"تنگناهراسی" چیست؟
چرا بعضی افراد از آسانسور می ترسند؟
میگنا: ترس مرضی یا فوبیا عبارتست از؛ ترسی شدید و غیر منطقی از شیء، حیوان، فعالیت یا موقعیت که معمولاً موجب اجتناب آگاهانه از موضوع ترس میشود و رنج و ناراحتی شدیدی ایجاد کرده که فرد از آن آگاه است.
"تنگناهراسی" چیست؟
تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا / Claustrophobia به ترس از گیر کردن در یک مکان تنگ و راه گریز نداشتن در محیطهای بسته گفته میشود. تنگناهراسی شدید اغلب به عنوان یک اختلال اضطراب دیده میشود و میتواند به وحشتزدگی بینجامد. بررسیها نشان میدهد که ۵ تا ۷ درصد از مردم جهان دچار تنگناهراسی هستند ولی تنها درصد کمی از آنها از درمان روانپزشکی برخوردار شدهاند. بدیهی است که برخی افراد هنگام قرار گرفتن در فضاهای تنگ و نداشتن راهی برای فرار بیشتر مستاصل و کلافه میشوند.
هراس شدید و بیمارگونه از احساس تنگنا و نداشتن راه فرار که معمولاً در محیطهای بسته و شرایط خاصی مثل حضور در بین جمعیتهای شلوغ و فشرده یا گیر افتادن در آسانسور ایجاد میشود. اتاقهای کوچک یا قفلشده، تونل، آسانسور، مترو، اتاقک تصویربردادی MRI، جمعیتهای شلوغ هریک به تنهایی میتواند محرکی برای شروع علایم باشد. فردی که در مواجهه با یکی از این شرایط دچار بروز علایم میشود، معمولاً در مواجه با سایر شرایط نیز دچار این حالت میشود.
بدون شک برای همه ما قرار گرفتن در این شرایط و در حالی که بدن تحت فشار و محدودیت حرکت است مانند مواقعی که فرد بر اثر حادثهای زیر آوار میماند یا بین بدنه خودرو بر اثر وقوع سانحه رانندگی گرفتار میشود، عذابآور و تهدیدکننده است اما برخی افراد که دچار تنگناهراسی هستند در چنین مواقعی بیشتر ترس و اضطراب را تجربه می کنند.
به علاوه افرادی که این شرایط را دوست ندارند از تصور گرفتار شدن در چنین شرایطی به اندازه واقعیت عینی موقعیت، دچار ترس و اضطراب میشوند.
در عین حال اضطرابهایی همچون تنگناهراسی بر کل زندگی انسان غلبه میکنند به گونهای که انجام برخی امور روزانه همچون استفاده از آسانسور را برای فرد غیرممکن میسازد. در مورد این افراد، این مشکل دیگر اختلال محسوب میشود چراکه این ترس غیرمنطقی است.
در مقابل این افراد، گروههایی نیز دیده میشوند که به خوبی شرایط قرار گرفتن در تنگنا و فضاهای محصور را تحمل میکنند و از آن جمله میتوان به افرادی که در زیردریاییها کار میکنند، اشاره کرد.
علایم
احساس ترس شدید از گیر افتادن و محدودیت
ترس شدید از خفه شدن
تمایل شدید به رفتن به مکانهای باز
اضطراب و نگرانی
احساس تنگینفس
نشانهها
نفسنفسزدن (تاکیپنه)
تپشقلب (پالپیتیشن)
تعریق
ضعف
شناخت این تفاوتها کمک میکند تا متوجه شویم به چه میزان در برخورد با این شرایط آسیبپذیر هستیم. افراد در نیازمندی به فضاهای شخصی متفاوت هستند و همچنین ظرفیت آنان در تحمل افکار و احساسات آزاردهنده متغیر است.
شروعکنندهها
شرایط زیر میتواند شروعکننده تنگناهراسی در کودکان یا بالغین باشد.
گیر افتادن در یک اتاق بسته بدون هیچ راه فراری
افتادن در آب برای کسی که شناکردن را بلد نیست.
گمشدن کودک در یک جمعیت خیلی شلوغ
علاوه بر این، دلایل بسیاری وجود دارد که افراد با قرار گرفتن در فضاهای بسته اذیت میشوند. در بررسی انجام شده روی 21 کارگر معدن که مدت 14 روز زیرزمین حبس شده بودند، مشخص شد این تجربه تاثیرات منفی قابل توجهی روی آنان داشته که تنگناهراسی را هم شامل شده است.
به گزارش روزنامه ایندیپندنت، برای مقابله با تنگناهراسی روشهایی وجود دارد. برای مثال روش «رفتاردرمانی شناختی» به فردی که در وضعیت دلهرهآور قرار گرفته کمک میکند تا این احساس را از خود دور کند. اما شناخت و درمان این مشکل به ویژه در مواقعی که به اختلال تبدیل میشود ضروری است چراکه این اختلال می تواند فعالیتهای روزمره فرد مبتلا را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.
فوبیای آسانسور را چگونه درمان کنیم؟
هراس شدید و بیمارگونه از احساس تنگنا و نداشتن راه فرار که معمولاً در محیطهای بسته و شرایط خاصی مثل حضور در بین جمعیتهای شلوغ و فشرده یا گیر افتادن در آسانسور ایجاد میشود. اتاقهای کوچک یا قفلشده، تونل، آسانسور، مترو، اتاقک تصویربردادی MRI، جمعیتهای شلوغ هریک به تنهایی میتواند محرکی برای شروع علایم باشد. فردی که در مواجهه با یکی از این شرایط دچار بروز علایم میشود، معمولاً در مواجه با سایر شرایط نیز دچار این حالت میشود.
بدون شک برای همه ما قرار گرفتن در این شرایط و در حالی که بدن تحت فشار و محدودیت حرکت است مانند مواقعی که فرد بر اثر حادثهای زیر آوار میماند یا بین بدنه خودرو بر اثر وقوع سانحه رانندگی گرفتار میشود، عذابآور و تهدیدکننده است اما برخی افراد که دچار تنگناهراسی هستند در چنین مواقعی بیشتر ترس و اضطراب را تجربه می کنند.
به علاوه افرادی که این شرایط را دوست ندارند از تصور گرفتار شدن در چنین شرایطی به اندازه واقعیت عینی موقعیت، دچار ترس و اضطراب میشوند.
در عین حال اضطرابهایی همچون تنگناهراسی بر کل زندگی انسان غلبه میکنند به گونهای که انجام برخی امور روزانه همچون استفاده از آسانسور را برای فرد غیرممکن میسازد. در مورد این افراد، این مشکل دیگر اختلال محسوب میشود چراکه این ترس غیرمنطقی است.
در مقابل این افراد، گروههایی نیز دیده میشوند که به خوبی شرایط قرار گرفتن در تنگنا و فضاهای محصور را تحمل میکنند و از آن جمله میتوان به افرادی که در زیردریاییها کار میکنند، اشاره کرد.
علایم
احساس ترس شدید از گیر افتادن و محدودیت
ترس شدید از خفه شدن
تمایل شدید به رفتن به مکانهای باز
اضطراب و نگرانی
احساس تنگینفس
نشانهها
نفسنفسزدن (تاکیپنه)
تپشقلب (پالپیتیشن)
تعریق
ضعف
شناخت این تفاوتها کمک میکند تا متوجه شویم به چه میزان در برخورد با این شرایط آسیبپذیر هستیم. افراد در نیازمندی به فضاهای شخصی متفاوت هستند و همچنین ظرفیت آنان در تحمل افکار و احساسات آزاردهنده متغیر است.
شروعکنندهها
شرایط زیر میتواند شروعکننده تنگناهراسی در کودکان یا بالغین باشد.
گیر افتادن در یک اتاق بسته بدون هیچ راه فراری
افتادن در آب برای کسی که شناکردن را بلد نیست.
گمشدن کودک در یک جمعیت خیلی شلوغ
علاوه بر این، دلایل بسیاری وجود دارد که افراد با قرار گرفتن در فضاهای بسته اذیت میشوند. در بررسی انجام شده روی 21 کارگر معدن که مدت 14 روز زیرزمین حبس شده بودند، مشخص شد این تجربه تاثیرات منفی قابل توجهی روی آنان داشته که تنگناهراسی را هم شامل شده است.
به گزارش روزنامه ایندیپندنت، برای مقابله با تنگناهراسی روشهایی وجود دارد. برای مثال روش «رفتاردرمانی شناختی» به فردی که در وضعیت دلهرهآور قرار گرفته کمک میکند تا این احساس را از خود دور کند. اما شناخت و درمان این مشکل به ویژه در مواقعی که به اختلال تبدیل میشود ضروری است چراکه این اختلال می تواند فعالیتهای روزمره فرد مبتلا را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.
فوبیای آسانسور را چگونه درمان کنیم؟
آیا ترس از آسانسور قابل درمان است؟
دکتر عباسعلی ناصحی، روانپرشک:حساسیتزدایی یا کاهش تدریجی، نوعی درمان برای ترسهای مرضی مانند ترس از آسانسور است. هر چند بیشتر مبتلایان، ترسهای مرضی را تا پایان عمر وبال خود میکنند اما این اختلال خوشخیم و قابل درمان است.
در درمان کاهش تدریجی ابتدا فرد مبتلا به کمک همراه یا درمانگر جلوی آسانسوری که در آن باز است و حرکت نمیکند میایستد و چندین بار این عمل تکرار میشود تا ترس او به حداقل برسد. مرحله بعد این است که فرد مبتلا برای دقایقی در آسانسور بدون حرکت که در آن باز است بایستد و این عمل را چندین بار تکرار کند تا برایش عادی شود.
در مرحله بعد به اندازه یک طبقه فرد بالا یا پایین میرود و این مرحله را نیز چندین بار تکرار میکند.
مرحله آخر این است که فرد بدون وجود همراه یا درمانگر چندین طبقه را به تنهایی بالا یا پایین برود.
دکتر عباسعلی ناصحی، روانپرشک:حساسیتزدایی یا کاهش تدریجی، نوعی درمان برای ترسهای مرضی مانند ترس از آسانسور است. هر چند بیشتر مبتلایان، ترسهای مرضی را تا پایان عمر وبال خود میکنند اما این اختلال خوشخیم و قابل درمان است.
در درمان کاهش تدریجی ابتدا فرد مبتلا به کمک همراه یا درمانگر جلوی آسانسوری که در آن باز است و حرکت نمیکند میایستد و چندین بار این عمل تکرار میشود تا ترس او به حداقل برسد. مرحله بعد این است که فرد مبتلا برای دقایقی در آسانسور بدون حرکت که در آن باز است بایستد و این عمل را چندین بار تکرار کند تا برایش عادی شود.
در مرحله بعد به اندازه یک طبقه فرد بالا یا پایین میرود و این مرحله را نیز چندین بار تکرار میکند.
مرحله آخر این است که فرد بدون وجود همراه یا درمانگر چندین طبقه را به تنهایی بالا یا پایین برود.
همراه با حساسیتزدایی تدریجی اغلب داروهایی برای کاهش اضطراب فرد تجویز میشود. در واقع حساسیتزدایی تدریجی درمان اصلی و استفاده از دارو درمان کمکی خواهد بود.
گاهی نیز از درمانهای دیگری مثل آموزش آرامسازی عضلانی و هیپنوتیزم یا خواب مغناطیسی استفاده میشود. به همین دلیل توصیه میشود برای غلبه بر ترستان با یک رواندرمانگر يا روان شناس مشورت کنید.
در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه غوطهوری یا همان مواجهه سازی (غرقه سازی) میتواند در درمان ترس مرضی به ویژه از آسانسور موثر باشد باید گفت که در این درمان کمتر استفاده میشود. طبق روش غوطهوری فرد به طور ناگهانی در معرض ترس شدید قرار میگیرد.
مبنای آن بر اساس داستانی است که در گلستان سعدی ذکر شده است. فردی که نسبت به آب ترس شدیدی داشت در کشتی قرار میگیرد و بیتابی میکند با نظر یکی از مسافران که فرد حکیمی بود او را در آب رها میکنند و وقتی او را از آب میگیرند ترس او کم میشود و گوشهای آرام مینشیند. به دلیل آسیبی که این درمان ممکن است به فرد مبتلا وارد کند، زیاد توصیه نمیشود. تپش قلب شدید، درد قفسه سینه، تعریق، احساس خفگی، ترس از سکته قلبی و مردن جزء علائم حمله ترس و ترسهای مرضی است.
مبنای آن بر اساس داستانی است که در گلستان سعدی ذکر شده است. فردی که نسبت به آب ترس شدیدی داشت در کشتی قرار میگیرد و بیتابی میکند با نظر یکی از مسافران که فرد حکیمی بود او را در آب رها میکنند و وقتی او را از آب میگیرند ترس او کم میشود و گوشهای آرام مینشیند. به دلیل آسیبی که این درمان ممکن است به فرد مبتلا وارد کند، زیاد توصیه نمیشود. تپش قلب شدید، درد قفسه سینه، تعریق، احساس خفگی، ترس از سکته قلبی و مردن جزء علائم حمله ترس و ترسهای مرضی است.