً یک تلفن همراه هم کنار مداد و خودکار و دفتر و کتابش خواهی دید. به استناد بند ۹ مادهی ۶۸ آیین نامه ی مدارس، آوردن اشیای گران قیمت به محیط آموزشی ممنوع است و بنابراین، داشتن تلفن همراه هم مجاز نیست. معاونت توسعه و برنامه ریزی آموزش و پرورش هم در ۱۷ آبان ۱۳۸۵، طی بخشنامهای به صراحت استفاده از تلفن همراه در مدارس را ممنوع اعلام کرد. اما آیا اینها پاسخ مناسبی برای حل این معضل میباشد؟ تلفن همراه میتواند ارتباط مناسبی بین خانه و دانش آموز و حتی معلمان برقرار کند، توانایی ایجاد بحرانهای اخلاقی و آموزشی را هم دارد.
اخلاق در سیستم آموزشی مدرسه، چشم و هم چشمی دانشآموزان و بحرانهای اخلاقی، از جمله مشکلات به وجود آمدهی این نسل دیجیتالی است. هنوز هیچکس به درستی نمیداند که آوردن تلفن همراه به مدرسه تخلف محسوب میشود یا نه.
شاید همین عدم شفافیت است که باعث شده، هیچ ایدهی منسجم و یکنواختی در مدرسه ها و کشورهای مختلف در خصوص تلفن همراه وجود نداشته باشد. اما هیچ وقت فکر کردهاید چرا استفاده از این فناوری پردردسر و بحرانزا در مدرسه ها به صورت قطعی ممنوع نمیشود؟ شاید فکر میکیند هر قانونی که بگذارند و هر سختگیری، اعم از تفتیش بدنی، بازدید کیف، و ... به خرج دهند، باز هم دانشآموزان دستگاه تلفن همراه را به مدرسه میآورند؟ این مهم نیست که تلفن همراه، چقدر مشکل و معضل به نظام آموزش و پرورش وارد کرده است. مهم این است که راه حل چیست؟ برخی معتقدند، همیشه ابتدا در برابر فناوریهای جدید مقاومت وجود داشته است و تلاش امروز ما برای ممنوعیت آوردن دستگاه تلفن همراه به مدرسه بیفایده است. چند سال دیگر، همه ی دانش آموزان تلفن همراه خواهند داشت و هر قانونی هم برای ممنوعیت به همراه داشتن آن در مدرسهها تصویب کنند بی اثر خواهد بود. بنابراین، ما به عنوان مدیر مدرسه، معلم و یا در نقش والدین دانش آموزان، موظفیم به بحرانهای ناشی از این فناوری بیندیشیم و راهکارهای مناسب آن را بیابیم.مشکلات استفاده از تلفن همراه در مدرسه ها در سه گروه اصلی قرار دارند:
۱) استفاده ی غیر قانونی از تلفن همراه: به کارگیری آن هنگام امتحانات، تقلب با روشهای مختلف از جمله ارسال سؤال به بیرون از جلسهی امتحان و دریافت پاسخ و یا ذخیره ی مطالب درسی در حافظهی دستگاه.
۲) استفاده ی افراطی یا نا به جا از آن: بیشتر در کلاسهای درسی رخ میدهد، برای مثال، زمانی که معلم در حال تدریس است و زنگ تلفن همراه در انواع متعدد و متنوع به صدا درمیآید و خاموش کردن آن با چند دقیقه تأخیر و چندین بوق و زنگ، نظم کلاس را به هم میریزد و باعث اختلال و حواسپرتی در کلاس میشود.
۳) استفادهی غیر اخلاقی از آن: مثل تبادل پیامها، عکس نامناسب از معلمان و دانشآموزان و انتقال آن به صفحات وب و پایگاههای غیراخلاقی. راهکارهای استفاده ی بهینه از تلفن همراه در مدارس ▪ تصویب قواعد و مقررات، روشی در زمینهی استفاده از تلفن همراه توسط مسئولان آموزش و پرورش و اعلام آن به دانش آموزان و اصرار بر اجرای قوانین مانند ممنوع کردن همراه داشتن تلفن همراه در جلسهی امتحان.
▪ در مورد استفادههای غیراخلاقی، با توجه به شرایط سنی دانشآموزان نظارت دقیق داشته باشند و در صورت مشاهدهی تخلفات، با آرامش و درایت و با روشی ملایم بدون هر گونه ارعاب و تهدید با آن ها برخورد کنند.
▪ هماهنگی با والدین و برگزاری جلسات در این خصوص.
▪ خرید تلفن همراه در دوره ی دبیرستان و سالهای بالاتر و استفاده از دستگاههای سادهتر که امکانات کمتری دارند.
▪ استفادهی کمتر خود والدین از دستگاه تلفن همراه در حضور فرزندان. ▪ آگاه سازی فرزندان هنگام برخورد با پیامهای دردسرساز و نحوهی برخورد با این قسم پیامها. ▪ دقت در هزینهی تلفن همراه فرزندان توسط والدین.
▪ آگاهی دادن از فرصت های آموزشی با استفاده از تلفن همراه و امکانات آن (مانند پژوهشها و تهیه ی عکس و فیلم در گردشهای علمی و ...) «به نظر میرسد این فناوری میتواند، در مدرسه یک همراه خوب برای معلم باشد وقتی کاربردهای جدیتر و حسابشده تری پیدا کند، البته به شرط آنکه به موقع و سنجیده به کار گرفته شود. www.migna.ir همانگونه که گریسون و اندرسون معتقدند «به رغم آن که تمایل غالب این است که فناوری ها، مجرد از واقعیتهای اجتماعی در نظر گرفته شوند، حقیقت این است که مصنوعات فناورانه و روابط اجتماعی، به صورت تفکیک ناپذیری در هم تنیده شدهاند آن چه تفاوت کیفی ایجاد میکند، نحوهی شناخت و انتخاب فناوری است.» و این به خلاقیت و هنر معلم بستگی دارد.
معلمی از تجربه اش در این زمینه میگوید: در مدتی که تلفن همراه من بین بچه ها دست به دست میگشت (در چند مدرسه) ، حتی یک مورد مشاهده نکردم که بچه ها غیر از آنچه قصد کرده بودند (مثلاً عکاسی، زمان گرفتن، محاسبه یا ...) از آن استفاده کنند. شاید این به دلیل آن است که تلفن همراه، دیگر چیز عجیب و رمز آلودی برای بچه ها نیست. آن را بارها و بارها دیده اند و با آن کار کردهاند. اگر هم کاربرد مشخصی برای آن تعریف کنیم، خود را با آن وفق میدهند، چراکه با آن آشنا هستند. بی شک استفاده از تلفن همراه در آموزش (یادگیری در حال حرکت، استفادهی سادهتر از منابع اینترنتی، ضبط کلاسهای درس معلمان و گوش کردن مجدد درس، حل مسائل و تمرینات ریاضی، استفاده از امکانات آن برای دانشآموزان مبتلا به نقصهای شنوایی، فیلم برداری در آزمایشگاه و ...) کاربردهای وسیعی دارد.
بهتر است اندیشه کنیم، چگونه ترفندی به کارگیریم که این مهمان ما را به حاشیه نراند و روزی نیاید که ما در کلاس پای تخته درسمان را بدهیم و دانش آموزان پشت میزهایشان برای هم پیامک بفرستند و در خفا از ما عکس بگیرند. مقاله، درصدد ارائه ی دورنمایی از اقدامهای کلاننگر و خردنگر است که به تقلیل تهدیدهای فن آوری تلفن همراه انجامیده، فرصتهای استفاده از آن فزونی می یابد و زیر سه عنوان اقدامهای «کلاننگر»، «حد وسط» و «جزء نگر» اولیا مورد بررسی قرار گرفته است. اقدام های کلاننگر اولیا، نخست اقدامهایی که تحقق آنها به ارتقای هویتی جوانان جامعه می انجامید و سپس به اقدام هایی اشاره شد که به «فرهنگ سازی در زمینه ی استفاده از تلفن همراه» خواهد انجامید. یافته های حاصل در ایران، بیانگر آن است که کاربران دختر و پسر ایرانی، در تنگناهای فرهنگی، اجتماعی که احساس میکنند، با توسل به کوته پیام هایی که حاوی مضامین مزبور هستند، به نوعی دست به تخلیهی روانی خود میزنند.
تحقیقات اخیر که در این حوزه صورت میگیرد و اخبار ناخوشایندی که گاه و بیگاه درباره مضرات پزشکی و رفتاری تلفن همراه از گوشه و کنار جهان به گوش میرسد، بازبینی و نگرش دوباره برای استفاده از این وسیله پرکاربرد و عادی شده را ضروری میسازد و مجموعه کاربران، ارائهکنندگان خدمات و قانونگذاران و دولتها را در معرض اقدامات پیشگیرانه قرار میدهد که پیش از هر چیز به شناخت ماهیت انواع و اقسام آسیبها و دامنه نفوذ آنها نیاز دارد. در این نوشتار به آسیبشناسی استفاده از تلفن همراه در میان عموم و نگرانیهای موجود در این حوزه پرداختهایم.
● کاهش مهارتهای ارتباطی
فروکش کردن تب تلفن همراه در جامعه ما به معنای کاهش استفاده ازآن نیست، بلکه ریشه چنین تصوری را باید در عادت کردنها و عادی شدنها جستجو کرد. استفاده ازتلفن در مقطعی از زمان شیوهای برای پز دادن و نوعی مد محسوب می شد و بالطبع رفتاری برجسته و بهقول معروف توی چشم بود؛ اما کاربرد عمومی آن میان اقشار مختلف تلفن همراه را از یک وسیله تجملی و شاخص به ابزاری کارآمد و ضروری برای امور روزمره تبدیل کرد.
جنبههای مدگونه و نوآورانه آن را هم باید صرفا در مدلهای جدید گوشیهای تلفن همراه و برخی کاربردهای پیشرفته آن جستجو کرد که بتدریج در اختیار کاربران قرار میگیرد؛ اما قضیه به همین جا ختم نمیشود. تلفن همراه امروزه به بخشی از هویت افراد تبدیل شده است، بویژه نوجوانان و جوانترها که شخصی و خصوصی بودن خط تماس و محتویات حافظه گوشی را نمادی از استقلال تلقی میکنند و مایه به رخ کشیدن اطلاعات متنوع متنی، تصویری، صوتی و ... به دیگران میپندارند. در حقیقت گوشی تلفن همراه آرشیوی قوی و منحصر به فرد است که دانستهها، توانایی ارتباطی و دسترسی فرد را به اطلاعات به روز آشکار میکند و در هر جمع و محفلی فرصت مناسب برای ابراز وجود و خودنمایی در اختیار صاحبش قرار میدهد.
در حالی که این هویت کاذب معمولا به شخصیت فرد بستگی ندارد و نتیجه قرار گرفتن وی در معرض امواج مهارگسیخته انتقال اطلاعات دیجیتالی و موبایلی محسوب میشود که محتویات آنها اغلب با عرف و اخلاق جامعه هم ناسازگاری دارد. هویت کاذبی که از تلفن همراه ناشی میشود، حتی به شماره خطها نیز کشیده شده و سالهاست که در جامعه ما فلان پیششماره به فلان قشر اختصاص دارد و مفاهیمی را القاء میکند که مطلوبیت یا عدم مطلوبیت آن بر قیمت خطوط تماس نیز تاثیری چشمگیر و پذیرفته شده دارد.
در این حوزه، برخی مزایای استفاده از تلفن همراه و دلایل شیوع آن نیز قابل تامل است. دسترسی سریع به دوستان آشکار و پنهان، قابلیت مخفی نگهداشتن اطلاعات، بهرهمندی از سرویس پیام کوتاه برای مخفیکاری بیشتر و دسترسی آسان به انواع بازیها و شیوههای انتقال فایلهای صوتی و تصویری مزایایی هستند که برای هر کاربری فریبنده و مطلوب به نظر میرسد؛ اما با کمی دقت میتوان دریافت این ویژگیها شرایط بهتری برای سوءاستفاده و ایجاد و اشاعه ناهنجاریهای رفتاری و شخصیتی پدید میآورد. در این ویژگیها زندگی دوگانهای را برای کاربر رقم میزند و در صورتی که نوجوان یا جوان باشد، تاثیرپذیر هویتی پر از تعلیق برایش پدید میآورد. اگر چه انتقال اطلاعات امری مطلوب محسوب میشود، اما نمیتوان نقش محدودیتهای منطقی برای کودکان و نوجوانان را نادیده گرفت؛ در حالی که انتقال اطلاعات از طریق تلفن همراه تقریبا هیچ محدودیتی نمیشناسد و قابلیتهای فنی دیگری نظیر درگاه مادون قرمز، بلوتوث، پیام تصویری و ... که در گوشیها تعبیه شدهاند، اندیشه ایجاد با اعمال هر محدودیتی را عقیم میسازد. در چنین شرایطی افراد در معرض اطلاعاتی قرار میگیرند که قدرت تشخیص خوب و بد آن را ندارند یا در حالتی عمومیتر حداقل با اخلاق فردی و اجتماعی ناسازگار است.
در جریان این تبادل اطلاعات فراگیر که مانند موجی جامعه را درگیر میکند کودکان و نوجوانان بیش از دیگران در معرض آسیب قرار دارند و بالطبع اطلاعات نامناسبی دریافت میکنند که نظام ارزشی رو به شکل گیری آنان را مخدوش میکند. به همین دلیل است که بزرگسالان و سالمندان تنها به جنبه ارتباطی گوشیهای تلفن همراه توجه دارند و انواع ساده و قدیمی آن را تهیه میکنند و در مقابل، جوانترها و نوجوانان به انواع جدیدی توجه دارند که قابلیتهای ارتباطی و اطلاعاتی ویژهای در اختیارشان میگذارند و البته گذاشتن قفل و رمز ورود هر گوشی تلفن همراه در میان کاربران کمسن و سال رایجتر است.
شیوه ارتباطات با تلفن همراه موضوع دیگری است که دکتر هادی فراهانی، جامعهشناس و کارشناس علوم ارتباطات درباره آن توضیح میدهد: برقراری ارتباطات پنهانی و غیرمستقیم از اعتماد به نفس افراد میکاهد و مهارتهای ارتباطی آنان را برای زندگی و حضور در محیطهای جمعی ضعیف میکند.
در فرهنگ ما مرسوم است هر حرفی را که نمیتوان رودررو و به صورت حضوری به دیگری گفت از طریق تماس تلفنی بیان میشود.
این یک ضعف فرهنگی است که سهولت و فراگیری استفاده از تلفن همراه بر شدت آن میافزاید. صحبت با تلفن همراه در مکانهای عمومی آسیب دیگری است که طبق آخرین پژوهشها بیش از ۹۰ درصد افراد از آزارهای آن اظهار نارضایتی کردهاند.
صدای زنگ نامناسب، جواب ندادن به تماسها، صحبت یکباره و با صدای بلند و ... اغلب رنجش دیگران را موجب میشود و در قالب یک ناهنجاری رفتاری قابل بحث و بررسی است. استفاده بیش از اندازه و غیرضروری از تلفن همراه برای کاربر استرس و پریشانی ذهنی پدید میآورد. این اختلالات به حدی است که نوعی بیماری روانی و عصبی براساس آن تعریف شده است و فرد مبتلا در طول روز چندین بار احساس میکند گوشی تلفن همراهش زنگ میخورد. پژوهش ها نشان میدهد حداقل دوسوم کاربران به این نوع تیک عصبی دچارند و بیش از ۷۰ درصد کاربران مبتلا آن را تجربهای تلخ و حالتی ناخوشایند توصیف میکنند. ارسال بیش از اندازه پیام کوتاه نیز نوعی وسواس و اختلال ذهنی به دنبال دارد که متاسفانه نزد کاربران نوجوان ایرانی بسیار رایج است.
● معتاد نشوید
بسیاری از محققان معتقدند استفاده بیش از اندازه از تلفن همراه در ذهن و اعصاب کاربران نوعی اعتیاد پدید میآورد که درست مانند اعتیاد به مواد مخدر، الکل، پرخوری، رابطه غیراخلاقی، بازیهای رایانهای، اینترنت و ... مخرب است. اعتیاد به استفاده از تلفن همراه در حقیقت تمایل شدید به رفتاری است که انجام میگیرد و احساسی که پس و پیش از آن به فرد دست میدهد. معتادان به استفاده از تلفن همراه از دوستان و خانواده فاصله میگیرند، انزواطلب میشوند، اولویتهای سنی و اجتماعی نظیر تحصیل و اشتغال را پس میزنند، هنگامی که تلفن همراه در دسترسشان نیست به آن فکر میکنند و از دوریاش رنج میبرند. خاموش بودن تلفن همراه در افراد معتاد تحملناپذیر است و موجب میشود حتی هنگام خواب یا در مواقع خاصی که گوشی تلفن همراه را خاموش میکنند یا در حالت سکوت قرار میدهند به استرس و دلشوره دچار شوند. فرد معتاد نمیتواند ازگوشی تلفن همراه خود دور بماند و از هر ترفندی برای استفاده دائمی از آن بهره میجوید. این نوع اعتیاد از علاقه و وابستگی فراتر میرود و به نوعی جنون در دسترس بودن تبدیل میشود.
امروزه وضعیت استفاده از تلفن همراه در مدارس جامعه، از وجود چنین اعتیادی در میان قشر نوجوان و محصل حکایت میکند. ورود گوشی به مدارس ممنوع است، اما بسیاری از دانشآموزان سر کلاس درس گوشی خود را همراه دارند و حتی برای یکدیگر یا دوستان و آشنایان پیامک میفرستند. در حقیقت بعید است کسی با تلفن همراه دوست یا آشنای محصلش تماس بگیرد و متوجه شود، گوشیاش را در خانه گذاشته و به مدرسه رفته است!
پریشانی ذهنی ناشی از اعتیاد به تلفن همراه به گونهای است که برای فرد استرس دائمی به ارمغان میآورد و چنان که میدانیم، استرس ما در دردها و بیماریهاست. علاوه بر آن فرد معتاد از اعتیاد نامعقولش آگاهی مییابد و در مقابل اتهام اعتیاد و وابستگی شدید رفتاری به احساس شرم و تنزل شخصیتی دست مییابد. به طور کلی میتوان ادعا کرد استفاده از تلفن همراه نوعی هیجان منفی و ویرانگر در پی دارد که با شدت و ضعف متفاوت روحیه، اعصاب و هویت رفتاری و اجتماعی کاربر را تخریب میکند.
دکتر فراهانی در اینباره به تغییر الگوهای رفتاری اشاره میکند و میافزاید: استفاده دائمی از تلفن همراه و تبدیل این وسیله به ابزاری برای امور روزمره، الگوهای جدیدی در رفتارهای اجتماعی پدید میآورد که بخشی از آنها بسیار نامطلوب است و در بلندمدت به آسیبهای آشکار رفتاری منجر میشود.
وابستگی برخی افرادبویژه جوانترها به تلفن همراه و هویت کاذب آن شرایطی راپدید میآورد که برای مثال در یک مهمانی خانوادگی یا فامیلی مشاهده میکنیم، عدهای به جای ارتباط کلامی از طریق بلوتوث یا پیامک به صحبت با یکدیگر میپردازند. یکی برای دیگری تصویر یا متنی را ارسال میکند و بلافاصله جواب میگیرد، گاهی تمام وقت مهمانی و با هم بودن به بررسی محتویات گوشیها سپری میشود و انگار هیچکس قصد ندارد از پشت هویت مجازی تلفن همراهش بیرون بیاید و درباره مسائل واقعی و ملموس کار، زندگی و روابط فامیلی و اجتماعی سخن بگوید، با ادامه این روند که حتی دوستیها، احوالپرسیهای میان آشنایان، ابراز محبتها، خواستگاریها و... با تلفن همراه یا پیامک انجام میشود میتوان انتظار داشت نسلهایی مجازی پرورش یابند که حتی از سادهترین مهارتهای کلامی و رابطهای بیبهرهاند.
انتقال اطلاعات و روابط مجازی در نگاه اول بسیار مطلوب است، اما تبدیل شدن شئون آن به بازیچه و وسیله سرگرمی و وقتگذرانی آسیبی است که از ضعفهای فرهنگسازی در این حوزه حکایت میکند.
نظیر چنین فاجعهای برای استفاده از اینترنت نیز رخ داده است و ضرورت فرهنگسازی و اطلاعرسانی در حوزه وسایل و امکانات مجازی زندگی را پررنگتر میسازد.
● مراقب باشید
تلفن همراه مانند هر وسیله الکترونیکی دیگری که امکانات مجازی در اختیار کاربران قرار میدهند، به ابزاری برای سوءاستفاده تبدیل میشود و این کاربردهای نادرست در حوزههای متنوعی رخ میدهد و تلاش برای ایجاد ممانعتهای قانونی، قضایی، اخلاقی یا اجتماعی در برابر آنها راه به جایی نمیبرد. گویا فناوری و فرصتهایی که برای سوءاستفاده پیشروی متخلفان قرار میدهد همواره یک گام از قوانین بازدارنده جلوتر است و مهمترین تجربه جامعه ما در این حوزه به سوءاستفاده از گوشیهای تلفن همراه دوربیندار برای فاش کردن و اشاعه مسائلی مربوط میشود که در عرف و اخلاق جمعی جزو حریم خصوصی است. دوربین کوچک تلفنهای همراه هنگامی که با بیدقتی، شیطنت، خصومت یا تمایل به انجام تجربهای تازه به کار گرفته میشود، به نشر مسائلی در محیط جامعه میانجامد که با خدشهدار کردن روحیه و اخلاق عمومی به بحرانی دامنهدار و برانگیختن هیجان یا همدردی آحاد افراد خاتمه مییابد. تجربههای تلخی از این نوع در حافظه جمعی ایرانیان بسیار است و هنوز هم میتوان در صفحه حوادث روزنامهها از آنها سراغ گرفت. مهمانیها، جشنهای عروسی، اماکن خصوصی و حریم شخصی افراد از خطر این دوربینهای کوچک و ساده در امان نیستند و کار به جایی رسیده است که در برخی محافل پیش از انجام هر کاری به صورت محترمانه یا با لحنی قاطع حاضران را از فیلمبرداری یا گرفتن عکس با گوشیهای تلفن همراه برحذر میدارند.
آسیب دیگر این که بسیاری از افراد نمیدانند حافظه وسایل الکترونیکی از رایانه گرفته تا دوربین عکاسی، ۴ MP، گوشی تلفن همراه و... حتی پس از شکسته و تخریب شدن قابل بازیابی است و این حافظههای کوچک و پرمحتوا پس از مصرف و به پایان رسیدن عمرشان در هر شرایطی جزو وسایل خصوصی محسوب میشوند و به همین سبب راه برای سوءاستفاده متخلفان و افراد کنجکاو باز میماند.
هک تلفن همراه شیوه دیگری از سوءاستفاده است که در چند سال اخیر در جامعه ما رواج یافته. متاسفانه به سبب وجود برخی نابسامانیهای قانونی در حوزه الکترونیک و ارتباطات مجازی نرمافزارهای هک نیز به فراوانی در بازار و سایتهای اینترنتی یافت میشود و چنین وضعیتی هر کاربری را برای استفاده از آنها با هر قصد و انگیزهای وسوسه میکند.
هک تلفن همراه به شیوههای مختلفی صورت میگیرد. سوزاندن سیمکارت، تخریب گوشی، دسترسی به اطلاعات حافظه تلفن همراه، نشر ویروسهای مجازی و... بخشی از آنها هستند که از طریق خطوط تماس، امکانات نوین مخابراتی یا بلوتوث انجام میشود.
دزدیدن اعتبار ریالی از سیمکارتهای اعتباری نیز روش جدیدی است که بسادگی صورت میگیرد: دریافت یک پیامک ناشناس حاوی متن، وسوسه برای ارسال همان پیامک به شمارهای خاص برای افزایش اعتبار به صورت رایگان و آخر سر انتقال بخشی از اعتبار فرد گیرنده به فرستنده. روشهای دیگری هم برای سوءاستفاده مالی از گوشیهای تلفن همراه وجود دارد و برخی هکرها با استفاده از نرمافزارهای خاص هزینه ارسال پیامک یا برقراری تماس خود را به عهده کاربران دیگر میگذارند و از این طریق به نوعی کلاهبرداری میپردازند که به سبب پایین بودن مبلغ زیان برای خسارتدیده ارزش پیگیری در محاکم قضایی را ندارد.
انتشار برخی آمارها درباره استفاده از تلفن همراه که ویژه کاربران ایرانی است، نارساییهای دیگری را در این حوزه آشکار میکند و دکتر فراهانی درباره آنها توضیح میدهد: آمارهای تایید نشده از اختصاص حدود ۷۰درصد محتوای گوشیها و فایلهای انتقالی به هجویات، طنزهای عامیانه و متون و تصاویر غیراخلاقی حکایت میکند که تحقیقات میدانی نیز چنین رقمی را نشان میدهد و ثابت میکند. ارسال و دریافت پیامکهای اشتباهی نیز دردسرساز است و اغلب از استفاده بیرویه از سرویس پیام کوتاه ناشی میشود.
این سرویس ارتباطی در اصل بر ارسال و دریافت متون درباره مسائل ضروری اختصاص دارد، ولی در کشور ما بیشتر برای سرگرمی و تفریح به کار میرود. دیگر این که طبق آمار رسمی ۸۰ درصد کاربران ایرانی از قابلیتهای پیشرفته تلفن همراهشان آگاهی ندارند و اغلب کاربران تنها از ۱۰ درصد قابلیتهای گوشیهایشان استفاده میکنند.
در جامعه ما دوربین، حافظه، بلوتوث و نرمافزارهای پخش فایل صوتی و تصویری پرکاربردترین امکانات گوشیها محسوب میشوند و ناگفته پیداست قابلیتهای پیشرفته ارتباطی در گوشیها یا پشتیبانی فنی نمیشوند یا اصلا طرفدار ندارند و به کار نمیآیند. در این حوزه اطلاعرسانی شرکتهای واردکننده و نهادهای مسوول در حوزه فناوری ارتباطات ضرورتی است که با توجه به برنامههای توسعه کشور و اهدافی نظیر تحقق دولت و شهروند الکترونیکی پررنگتر میشود. در کنار همه این نارساییها استفاده از تلفن همراه با معضل دیگری پیوند میخورد که اگر ویژه جامعه کاربران ایرانی نباشد، حداقل از ضعفهای قانونی و فرهنگی در این حوزه حکایت میکند: استفاده از تلفن همراه حین رانندگی که یکی از دلایل پرشمار تصادفات و ایجاد گرههای ترافیکی در معابر شهری محسوب میشود.
● تحقیقات پزشکی چه میگویند؟
مضرات پزشکی استفاده از تلفن همراه موضوعی است که نه ثابت شده و نه رد میشود. با این حال نتایج تحقیقاتی که به تناوب در این باره صورت میگیرد اصلا به نفع این وسیله ارتباطی نیست. به طوری که نگرانیهای ناشی از اعلام نتایج تحقیقات که چون موجی اخبار و رسانهها را در بر میگیرد در برخی کشورها نهضتهایی برای اعمال محدودیت استفاده از تلفن همراه برانگیخته است. برخی دولتها با اعطای بودجههای کلان پژوهشی به موسسات و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی موافقت کردهاند و هدف بررسی آثار کوتاه و بلندمدت استفاده از تلفن همراه و تجهیزات مخابراتی آن بر سلامت انسان، سایر جانداران و محیط زیست است.
تا امروز نتایج اغلب تحقیقات نادیده گرفته یا رد شدهاند با این حال مضرات پزشکی تلفن همراه برای کودکان و افراد زیر ۱۲ سال و رابطه امواج الکترومغناطیس ناشی از گوشیها با بروز تومور مغزی تقریبا اثبات شده است. بر این اساس در کشورهایی نظیر فرانسه که در این زمینه پیشگام محسوب میشود زمزمههایی مبنی بر ممنوعیت استفاده از تلفن همراه برای کودکان و تبلیغات رسانهای در این حوزه به گوش میرسد.
نتیجه برخی تحقیقات نیز استفاده از تلفن همراه را برای افراد زیر ۲۰ سال یکی از دلایل بروز آسیبهای جدی در بخشهای مربوط به شنوایی و بینایی مغز معرفی میکند.
●آسیب های ژنتیکی ناشی از استفاده تلفن همراه
تأثیر امواج مایکروویو (MW) یا اشعهٔ فرکانس رادیوئی (RFR) بر پارامترهای مهم بیولوژیکی شاید بیش از یک اثر گرمایشی ساده باشد. قرار گرفتن در معرض سیگنالهای فرکانس رادیوئی تولیدشده از طریق استفاده از تلفن همراه بهطور چشمگیری افزایش یافته که این امر موجب تغییرات فیزیکی، عصبی، ادراکی، رفتاری و نیز رشد و تولید سلولهای سرطانی میشود. همچنین پس از اجرای سیستمهای آزمایشی درونسلولی و خارجسلولی، آسیبهای ژنتیکی ناشی از RFR گزارش گردید ولی چنین موردی دربارهٔ کاربران تلفن همراه مشاهده نشده بود.
● نتیجه گیری:
فنآوریهای تلفن همراه، در همگرایی گسترده و وسیعی که با رایانه، اینترنت، بازیهای ویدئویی ـ رایانهای و تلویزیون، یافته است، طی سال های آتی، جای رادیو، تلویزیون، دستگاههای بازیهای ویدئویی و رایانههای شخصی را به میزان قابل توجهی گرفته، آنها را به تدریج از گردونهی رقابت خارج سازد. این تحول، تحول عظیمی است که با پیشرفت فنآوریهای ارتباطی و تعمیق همگرایی آن ها طی چند سال آینده، انعکاس گستردهتری یافته، برحساسیت تلفن همراه و فرصتها و تهدیدهای آن خواهد افزود. گسترش، تعمیق و پرطنینتر ظاهر شدن تلفن همراه، مسئولان و اولیای آینده نگر را برآن میدارد که فرصت طلایی سالها پیش رو را از دست نداده، اولاً به رفع تعارضهای فرهنگی ـ اجتماعی جوامع خویش دست یابند و ثانیاً با پذیرش این واقعیت که اولیای امور جوامع، در انتخاب بین خوب و بد مخیر نبوده، غالباً باید بین بد و بدتر دست به انتخاب بزنند و با کنار نهادن رویکرد آرمانگرایانه که در شرایط فعلی جامعه، به هیچ وجه حاضر به تن دادن به واقعیات و پذیرش هزینه کردن نیست، رویکرد مداخلهگرایانه را با موفقیتی هر چند نسبی، مواجه سازند. ثالثاً اولیای امور، باید دست به فرهنگ سازی لازم بزنند. آن چه از آن یاد شد، جامعه را در برخورد با آمیزهی فرصتها و تهدیدهای فنآوریهای ارتباطی پیشرفته، از جمله تلفن همراه، یاری کرده، به فرصتهای بالقوهی آن اجازهی رشد داده خواهد داد؛ در غیر اینصورت، با از دست رفتن سالهای محدود پیشرو، امکان بستر سازی لازم برای برخورداری از فرصتهای بالقوهی فنآوری اطلاعاتی، از دسترفته، در مجموع تهدیدهای بالقوهی فنآوریهای مزبور، از جمله تلفن همراه، رخ خواهند نمود و جامعه با سیل ویرانگر تهدیدهای فنآوریهای اطلاعاتی، بیش از پیش، رو به رو خواهد شد.
گردآوری : - میگنا
امین رحیمی اعتیاد از نوعی دیگر
www.migna.ir
مرجع : سايت خبری جام جم آنلاین