پژوهش درباره قانون پذیری دانش آموزان
اقدام پژوهی :
شیرین صاحب نظر دانشجوی کارشناسی ناپیوسته مرکز عترت واوان
موضوع: چگونه توانستم به نرگس در مشکل عدم قانونپذیری کمک کنم
چکیده:
پزوهش حاضر با مروری از کتابها و ادبیات موجود درباره مشگل عدم قانون پذیری ابتدا با ارائه تعریفی از این مشگل به بررسی عوامل بوجود آورنده این مشگل و نظریه های مرتبط در رابطه با این موضوع و با ارائه راهکارهایی در این زمینه برای رفع مشگل عدم قانون پذیری پرداخته ایم .
کلید واژه : قانون پذیری – راه کارهای قانون پذیری – محرومیت زمان مند –تقویت کننده مثبت و منفی
مقدمه:
اینجانب آموزگار پایه اول دارای 14 سال سابقه تدریس در مقطع ابتدایی می‌باشم در مدرسه دخترانه محدثه واقع در گلستان مشغول به خدمت هستم. مدرسه محدثه دارای حدود 1000 نفر جمعیت دانش اموزی است که 175 نفرآن در پایه اول تفکیک شده است . مدرسه محدثه بنا بر آمار بیشتر دانش آموزان مهاجر پذیر را در خود جای داده است از موارد خاص تربیتی اجتماعی که در این منطقه برحسب فرهنگ های مختلفی که در آن مشاهده می شود عدم قانون پذیری دانش آموزان است . با توجه به مطالعاتی که بنده داشته ام قانون پذیری را چنین می توان گفت: قانون پذیری یعنی انجام دادن هر عمل یا رفتار پذیرفته شده توسط دانش آموزان است (رستمی 1389)
قانون پذیری یکی از پیچیده ترین مولفه های رفتاری انسان است والدین مربیان و اولیای جامعه آرزو دارند که افراد قانون پذیری با اخلاق تربیت کنند و به نظر می رسد وجود قانون احساس امنیت و اعتماد به نفس را در افراد ارتقا میدهد .(شکوهی 1380)
موضوع قانون پذیری از جمله مشکلاتی است که اکثر همکاران با آن مواجه هستند و همین موضوع باعث ایجاد دیدگاه کاملا متفاوت درباره ی اینگونه دانش آموزان شده است اکثر نمونه گیریهای پژوهشی که در زمینه تربیت وقانون پذیری و تحول اخلاقی با جمعیت آماری مربوط به طبقه متوسط انجام شده است و ممکن است برای سایر گروههای قومی یا اجتماعی کاربرد چندانی نداشته باشد (همان)
یکی از کج فهمی ها و بدفهمی های اولیادر معلمان در زمینه ی شناخت و تشخیص و متفاوت درباره دانش آموزان قانون پذیر این است که زود بر حسب بیش فعالی به آنها می زنند و حتی خود بزرگسالان نیز با دیدن رفتارهای غیر اجتماعی آنان برادر اک فوری و آنی خود پافشاری می کنند.
این اقدام پژوهی به ما کمک می کند تا رفتار مناسبی با این کودکان و دانش آموزان داشته باشیم .
توصیف و ضعیت موجود:
نرگس دانش آموزی 7 ساله است که بر اثر عدم رفتارهای مناسب اجتماعی هنوز نتوانسته است با دوستانش ارتباط خوبی برقرار کند.
درمدتی که من بیشتر او را تحت نظر داشتم در رفتار او با یک مساله مشابه در چندین موقعیت مواجه شدم آنهم عدم قانون پذیری اوست . نرگس اصلا از کارهای گروهی خوشش نمی آید و موفقیتی در فعالیتهای گروهی نداشته او به دوستانش احترام نمی گذارد بیشتر اوقات دوست دارد حرف خود را به کرسی بنشاند و اگر احیانا کسی حرف او را گوش ندهد یا با او درگیر می شود یا وسایلش را پرتاپ می کند .دائم در سالن مدرسه در حال دویدن است انتظامات بیشتر اوقات او را به دلیل بی نظمی در صف حیاط بیرون کشده اند و به خاطر مسخره کردن و پرتاب خوراکی دوستانش او را بازخواست کرده اند با خود گفتم این مشکل نرگس مربوط به عدم قانون پذیری او می باشد اگر این مشکل نرگس حل نشود هم به خود و هم به دوستانش ممکن است صدمه وارد کند بنابر این تصمیم گرفتم تا دنبال اطلاعات بیشتری درباره قانون پیذیری و آموزش آن باشم که حاصل یافته های خود را شرح می دهم:
قانون پذیری تعاریف مختلفی دارد عبارتست از :اعمال قواعد و قوانین که یادگیری را تسهیل می کند و اخلال در نظم کلاس را به حدلقل کاهش می دهد (صفری 1383)
طبق تحقیقاتی که در سایت های مختف و در مجلات داشته ام نشان می دهد که عدم قانون پذیری در طبقات متوسط جامعه دیده می شود و جالب اینجاست که اکثر افراد به این دانش آموزان قانون ناپذیر بر حسب بیش فعالی می زنند و زود قضاوت می کنند عدم قانون پذیری رفتاری نابهنجار است که از طرف برخی از دانش آموزان سر می زند و مشکلاتی را برای فرد و معلم و دوستانش بوجود می آورد و رفتار آنها بیشتر نامعقول و نامنظم است (کلارک ایزابل به نقل از رستمی1389)
در هر حال عدم قانون پذیری یک اختلال است و ما باید آن را از کودکی به افراد بیاموزیم و چه خوبست این آموزش از همان کودکی باشد ما نیز در مدرسه بهتر است قالب آموزش خانواده در این مساله تاکید بیشتری کنیم .
شواهد نوع اول :
با دقت و توجه در رفتار دانش آموزان که مدام از نرگس اعتراض می کردند متوجه شدم که رفتارهای نابهنجار نرگس در کلاس نظم را مختل کرده است در ابتدا سعی کردم او را تحت نظارت بیشتری قرار بدهم از معاون مدرسه نیز خواستم تا رفتار او را در زنگ تفریح بیشتر مورد مشاهده قرار دهد و خودم نیز چندین بار به بهانه ی خوراکی خوردن با او و دوستانش به زنگ تفریح به حیاط رفتم تا رفتار او با دوستانش را مشاهده کنم بیشتر اوقات نرگس از بچه ها می خواست تابا او بدوند یا با او بازی کنند و وقتی بچه ها کمتر سمت او می رفتند یا اصلا با او بازی نمی کردند پرخاش می کرد و سر آنها داد می زد او از نظر جسمانی مشگل خاصی ندارد و خوراک خوبی دارد و بیشتر اوقات شیر کاکائو می خورد .در فعالیت های کلاسی همیشه به من می گوید (خانم من برم یا من انجام بدهم از کارهای انفرادی بیشتر خوشش می اید هر بار هم که از او سوال می کنم که چرا بادوستانت چنین رفتاری داری یا چرا آنها را کتک می زنی او به من می گوید (خانم زور می گه ) دائم این جمله نوک زبان نرگس است . وضعیت تحصیلی او بد نیست و خیلی عالی هم نیست اما جز دانش آموزانی استکه دوست دارد در بحث ها داوطلب باشد حالا چه بلد باشدچه نباشد معولا موقع آمدن به مدرسه مرتب و تمیز است اما موقع برگشتن به خانه بوی عرق شدیدی از او می آید و این بو بیشتر به علت تحرک زیاد و دویدن او در کلاس و حیاط است و نا مرتب و در هم ریخته است در تاریخ 7/8/1390 وقتی با مادرش ملاقاتی در خصوص رفتارهای نرگس داشتم متوجه شدم که مادر نرگس یک خانم بسیار وسواس است و پدری خشک و نظامی دارد که تا به حال وقت کافی برای نرگس نگداشته است و درباره رشد و تغذیه و وضعیت نرگس از نظر رفتاری در منزل از او سئوالاتی کردم و او در پاسخ به من گفت که زمانیکه پدر نرگس در منزل است او از ترس کار ناشایستی انجام نمی دهد و اما وقتی که او بیرون می رود شروع به اذیت کردن من می کند و دائم دوست دارد روی اپن بنشیند و یا حرکات رزمی از خودش نشان می دهد و در واقع دوست داره همه چیز مال خودش باشه و هر کاری دلش می خواهد انجام دهد به خاطر همین خانه ی خومان را از همه جا بیشتر دوست دارد چون من هم معمولا کاری به کارش ندارم و بیشتر از لحاظ نظافت و رعایت فردی با او صحبت می کنم معمولا در طول روز چندین بار لباسش را عوض می کند و حمام رفتن راخیلی دوست دارد خودش را به شخصیتهای مختلف در می آورد چند روز بعد از چند تا از دوستانی که با او به مهد کودک باران می رفتند درباره ی او سئوالاتی پرسیدم آنها می گفتند نرگس همیشه خانم را اذیت می کرد او دائم به نرگس تذکر می داد چند روز بعد هم دفترهایش را بررسی کردم دیدم که داخل دفترش اسراف زیادی کرد.
واز هر صفحه 3تا4 خط نوشته و بقیه خالی مانده و هر جا دلش می خواسته نوشته و در واقع دفتر او به طور کلی نامرتب است
اهمیت احترام به قانون :با توجه به مشاهدات بنده در رفتار و اطلاعاتی که جمع آوری کرده ام می توان گفت اصل کلی حالم بر تمامی مراحل فعالیت وتفکر کودک (نرگس) است. بنابر این همواره از سئوال استفاده می کنیم تا کودک را به نقطه ای برسانیم که متوجه شودرعایت قانون برای سلامتی او لازم است و قتی از اینکه تمامی مفاهیم فوق برای کودکان قابل فهم شد نوبت آموزش قانون و قوانین است (زندی 1386) migna.ir
تجزیه و تحلیل :
با مطالعه و تحلیلی که درباره ی رفتار نرگس داشتم دیدم با این که نرگس درسش بد نیست اما در بعضی از مواقع عجول بودن و تند تند نوشتن وصحبت کردن در حین املا و دچار خطا و اشتباه می شود و حروف راجا می اندازد و این به خاطر این نیست که او کلمه یا حروف را یاد نگرفته این حرکت اوبه خاطر عدم توجه اوست و در واقع کنترلی روی رفتارش ندارد .نرگس خانوادهی تقریبا مرفهی دارد اما مسئله اصلی اینجاست که نیازهای اصلی او برآورده نشده اند و درواقع چیزی از رفتار و عملکرد صحیح برای او تعریف نشده و تربیت رفتارهای اجتماعی در او ضعیف است از طرفی دیگر نرگس خودش به خواسته های مورد علاقه اش فکر میکند و تا به حال نشده که در حضور پدر اسباب بازیهایش را پخش کند و بازی کند و مثل بچه های دیگر از بازی لذت ببرد در واقع مساله اصلی در این خانواده کودک است زیرا به نرگس آموخته شده تمیز باش و بازی کن اما وقتی پدرت در خانه است اصلا نه حرفی بزن و نه کاری بکن که او عصبانی شود اگر از اتاقت بیرون بیایی ممکن است که او عصبانی شود و با توجه به این نکات ما باید ببنیم که در نرگس چه نیازهایی برآورده نشده که منجر به عدم قانو پذیری در او شده است .
مادرش با اینکه یک خانم پاکیزه و وسواسی است اما همیشه می گوید من در آماه کردن او و رساندن به مدرسه صبحها و بعد از ظهرها مشکل دارم .
توجه :اینها تجزیه و تحلیل شواهدی بودند که جمع آوری شده اما دو سئوال وجود دارد برای عدم قانون پذیری نرگس والدین او مساله هستند یا خود نرگس با مطالعه بیشتر درباره قانون پذیری به این نتیجه رسیدم که 3 پاسخ احتمالی یا 3 دلیل احتمالی برای عدم قانون پذیری نرگس بیان کنم .
1- عدم تعریف قانون در منزل به صورت صحیح توسط والدین
2- نگذاشتن وقت کافی والدین جهت تربیت فرزند
3- بی تفاوتی در مقابل کارهاو رفتار ناشایست او
مداخله (ارائه راهکار)
بامطالعه اطلاعات جمع آوری شده نسبت به مشکل نرگس در انواع کتابها )با ذکر نام کتاب )راهکارهایی ارائه شده که به شرح زیر می‌باشد:
در کتاب کودک برای والدین SOS! راهنمای علمی برخورد با مشکلات رفتاری رایج و روزمره دکتر رستمی رضا .
1-والدین به طور فعال به سخنان نرگس گوش فرا دهند .
و در بحث های کودکانه شرکت کنند که در این روش گوش دادن به سخنان بچه‌ها یکی از شیوه های رفتاری ناظر بر تقویت مستقیم رفتار است نتایج کار به صورت چشم گیری افزایش یافته است .
در کتاب خود انظباطی کودک و نوجوان (زندی احمد)
2-اجازه بدهند خود نرگس در قبال مشکل خویش کنترل و مسئولیت داشته باشد .والدین و آموزگاران آزاد منش که به بچه ها آزادی و مسئولیت بیشتری می دهند در آنها این باور را می پرورانند که آنان خود مسئول سرنوشت خود هستند و این روش در حل مشکل دانش آموزی مثل نرگس بسیار روش مناسبی است .
در کتاب آشنایی با قانون و قانون پذیری (دکتر جان بزرگی ـ مسعود )
تقویت رفتار اجتماعی ـ آموزش قوانین ـ آموزش شیوه های خود مهارگری راه علمی توصیه شده در این کتاب به این صورت است که ابتدا به ایجاد آمادگی و بالا بردن انگیزش در کودکان به ذکر مثالها و سوال های بپردازد تا ذهن کودکان را برای آشنایی با قانون و کلمه قانون آشنا کند . که این راه علمی توصیه شده را نیز در کلاس اجرا کردیم .
در کتاب برخورد با مشکلات رفتاری رایج در کودکان ( نیلوفری ـ علی ) ارائه سه راه حل به شرح زیر:
که در انتخاب یک منوی پاداش در جهت تقویت رفتارهای مناسب بسیار کارساز بود و انتخاب یک محرومیت زمان مند برای از بین بردن رفتارهای ناشایست نیز به عنوان تقویت کننده منفی نیز کمک زیادی به مشگل نرگس کرد .
انتخاب یک محرومیت زمانمند جهت از بین بردن رفتار بد
درتاریخ 20/8/ در جلسه شورای معلمان وگفتگو با دویست مشاوره جهت مشکل نرگس با پیشنهادات متعددی مواجه شدم و راهکارهای زیر را قابل اجرا دیدم .
1-خانم شیرازیان : می توان از تقویت کننده های مثبت و منفی استفاده کرد ممکن است امروز یک رفتار مورد پسند در او دیده شد او را به پارک یا منزل یکی از دوستانش ببرند و همینطور بلعکس اگر رفتار ناشایست از او سر زد از یکی از کارهای که دوست دارد محروم شود .
خانم موسوی :
والدین نرگس می توانند ساعت کاری خود را طوری تنظیم کنند که وقت بیشتری برای او بگذارند .
راههای پیشنهادی خودم:
1. تدریس قانون و آشنایی با قانون (مثل قانون بازیها که این تدریس با بازی قایم با شک انجام شد ) (9/8/)
2. آشنایی با پیامدها و مجازاتهای عدم قانون پذیری (12/8/)
3. آشنایی با ضرورت قانون به منظور برقراری نظم و امنیت (25/8/)
4. تهیه یک تابلوی (قوانین در کلاس ما )به صورت جملات ناقص وخواندن آن هر روز به شرح ذیل (10/9/)
ما به ...................احتیاج داریم
اگر کسی قانون را رعایت نکند ..................می شود
قوانین برای .............................خود ما هستند
قانون ها رفتار .................... و یا قابل قبول هستند .
اعتبار بخشی :
پس از اینکه روش های استفاده شده برای حل مشکل نرگس توسط بنده برای همکاران و مدیر تشریح شد عده ای از همکاران انتقادات و پیشنهادات خویش را ارائه دادند که از آن جمله :
استفاده از تقویت کننده های مثبت ومنفی بسیار موثر است
خواندن هر روز قوانین اگر به طور مداوم باشد کلاس را خسته کننده و کسل آ ور می کند
نتیجه گیری
شیوه های رفتاری بیشتر ناظر بر تقویت مستقیم رفتاری هستند (برای ارتقا احترام به قانون )و آموزش قانون و قانون پذیری باید هم از جانب والدین و هم از جانب معلمان نیز به طور صحیح ارائه شود تا مشکلی به وجود نیاید . برای تداوم این مسئله نیز باید از تقویتکننده های مثبت و منفی نیز استفاده شود .
و آموزش قوانین نیز در مدرسه از جمله اولین آموزش های سال تحصیلی باشد تا در طی سال بتوان والدین آن را پیگری کرد و معلمان نیز باالگودهی رفتار اجتماعی اخلاقی با تاکید بر ابعاد تربیتی نقش مهمی را در تحول اخلاقی دانش آموزان ایفا کنند به طور کلی تحول اخلاقی و موارد مربوط به آن همگی برای احترام به قانون مهم و حیاتی هستند یکی از اهداف بنیادی برنامه آموزش حاضر اخلاقی کردن مبانی و احترام به قانون است که باید در چهار چوب یک نظام رفتاری صورت گیرد . migna.ir
شواهد نوع دوم
از رفتارهای بچه های بچه در کلاس مخصوصا با نرگس معلوم بود که تغییر قابل ملاحظه ای در رفتار او اینجا شد دانش آموزان نیز با این روش با تعاریف و قانون پذیری بیشتر آشنا شدند .
نرگس هم سعی می کرد کمتر خطا کند گاهی اوقات هم برایش دشوار بود .
هر کدام از بچه ها دوست داشتند هر روز یک قانون تازه به کلاس ارائه بدهند .
توجه والدین نرگس به او روز به روز بیشتر شد و ارتباط او نیز با والدینش بهتر شد
تقویت کننده های مثبت و منفی نیز کمک زیادی در ارائه و راهکار به من کرد
پیشنهادات:
پس از جمع بندی و رفع ایرادات و انتقادات وارده به اجرای روش های پیشنهادی روشهای مذکور در جلسه معلمان مطرح شد
اکثر قریب به اتفاق معلمان نیز از روش پیشنهادی استتقبال کردند
علل مشکل قانون پذیری ابتدا باید بررسی و تحلیل کردد بعد راه حل مناسبی ارائه شود .
آموزش شیوه تربیت فرزندان و قانون پذیری در قالب یک جلسه آموزش خانواده برای اولیا نتیجه خوبی خواهد داشت.
منابع و مآخذ مورد استفاده
1. اصغری پور، حمید، (1380)، کلیات راهنمایی و مشاوره مشهد: نشر تمرین
2. فونتانا، حسن (1987)، کنترل کلاس، ساده حمزه ومحمدی مجید (1375) تهران: رشد
3. شعبانی، حسن (1371)، مهارتهای آموزشی و پرورشی (جلد اول) روشها و فنون تدریس تهران: سمت
4. کدیور، پروین (1379)، روانشناسی تربیتی، تهران، سمت
5. اسمیت، کولین جی لاسلت،رابرت، (بی تا) مدیریت کارآمد در کلاس
6. کلاک ماک لین، ایزابل، ( بی تا) راهنمایی و مشاوره کودک در مدرسه رضا شاپوریان ( بی نام تهران امیرکبیر)
7. قائمی، علی (1370) – بی نظمی کودکان – مجموعه آموزشی پیوند 126 تهران انجمن اولیا و مربیان
8 . جان بزرگی مسعود(1387)آموزش رفتارهای اجتمایی و قانون پذیری
9. مقاله ی حشمت اله صفوی از اینترنت
10 0رستمی ـ رضا (1383)راهنمای علمی برخورد با مشکلات رفتاری رایج در کودکان انتشارات تبلور چاب سوم
11 0 زندی ـ احمد (1379) خود انظباطی کودک و نوجوان انتشارات بعثت چاب دوم
www.migna.ir ارسالی از خوانندگان میگنا :
شیرین صاحب نظر دانشجوی کارشناسی ناپیوسته مرکز عترت واوان
موضوع: چگونه توانستم به نرگس در مشکل عدم قانونپذیری کمک کنم
چکیده:
پزوهش حاضر با مروری از کتابها و ادبیات موجود درباره مشگل عدم قانون پذیری ابتدا با ارائه تعریفی از این مشگل به بررسی عوامل بوجود آورنده این مشگل و نظریه های مرتبط در رابطه با این موضوع و با ارائه راهکارهایی در این زمینه برای رفع مشگل عدم قانون پذیری پرداخته ایم .
کلید واژه : قانون پذیری – راه کارهای قانون پذیری – محرومیت زمان مند –تقویت کننده مثبت و منفی
مقدمه:
اینجانب آموزگار پایه اول دارای 14 سال سابقه تدریس در مقطع ابتدایی می‌باشم در مدرسه دخترانه محدثه واقع در گلستان مشغول به خدمت هستم. مدرسه محدثه دارای حدود 1000 نفر جمعیت دانش اموزی است که 175 نفرآن در پایه اول تفکیک شده است . مدرسه محدثه بنا بر آمار بیشتر دانش آموزان مهاجر پذیر را در خود جای داده است از موارد خاص تربیتی اجتماعی که در این منطقه برحسب فرهنگ های مختلفی که در آن مشاهده می شود عدم قانون پذیری دانش آموزان است . با توجه به مطالعاتی که بنده داشته ام قانون پذیری را چنین می توان گفت: قانون پذیری یعنی انجام دادن هر عمل یا رفتار پذیرفته شده توسط دانش آموزان است (رستمی 1389)
قانون پذیری یکی از پیچیده ترین مولفه های رفتاری انسان است والدین مربیان و اولیای جامعه آرزو دارند که افراد قانون پذیری با اخلاق تربیت کنند و به نظر می رسد وجود قانون احساس امنیت و اعتماد به نفس را در افراد ارتقا میدهد .(شکوهی 1380)
موضوع قانون پذیری از جمله مشکلاتی است که اکثر همکاران با آن مواجه هستند و همین موضوع باعث ایجاد دیدگاه کاملا متفاوت درباره ی اینگونه دانش آموزان شده است اکثر نمونه گیریهای پژوهشی که در زمینه تربیت وقانون پذیری و تحول اخلاقی با جمعیت آماری مربوط به طبقه متوسط انجام شده است و ممکن است برای سایر گروههای قومی یا اجتماعی کاربرد چندانی نداشته باشد (همان)
یکی از کج فهمی ها و بدفهمی های اولیادر معلمان در زمینه ی شناخت و تشخیص و متفاوت درباره دانش آموزان قانون پذیر این است که زود بر حسب بیش فعالی به آنها می زنند و حتی خود بزرگسالان نیز با دیدن رفتارهای غیر اجتماعی آنان برادر اک فوری و آنی خود پافشاری می کنند.
این اقدام پژوهی به ما کمک می کند تا رفتار مناسبی با این کودکان و دانش آموزان داشته باشیم .
توصیف و ضعیت موجود:
نرگس دانش آموزی 7 ساله است که بر اثر عدم رفتارهای مناسب اجتماعی هنوز نتوانسته است با دوستانش ارتباط خوبی برقرار کند.
درمدتی که من بیشتر او را تحت نظر داشتم در رفتار او با یک مساله مشابه در چندین موقعیت مواجه شدم آنهم عدم قانون پذیری اوست . نرگس اصلا از کارهای گروهی خوشش نمی آید و موفقیتی در فعالیتهای گروهی نداشته او به دوستانش احترام نمی گذارد بیشتر اوقات دوست دارد حرف خود را به کرسی بنشاند و اگر احیانا کسی حرف او را گوش ندهد یا با او درگیر می شود یا وسایلش را پرتاپ می کند .دائم در سالن مدرسه در حال دویدن است انتظامات بیشتر اوقات او را به دلیل بی نظمی در صف حیاط بیرون کشده اند و به خاطر مسخره کردن و پرتاب خوراکی دوستانش او را بازخواست کرده اند با خود گفتم این مشکل نرگس مربوط به عدم قانون پذیری او می باشد اگر این مشکل نرگس حل نشود هم به خود و هم به دوستانش ممکن است صدمه وارد کند بنابر این تصمیم گرفتم تا دنبال اطلاعات بیشتری درباره قانون پیذیری و آموزش آن باشم که حاصل یافته های خود را شرح می دهم:
قانون پذیری تعاریف مختلفی دارد عبارتست از :اعمال قواعد و قوانین که یادگیری را تسهیل می کند و اخلال در نظم کلاس را به حدلقل کاهش می دهد (صفری 1383)
طبق تحقیقاتی که در سایت های مختف و در مجلات داشته ام نشان می دهد که عدم قانون پذیری در طبقات متوسط جامعه دیده می شود و جالب اینجاست که اکثر افراد به این دانش آموزان قانون ناپذیر بر حسب بیش فعالی می زنند و زود قضاوت می کنند عدم قانون پذیری رفتاری نابهنجار است که از طرف برخی از دانش آموزان سر می زند و مشکلاتی را برای فرد و معلم و دوستانش بوجود می آورد و رفتار آنها بیشتر نامعقول و نامنظم است (کلارک ایزابل به نقل از رستمی1389)
در هر حال عدم قانون پذیری یک اختلال است و ما باید آن را از کودکی به افراد بیاموزیم و چه خوبست این آموزش از همان کودکی باشد ما نیز در مدرسه بهتر است قالب آموزش خانواده در این مساله تاکید بیشتری کنیم .
شواهد نوع اول :
با دقت و توجه در رفتار دانش آموزان که مدام از نرگس اعتراض می کردند متوجه شدم که رفتارهای نابهنجار نرگس در کلاس نظم را مختل کرده است در ابتدا سعی کردم او را تحت نظارت بیشتری قرار بدهم از معاون مدرسه نیز خواستم تا رفتار او را در زنگ تفریح بیشتر مورد مشاهده قرار دهد و خودم نیز چندین بار به بهانه ی خوراکی خوردن با او و دوستانش به زنگ تفریح به حیاط رفتم تا رفتار او با دوستانش را مشاهده کنم بیشتر اوقات نرگس از بچه ها می خواست تابا او بدوند یا با او بازی کنند و وقتی بچه ها کمتر سمت او می رفتند یا اصلا با او بازی نمی کردند پرخاش می کرد و سر آنها داد می زد او از نظر جسمانی مشگل خاصی ندارد و خوراک خوبی دارد و بیشتر اوقات شیر کاکائو می خورد .در فعالیت های کلاسی همیشه به من می گوید (خانم من برم یا من انجام بدهم از کارهای انفرادی بیشتر خوشش می اید هر بار هم که از او سوال می کنم که چرا بادوستانت چنین رفتاری داری یا چرا آنها را کتک می زنی او به من می گوید (خانم زور می گه ) دائم این جمله نوک زبان نرگس است . وضعیت تحصیلی او بد نیست و خیلی عالی هم نیست اما جز دانش آموزانی استکه دوست دارد در بحث ها داوطلب باشد حالا چه بلد باشدچه نباشد معولا موقع آمدن به مدرسه مرتب و تمیز است اما موقع برگشتن به خانه بوی عرق شدیدی از او می آید و این بو بیشتر به علت تحرک زیاد و دویدن او در کلاس و حیاط است و نا مرتب و در هم ریخته است در تاریخ 7/8/1390 وقتی با مادرش ملاقاتی در خصوص رفتارهای نرگس داشتم متوجه شدم که مادر نرگس یک خانم بسیار وسواس است و پدری خشک و نظامی دارد که تا به حال وقت کافی برای نرگس نگداشته است و درباره رشد و تغذیه و وضعیت نرگس از نظر رفتاری در منزل از او سئوالاتی کردم و او در پاسخ به من گفت که زمانیکه پدر نرگس در منزل است او از ترس کار ناشایستی انجام نمی دهد و اما وقتی که او بیرون می رود شروع به اذیت کردن من می کند و دائم دوست دارد روی اپن بنشیند و یا حرکات رزمی از خودش نشان می دهد و در واقع دوست داره همه چیز مال خودش باشه و هر کاری دلش می خواهد انجام دهد به خاطر همین خانه ی خومان را از همه جا بیشتر دوست دارد چون من هم معمولا کاری به کارش ندارم و بیشتر از لحاظ نظافت و رعایت فردی با او صحبت می کنم معمولا در طول روز چندین بار لباسش را عوض می کند و حمام رفتن راخیلی دوست دارد خودش را به شخصیتهای مختلف در می آورد چند روز بعد از چند تا از دوستانی که با او به مهد کودک باران می رفتند درباره ی او سئوالاتی پرسیدم آنها می گفتند نرگس همیشه خانم را اذیت می کرد او دائم به نرگس تذکر می داد چند روز بعد هم دفترهایش را بررسی کردم دیدم که داخل دفترش اسراف زیادی کرد.
واز هر صفحه 3تا4 خط نوشته و بقیه خالی مانده و هر جا دلش می خواسته نوشته و در واقع دفتر او به طور کلی نامرتب است
اهمیت احترام به قانون :با توجه به مشاهدات بنده در رفتار و اطلاعاتی که جمع آوری کرده ام می توان گفت اصل کلی حالم بر تمامی مراحل فعالیت وتفکر کودک (نرگس) است. بنابر این همواره از سئوال استفاده می کنیم تا کودک را به نقطه ای برسانیم که متوجه شودرعایت قانون برای سلامتی او لازم است و قتی از اینکه تمامی مفاهیم فوق برای کودکان قابل فهم شد نوبت آموزش قانون و قوانین است (زندی 1386) migna.ir
تجزیه و تحلیل :
با مطالعه و تحلیلی که درباره ی رفتار نرگس داشتم دیدم با این که نرگس درسش بد نیست اما در بعضی از مواقع عجول بودن و تند تند نوشتن وصحبت کردن در حین املا و دچار خطا و اشتباه می شود و حروف راجا می اندازد و این به خاطر این نیست که او کلمه یا حروف را یاد نگرفته این حرکت اوبه خاطر عدم توجه اوست و در واقع کنترلی روی رفتارش ندارد .نرگس خانوادهی تقریبا مرفهی دارد اما مسئله اصلی اینجاست که نیازهای اصلی او برآورده نشده اند و درواقع چیزی از رفتار و عملکرد صحیح برای او تعریف نشده و تربیت رفتارهای اجتماعی در او ضعیف است از طرفی دیگر نرگس خودش به خواسته های مورد علاقه اش فکر میکند و تا به حال نشده که در حضور پدر اسباب بازیهایش را پخش کند و بازی کند و مثل بچه های دیگر از بازی لذت ببرد در واقع مساله اصلی در این خانواده کودک است زیرا به نرگس آموخته شده تمیز باش و بازی کن اما وقتی پدرت در خانه است اصلا نه حرفی بزن و نه کاری بکن که او عصبانی شود اگر از اتاقت بیرون بیایی ممکن است که او عصبانی شود و با توجه به این نکات ما باید ببنیم که در نرگس چه نیازهایی برآورده نشده که منجر به عدم قانو پذیری در او شده است .
مادرش با اینکه یک خانم پاکیزه و وسواسی است اما همیشه می گوید من در آماه کردن او و رساندن به مدرسه صبحها و بعد از ظهرها مشکل دارم .
توجه :اینها تجزیه و تحلیل شواهدی بودند که جمع آوری شده اما دو سئوال وجود دارد برای عدم قانون پذیری نرگس والدین او مساله هستند یا خود نرگس با مطالعه بیشتر درباره قانون پذیری به این نتیجه رسیدم که 3 پاسخ احتمالی یا 3 دلیل احتمالی برای عدم قانون پذیری نرگس بیان کنم .
1- عدم تعریف قانون در منزل به صورت صحیح توسط والدین
2- نگذاشتن وقت کافی والدین جهت تربیت فرزند
3- بی تفاوتی در مقابل کارهاو رفتار ناشایست او
مداخله (ارائه راهکار)
بامطالعه اطلاعات جمع آوری شده نسبت به مشکل نرگس در انواع کتابها )با ذکر نام کتاب )راهکارهایی ارائه شده که به شرح زیر می‌باشد:
در کتاب کودک برای والدین SOS! راهنمای علمی برخورد با مشکلات رفتاری رایج و روزمره دکتر رستمی رضا .
1-والدین به طور فعال به سخنان نرگس گوش فرا دهند .
و در بحث های کودکانه شرکت کنند که در این روش گوش دادن به سخنان بچه‌ها یکی از شیوه های رفتاری ناظر بر تقویت مستقیم رفتار است نتایج کار به صورت چشم گیری افزایش یافته است .
در کتاب خود انظباطی کودک و نوجوان (زندی احمد)
2-اجازه بدهند خود نرگس در قبال مشکل خویش کنترل و مسئولیت داشته باشد .والدین و آموزگاران آزاد منش که به بچه ها آزادی و مسئولیت بیشتری می دهند در آنها این باور را می پرورانند که آنان خود مسئول سرنوشت خود هستند و این روش در حل مشکل دانش آموزی مثل نرگس بسیار روش مناسبی است .
در کتاب آشنایی با قانون و قانون پذیری (دکتر جان بزرگی ـ مسعود )
تقویت رفتار اجتماعی ـ آموزش قوانین ـ آموزش شیوه های خود مهارگری راه علمی توصیه شده در این کتاب به این صورت است که ابتدا به ایجاد آمادگی و بالا بردن انگیزش در کودکان به ذکر مثالها و سوال های بپردازد تا ذهن کودکان را برای آشنایی با قانون و کلمه قانون آشنا کند . که این راه علمی توصیه شده را نیز در کلاس اجرا کردیم .
در کتاب برخورد با مشکلات رفتاری رایج در کودکان ( نیلوفری ـ علی ) ارائه سه راه حل به شرح زیر:
که در انتخاب یک منوی پاداش در جهت تقویت رفتارهای مناسب بسیار کارساز بود و انتخاب یک محرومیت زمان مند برای از بین بردن رفتارهای ناشایست نیز به عنوان تقویت کننده منفی نیز کمک زیادی به مشگل نرگس کرد .
انتخاب یک محرومیت زمانمند جهت از بین بردن رفتار بد
درتاریخ 20/8/ در جلسه شورای معلمان وگفتگو با دویست مشاوره جهت مشکل نرگس با پیشنهادات متعددی مواجه شدم و راهکارهای زیر را قابل اجرا دیدم .
1-خانم شیرازیان : می توان از تقویت کننده های مثبت و منفی استفاده کرد ممکن است امروز یک رفتار مورد پسند در او دیده شد او را به پارک یا منزل یکی از دوستانش ببرند و همینطور بلعکس اگر رفتار ناشایست از او سر زد از یکی از کارهای که دوست دارد محروم شود .
خانم موسوی :
والدین نرگس می توانند ساعت کاری خود را طوری تنظیم کنند که وقت بیشتری برای او بگذارند .
راههای پیشنهادی خودم:
1. تدریس قانون و آشنایی با قانون (مثل قانون بازیها که این تدریس با بازی قایم با شک انجام شد ) (9/8/)
2. آشنایی با پیامدها و مجازاتهای عدم قانون پذیری (12/8/)
3. آشنایی با ضرورت قانون به منظور برقراری نظم و امنیت (25/8/)
4. تهیه یک تابلوی (قوانین در کلاس ما )به صورت جملات ناقص وخواندن آن هر روز به شرح ذیل (10/9/)
ما به ...................احتیاج داریم
اگر کسی قانون را رعایت نکند ..................می شود
قوانین برای .............................خود ما هستند
قانون ها رفتار .................... و یا قابل قبول هستند .
اعتبار بخشی :
پس از اینکه روش های استفاده شده برای حل مشکل نرگس توسط بنده برای همکاران و مدیر تشریح شد عده ای از همکاران انتقادات و پیشنهادات خویش را ارائه دادند که از آن جمله :
استفاده از تقویت کننده های مثبت ومنفی بسیار موثر است
خواندن هر روز قوانین اگر به طور مداوم باشد کلاس را خسته کننده و کسل آ ور می کند
نتیجه گیری
شیوه های رفتاری بیشتر ناظر بر تقویت مستقیم رفتاری هستند (برای ارتقا احترام به قانون )و آموزش قانون و قانون پذیری باید هم از جانب والدین و هم از جانب معلمان نیز به طور صحیح ارائه شود تا مشکلی به وجود نیاید . برای تداوم این مسئله نیز باید از تقویتکننده های مثبت و منفی نیز استفاده شود .
و آموزش قوانین نیز در مدرسه از جمله اولین آموزش های سال تحصیلی باشد تا در طی سال بتوان والدین آن را پیگری کرد و معلمان نیز باالگودهی رفتار اجتماعی اخلاقی با تاکید بر ابعاد تربیتی نقش مهمی را در تحول اخلاقی دانش آموزان ایفا کنند به طور کلی تحول اخلاقی و موارد مربوط به آن همگی برای احترام به قانون مهم و حیاتی هستند یکی از اهداف بنیادی برنامه آموزش حاضر اخلاقی کردن مبانی و احترام به قانون است که باید در چهار چوب یک نظام رفتاری صورت گیرد . migna.ir
شواهد نوع دوم
از رفتارهای بچه های بچه در کلاس مخصوصا با نرگس معلوم بود که تغییر قابل ملاحظه ای در رفتار او اینجا شد دانش آموزان نیز با این روش با تعاریف و قانون پذیری بیشتر آشنا شدند .
نرگس هم سعی می کرد کمتر خطا کند گاهی اوقات هم برایش دشوار بود .
هر کدام از بچه ها دوست داشتند هر روز یک قانون تازه به کلاس ارائه بدهند .
توجه والدین نرگس به او روز به روز بیشتر شد و ارتباط او نیز با والدینش بهتر شد
تقویت کننده های مثبت و منفی نیز کمک زیادی در ارائه و راهکار به من کرد
پیشنهادات:
پس از جمع بندی و رفع ایرادات و انتقادات وارده به اجرای روش های پیشنهادی روشهای مذکور در جلسه معلمان مطرح شد
اکثر قریب به اتفاق معلمان نیز از روش پیشنهادی استتقبال کردند
علل مشکل قانون پذیری ابتدا باید بررسی و تحلیل کردد بعد راه حل مناسبی ارائه شود .
آموزش شیوه تربیت فرزندان و قانون پذیری در قالب یک جلسه آموزش خانواده برای اولیا نتیجه خوبی خواهد داشت.
منابع و مآخذ مورد استفاده
1. اصغری پور، حمید، (1380)، کلیات راهنمایی و مشاوره مشهد: نشر تمرین
2. فونتانا، حسن (1987)، کنترل کلاس، ساده حمزه ومحمدی مجید (1375) تهران: رشد
3. شعبانی، حسن (1371)، مهارتهای آموزشی و پرورشی (جلد اول) روشها و فنون تدریس تهران: سمت
4. کدیور، پروین (1379)، روانشناسی تربیتی، تهران، سمت
5. اسمیت، کولین جی لاسلت،رابرت، (بی تا) مدیریت کارآمد در کلاس
6. کلاک ماک لین، ایزابل، ( بی تا) راهنمایی و مشاوره کودک در مدرسه رضا شاپوریان ( بی نام تهران امیرکبیر)
7. قائمی، علی (1370) – بی نظمی کودکان – مجموعه آموزشی پیوند 126 تهران انجمن اولیا و مربیان
8 . جان بزرگی مسعود(1387)آموزش رفتارهای اجتمایی و قانون پذیری
9. مقاله ی حشمت اله صفوی از اینترنت
10 0رستمی ـ رضا (1383)راهنمای علمی برخورد با مشکلات رفتاری رایج در کودکان انتشارات تبلور چاب سوم
11 0 زندی ـ احمد (1379) خود انظباطی کودک و نوجوان انتشارات بعثت چاب دوم
www.migna.ir ارسالی از خوانندگان میگنا :
شیرین صاحب نظر دانشجوی کارشناسی ناپیوسته مرکز عترت واوان
