استاد علی بابا عسگری پژوهشگر تاریخ و جغرافیای بهشهر و گلوگاه 8 فروردین ماه امسال در سن 83 سالگی در گذشت.

اين نویسنده، پژوهشگر، مورخ، جغرافیدان و کارتوگراف در سال 1311 در خانواده ای سنتی در شهرگلوگاه (مرز استان هاي مازندران و گلستان) چشم به جهان گشود. فقر مالی خانواده و فقدان پدر به جهت اراده و استعداد سرشارخداوندی علی بابا، مانع از تحصیل و دانش اندوزی روزافزون وی نگردید و به تحصیل در نخستين مدرسه گلوگاه پرداخت.
وی در طی سالهای 31-1330 ، بنا به پیشنهاد رمضان مدیر (مرحوم رمضان موجرلو و نخستین معلم آن ديار) و با موفقیت در آزمون استخدامی معلمان استان مازندران، بعنوان معلم پیمانی در آن منطقه به آموزش دانش آموزان گلوگاهی مشغول شد و در پی پایان یافتن تحصیلات مربوطه خویش، در مقام تبدیل وضعیت دبیری خود از پیمانی به رسمی برآمد.

علی بابای نوجوان، ضمن تکمیل تحصیلات خود در گلوگاه، گرگان و بهشهر، با حمایت برخی از مشاهیر محلی و معاریف وقت منطقه ای به تحصیل خویش ادامه داد و همواره از آنها به نیکی و احترام و حدشناسی و قدرشناسی مستمر یاد می کرد.
وی ضمن اخذ دیپلم در دانشسرای مقدماتی گرگان و پذیرش در کنکور سراسری در 15 /6/1337 در رشته تاریخ و جغرافیا در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران وارد شد و با ادامۀ تحصیلات دانشگاهی خویش از سال 1342، به آموزش و تدریس در مدارس عالی و دانشگاههای وقت کشور مانند مدرسه اسد آبادی،اندیشه، مدرسه گروه فرهنگی، مدرسه عالی امیر کبیر، مدرسه جاویدان،دانشگاه مازندران(بابلسر)، دانشگاه تهران و اصفهان و موسسات علمی و فرهنگی متعدد دیگر همت گماشت.

علاقه وافر علی استاد عسگری به دانش جغرافیا و تاریخ و آشنایی بعدی وی با بسیاری از دانشمندان و معاریف سرشناس جغرافیایی و کارتوگرافی چون پرفسور محمد حسن گنجی، برجسته ترین جغرافیان آسیا و دانشمند برتر هواشناسی جهان به انتخاب سازمان جهانی هواشناسی در سال 2001 و استاد عباس سحاب تفرشی سبب ورود جدی و مستمر وی به دنیای رنگارنگ کارتوگرافی، ترسیم نقشه ها و تدوین اطللس های متعدد جغرافیایی گردید و ضمن تلفیق مناسب گسترۀ فراگیر تاریخ و جغرافیا با هم، نسبت به تهیه و ترسیم نقشه های جغرافیایی و نیز تاریخی متون اسلامی همت گماشت و خود، آفرینندۀ آثار هنری و کارتوگرافی متعددی در این باره شد..

استاد علی بابا عسگری، پیش از هر اقدامی، با نگارش و تالیف آثاری ماندگار و فاخر نسبت به جغرافیا و تاریخ منطقه زادگاه خویش و مناطق اطراف، سعی در شناساندنِ درست و علمی آن نواحی و یادمان ساختنِ مطالعات علمی و دانشگاهی و ثبت تاریخ شفاهی و مطالعات میدانی مربوطه نسبت به آن مناطق نمود.
اثر مشهود وی در زمینه تاریخ و جغرافیای بهشهر با عنوان " بهشهر؛ اشرف البلاد"، بعنوان کتاب برتر سال 1350، با گذشت نزدیک به 5 دهه از تاریخ تالیف و انتشار آن، هنوز در زمرۀ منابع اصلی مطالعات منطقه ای و ملی مازندران به شمار می رود و هیچ دانشجو و دانشگاهی و پژوهشگری، خود را بی نیاز از مراجعه و مطالعه بدان نمی داند!.
کتاب "جغرافیای مفصل هزار جریب" و " نقشه هزار جریب" (نکا،بهشهر و گلوگاه)،منتشره در سال 1365 ، از دیگر آثار علمی و فرهنگی این استاد نامي ، در این رابطه است.
-

اضافه براین، کتب " اطلس جهان،1343، تاریخ عمومی و جغرافیای عمومی،1348، جغرافیای کشورها،1351، اطلس اسناد در تاریخ خلیج فارس به 3 زبان، 1352،نقشه کتاب دانشنامه علی ابن ابیطالب(ع)، نقشه کتاب دانشنامه امام حسین (ع)،تهیه نقشه کتاب دانشنامه غدیر عاشورا،1391، اطلس تاریخی ایران و جهان،اطلس مناسک حج" در 10جلد، از دیگر آثار علمی و فرهنگی استاد علی بابا عسگری در طی سالیان متمادی بوده است.
بسیاری از موسسات و مراکز جغرافیایی و کارتوگرافی چون موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، گیتاشناسی و بنیاد فرهنگ، مرهون خدمات علمی، فرهنگی و مشورتی استاد عسگری طی چند دهه بوده که به اشکال مختلف در قالب نگارش، ویرایش، نظارت بر تدوین و تالیف و تهیه و ترسیم نقشه های جغرافیایی و کارتوگرافی از دانش فراوان و تجارب حرفه ای و کارشناسی استاد بهره های بسیار برده و مبادرت به انتشار آثار ماندگار استاد طی سالیان مختلف نموده اند.



استاد علی بابا عسگری، علاوه بر دوستی و معاشرت با معاریف منطقه ای چون شادروان، مهندس موسی خان اشرفی؛ پدر عمران و آبادانی بهشهر و دانشمندان به نام ایرانی و جهانی چون شادروان، پرفسور محمد حسن گنجی، بنیانگذار جغرافیای نوین کشور و برجسته ترین جغرافیدان آسیا؛ خود تربیت کنندۀ شاگردان معروف و مشهوری به مانند دکتر محمد علی نجفی، وزیر پیشین آموزش و پرورش، سرپرست وقت وزارت علوم و سازمان میراث فرهنگی کشور و معاون رئیس جمهور وقت و رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز بوده است.


استاد عسگری علاقه فراوانی به وطن و  زادگاه خویش، گلوگاه و محال اطراف چون هزار جریب نشان می داد و بیشتر تعطیلات خویش، جز مواقع سفر به خارج از کشور را در آن منطقه می گذراند. وی، محل رجوع عام و خاص و دانشجویان و دانشگاهیان و مسئولان متعددی ملی و منطقه ای بوده است و نقش مشورتی و موثر ایشان در بسیاری از طرح ها و پروژه های ملی و منطقه ای و خلق و نگارش آثار علمی و فرهنگی در حوزه جغرافیا و کارتوگرافی غیرقابل انکار است.

           

استاد تمایل فراوانی به تبدیل شدنِ منطقه ارزشمند و تاریخی هزارجریب به عنوان یک شهرستان، با هدف مستقل شدن از شهرهای مجاور( بهشهر، نکاء و گلوگاه) و دارا شدن بودجه مستقل، به منظور عمران و آبادانی این منطقۀ زرخیز، اما محروم داشته و به مانند زادگاه خویش به آن نواحی، به شدت به آن نواحی و مردم آن و گلوگاه ، عشق می ورزید و خواهان بالندگی و توسعۀ روزافزون آن و زدون محرومیت از منطقۀ بی مانند هزارجریب بود. همین دغدغه، وی را به مطالعه و شناخت میدانی هزارجریب و تهیه کتاب جغرافیای مفصل هزار جریب و نقشه آن هدایت کرد و اثری ماندگار در شناسایی و اهمیت این منطقه از خویش برجای گذارد و حتی، فرزند باستان شناس خویش (دکتر سپیده عسگری) را به نگارش پایان نامۀ دانشگاهی خویش در حوزه میراث فرهنگی و باستانی مازندران شرقی، با افتخار، رهنمون ساخت.

نقش استاد علی بابا عسگری در دفاع از منافع ملی و بین المللی ایران نسبت به هویت تاریخی و اسنادی خلیج فارس با تهیه و انتشار کتاب " اطلس اسناد تاریخ خلیج فارس" به سه زبان و اقدامات به عمل آمده ایشان در کنار پرفسور محمد حسن گنجی و دیگر مشاهیر و جغرافیدانان ایرانی ستودنی و قابل تقدیر است. شاید بی جهت نباشد که بتوان از استاد عسگری، علاوه بر " چهره ماندگار گلوگاه و مازندران شرقی"، از وی بعنوان " چهره ماندگار خلیج فارس" نیز یاد کرد.

استاد برای تهیه نقشه ها و اطللس های تاریخی و مذهبی و در ایام همکاری با بنیاد فرهنگ ایران، بنا به دعوت آیت الله مروارید و دیگر مراکز مربوطه، سفرهای متعددی به عربستان نموده است و علاوه بر مذاکره و مباحثه فراوان با دانشمندان سعودی و مطالعه منابع و متون عربی و اسلامی در آن کشور و مقایسه آن با دیگر منابع در ایران و خارج از کشور، نسبت به تهیه و نگارش نقشه ها و کتب مشهور" اطلس مناسک حج" در 10 جلد و نقشه کتب دانشنامه علی ابن ابیطالب(ع)،دانشنامه امام حسین (ع) و دانشنامه غدیر عاشورا و نقشۀ مدینۀ منوره" اقدام نمود.
این جغرافیدان و مورخ مازندرانی، علاوه بر زبان ترکی، به زبانهای عربی و انگلیسی نیز آشنا بود و همین توانائی، موجبات تقویت روزافزونِ تهیه و تدوین و تالیف آثار متعددی علمی و فرهنگی و پژوهشی را در استاد سبب گردید. با این وجود، استاد عسگری علیرغم عشق، تعهد، خدمات مسئولانه و صادقانه و همیشگی خویش به محافل علمی و فرهنگی و برخورداری از اخلاق حرفه ای و شئونات علمی و دانشگاهی مستمر، همواره از سودجویی ها و فرصت طلبی های برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی، در استفاده از دسترنج و دستاوردهای مطالعاتی و پژوهشی خویش و انتشار آنها به نام خود(نه ایشان)، طبق سنت مرسوم و متعارف حوزۀ نشر متاسف،منتقد و رنجور بود و به کررات، این موضوع را به نگارنده و بسیاری از دوستان نیز گوشزد می کرد.!

استاد علی بابا عسگری برخوردار از یک خانواده علمی و دانشگاهی بود که متعاقب مهاجرت به تهران برای ادامه تحصیل در سال 1342 با خانم عفت کاشانی، بانوی فرهنگی و همیشه همراه خویش ازدواج کرد و حاصل این پیوند سبزینۀ آنها، تولد سه فرزند بوده که هر یک، با تحصیل در مقطع دکترا و فوق دکترا در رشته های برق و مخابرات، باستان شناسی و پزشکی،حسب مورد نیز از مفاخر علمی و فرهنگی منطقه، کشور و خارج از کشور به شمار رفته و در خارج از ایران به فعالیت های علمی و دانشگاهی و حرفه ای مشغول می باشند. این دانشمند به نام ایرانی، سرانجام پس از 5 دهه فعالیت مستمر علمی و فرهنگی و خدمات بی شائبه آموزشی، دانشگاهی و پژوهشی و خلق آثار متعدد علمی و کارشناسی، در 8 فروردین سال جاری در آخرین سفر پایانی خویش به خارج از کشور،در سن 83 سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به دیار معبود شتافت.

بنا به وصیت استاد و نظر به علاقه وافر ایشان به زادگاه و موطن اجدادی خویش، مقرر گردید؛ پیکر آن فقید سعید، پس از تشییع در گورستان تاریخی سفیدچاه در هزار جریب گلوگاه به خاک سپرده شود و در سرای ابدی خویش، در آن ارامگاه آرام گیرد.
نظر به وصیت آن مرحوم، جنازه ایشان در حال انتقال از خارج از کشور به زادگاه وی در گلوگاه بوده و برنامه تشیع و ترحیم استاد، متعاقباً، اطلاع رسانی خواهد شد. خبردرگذشت چهره ماندگار گلوگاه و مازندران، به سرعت در محافل علمی و دانشگاهی و رسانه های و خبرگزاری های محلی و کشوری متعدد منتشر و منعکس گردید و موجب تاسف و تاثر جامعه علمی و فرهنگی کشور و شمال ایران شد."ستاد بزرگداشت درگذشت استاد علی بابا عسگری" نیز در فرمانداری گلوگاه تشکیل گردید تا با همراهی مناسب مردم و مسئولان و شرکت دانشگاهیان و فرهنگ دوستان، تشییع جنازه درخورِ شان و جایگاه علمی و فرهنگی این دانشمند نامدار مازندرانی صورت پذیرد.
بااین وجود، شایسته است؛ به پاس 6 دهه خدمات مستمر علمی و فرهنگی استاد علی بابا عسگری به جامعه علمی و فرهنگی کشور و مازندران، نسبت به تاسیس بنای یادبود و تندیس استاد در زادگاه وی شهرستان گلوگاه  و راه اندازی"موزۀ فرهنگ و مردم شناسی گلوگاه" و گردآوری آثار و خدمات فرهنگی استاد و سایر مشاهیر علمی، ادبی، هنری و فرهنگی مربوطه در آن منطقه از سوی مردم و مقامات محلی و ملی، اقدام لازم صورت پذیرد.
در همین رابطه، مقتضی است؛خوانندگان محترم اسناد، اطلاعات، تصاویر، خاطرات مربوط به استاد عسگری را برای تدوین و نگارش " کتاب ستاره شمال؛ در شرح حال استاد علی بابا عسگری"(چهرۀ ماندگار فرهنگی گلوگاه و بهشهر)به ایمیل نگارنده ارسال دارند. اینجانب نیز به سهم خویش، ضایعه درگذشت استاد علی بابا عسگری را به خانواده علمی و فرهنگی و جامعه دانشگاهی کشور و مردم فرهنگ دوست مازندران و گلوگاه تسلیت گفته و آرزوی صبر بازماندگان محترم آن مرحوم را از خداوند منان مسالت دارد :
این شرح بی نهایت کز حُسن یار گفتن              حرفی است از هزاران، اندر حکایت آمد...
-


از تألیفات استاد می توان به :
۱- اطلس جهان در عصر فضا (سال ۱۳۴۳)
۲- اشرف البلاد (سال ۱۳۵۰)
۳- جغرافیای کشورها(سال ۱۳۵۱)
۴- نقشه هزارجریب(سال ۱۳۶۵)
۵- نقشه مدینه منوره(سال ۱۳۷۵)
۶- نقشه کتاب دانشنامه علی‌بن‌ابی‌طالب (ع)
۷- تهیه نقشه کتاب دانشنامه امام حسین (ع)
۸- تهیه نقشه کتاب غدیر عاشورا(سال ۱۳۹۱) و …. اشاره کرد.
همچنین زندگینامه استاد علی بابا عسگری در قالب کتابی تحت عنوان (یادگار عُمر) به رشته تحریر درآمده است.
روحش شاد یادش گرامی -

نویسنده :محمد رضا زمانی درمزاری ( فرهنگ)،گروه مطالعات بهشهر شناسی
Email: zamani.i.l.institute@gmail.com
-
تهیه خبر و تصویر: شاهین عظیمی