چگونه با بازماندگان زلزله رفتار کنیم؟
لزوم توجه جدی به تغذیه روحی زلزلهزدگان
روانشناس یا روانپزشک نمیتواند در عرض چند دقیقه یا چند ساعت مشکل روحی و روانی افراد را بررسی و رفع کند بلکه باید با حضور چند روزه و حتی چند ماهه و با مشاورههای بلند مدت به کمک زلزلهزدگان بشتابد.
خطر استرس پس از ضربه در کمین زلزلهزدگان
احتمال بروز بیماریهای روانی به ویژه افسردگی در منطقه زلزله زده بسیار بالا است، بحران ناشی از حوادث میتواند چندین سال در فرد خودنمایی کند و شخص پس از گذشت چند سال همچنان اضطراب اولیه زمان وقوع زلزله و ترس ناشی از آن را داشته باشد که در علم روانشناسی به این حالت اصطلاحاً «استرس پس از ضربه» میگویند.
کودکانی که پدر یا مادر خود را از دست دادهاند مرتب بهانهگیری، گریه و زاری یا حتی در برخی مواقع با کوبیدن به سر و بدن، خود را از نظر روحی و جسمی اذیت میکنند که میتواند تا پایان عمر فرد تاثیرات منفی چنین حرکاتی در روانشان باقی بماند؛ کودکان زلزلهزده معمولاً کابوسهای شبانه میبینند و دچار ترس و اضطراب میشوند.
روانشناسان کودک باید به منطقه اعزام شوند تا مشکلات روحی و روانی کودکان را نیازسنجی کنند و در این زمینه با آنها وارد مشاورههای روانی شوند.
دوران سوگواری در افرادی که نزدیکان خود را از دست دادهاند از حساسترین دوران زندگی این افراد است که باید با درک این دوران از میزان ضربه روحی وارد شده به افراد عزادار کم کرد.
مراحل مختلف دوران سوگواری
بازماندگان زلزله ممکن است دچار حالات روحی و روانی مانند افسردگی، سوگ، اضطراب، خشم، احساس گناه بازماندگی، بیتفاوتی بیماریزا، تمایل و حتی اقدام به خودکشی شوند بنابراین باید به این افراد جهت مدیریت و هضم چنین هیجانهایی کمکرسانی شود. هر یک از این مسائل به تنهایی یا در پیوند با یکدیگر میتوانند موجب بروز اختلالهای روانی شوند، که در طولانی مدت برکیفیت زندگی افراد موثر هستند.
نحوه برخورد صحیح با بازماندگان زلزله
روانشناسان در مواجهه با افراد سوگوار، درمانده و نیز شوک زده میکوشند تا با شیوههای تخصصی درمانی بار هیجانی آنها را بکاهند. ایجاد فرصت برای تخلیه هیجانی، یافتن راهحلهای سازگاری با این حادثه، شیوههای حل مساله، آگاه سازی و استفاده از ساختارهای حمایتی به ویژه برای کودکان، از جمله مهمترین راهبردهای مداخلهای هستند.
اگر این امر محقق شود میتوان از بروز بسیاری از اختلالهای روانی از جمله اختلال استرس پس از فشار روانی (PTSD)، اختلالهای خلقی و بیماریهای روان- تنی در بازماندگان پیشگیری کرد.
انسان موجودی اجتماعی است بنابراین افراد باید به مشکلات همدیگر گوش دهند و با بازماندگان همدردی کرده آنها را درک کنند؛ این نوع حمایت اجتماعی فردی به ویژه به کودکان بازمانده زلزله کمک شایانی میکند.
*عطیه رضایی-کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
باشگاه خبرنگاران