این روزها یکی از اشتباهات بسیار رایج نزذ فارسی زبانان، کار برد دو فعل «گذاشتن» و «گزاردن» به جای یکدیگر است، به ویژه در نوشتن ترکیبات آن ها، مانند; قانون گذار، بنیادگذار، نمازگزار، خدمت گزار و مانند آن ها. نخست باید دانست که نوشتن این دو فعل به صورت «گزاشتن» و «گذاردن» نادرست است و درست آن ها همان «گذاشتن» و «گزاردن» است.

گذاشتن در معنای حقیقی کلمه، "قرار دادن به طور عینی و مشهود" است، مثلا: "لیوان را روی میز می‌گذارم" یا "کتاب را در قفسه گذاشت". اما گذاشتن مجازا به معنای "قرارداد کردن، وضع کردن، تاسیس کردن" است و چون مقصود از قانونگذار کسی است که قانون را وضع و بنا می‌کند (و نه فرضا کسی که قانون را اجرا می‌کند) باید به همین صورت، یعنی با حرف "ذ" نوشته شود. همچنین است قانونگذاری به معنای "وضع قوانین"، چنانکه می‌گویند: "مجلس قانونگذاری". بنابراین نوشتن این دو کلمه به صورت قانونگزار و قانونگزاری غلط است.
و نیز بدعتگذار کسی است که بدعت را وضع و تاسیس می‌کند (و نه فرضا کسی که بدعت را اجرا می‌کند) و بنابراین با حرف "ذ" نوشته می‌شود. همچنین بنیانگذار، به معنای "موسس"، کسی است که بنای کاری را یا موسسه‌ای را می‌گذارد و نوشتن آن با حرف "ز" غلط است.

اما گزاردن. نخست باید دانست که گزاشتن با "ز" و "گذاردن" با "ذ" غلط است و صحیح گذاشتن و گزاردن است. خلط این دو فعل اخیر از آنجا ناشی شده است که صیغه امری هر دو از لحاظ آوایی یکسان است، یعنی امر گذاشتن می‌شود گذار و امر گزاردن می‌شود گزار. ولی معنای آنها البته یکسان نیست. گزاردن معانی متعدد دارد که همه آنها را می‌توان در دو معنی به شرح زیر خلاصه کرد:

1- یکی به معنای "به جا آوردن" یا "ادا کردن" یا، بر طبق استعمال معاصران، "اجرا کردن" و "انجام دادن". مثلا نماز گزاردن یعنی "ادا کردن نماز"، بنابراین باید نوشت نمازگزار و نه نمازگذار. یا وام گزاردن یعنی "ادا کردن وام"، بنابراین وامگزار صحیح است و نه وامگذار. و نیز حج‌گزار صحیح است، یعنی "انجام‌دهنده مناسک حج"، و نه حج‌گذار.

همچنین باید نوشت: خراجگزار، سپاسگزار، شکرگزار، خدمتگزار، حق‌گزار، پاسخ‌گزار، مدح‌گزار، سنت‌گزار (به معنای "به جای آورنده سنت" و مقصود از آن "به جا آورنده نماز نافله" است) و جز اینها. از همین معنی است که ترکیب کارگزار، یعنی "انجام‌دهنده و اجرا‌کننده کار" ساخته شده است. ترکیب پیغام‌گزار را می‌توان دو گونه تفسیر کرد: "کسی که پیغام را ادا می‌کند" یا "کسی که پیغام را بازگو می‌کند" (در صورت اخیر، معنای دوم گزاردن منظور است.

2- معنای دوم گزاردن "برگرداندن از زبانی به زبان دیگر یا از بیانی به بیان دیگر یا، به تعبیر این زمان، از نظامی (سیستمی) به نظام دیگر" است. بنابراین مرادف است با "ترجمه کردن" (گزارنده و گزارش به معنای "مترجم" و "ترجمه" بوده است) یا "تعبیر کردن" و "شرح دادن" (خوابگزاری یعنی "تعبیر خواب" و خوابگزار یعنی "معبر"). اصطلاحات گزارشگر و خبرگزار و خبرگزاری که امروزه در معنای خاصی به کار می‌روند یا از همین معنای اخیر گرفته شده‌اند یا مانند پیغام‌گزار از معنای اول گزاردن.

 -